Przysłów 25
1 To również są przysłowia Salomona, które przepisali mężowie Ezechiasza, króla Judy.
Also these are Proverbs of Solomon, that men of Hezekiah king of Judah transcribed: —
2 Chwałą Boga jest sprawę taić, ale chwałą królów – dociekać sprawy.
The honour of God [is] to hide a thing, And the honour of kings to search out a matter.
3 Wysokość niebios i głębia ziemi, i serca królów są niezbadane.
The heavens for height, and the earth for depth, And the heart of kings — [are] unsearchable.
4 Usuń żużel ze srebra, a wyjdzie naczynie dla złotnika.
Take away dross from silver, And a vessel for the refiner goeth forth,
5 Usuń niegodziwego sprzed króla, a jego tron umocni się w sprawiedliwości.
Take away the wicked before a king, And established in righteousness is his throne.
6 Nie wywyższaj się przed królem i nie stawaj na miejscu wielkich;
Honour not thyself before a king, And in the place of the great stand not.
7 Bo lepiej, żeby ci powiedziano: Podejdź tu, niż żeby cię poniżono przed księciem, którego twoje oczy widziały.
For better [that] he hath said to thee, 'Come thou up hither,' Than [that] he humble thee before a noble, Whom thine eyes have seen.
8 Nie spiesz się do kłótni, bo na końcu [nie będziesz wiedział], co zrobić, gdy cię zawstydzi twój bliźni.
Go not forth to strive, haste, turn, What dost thou in its latter end, When thy neighbour causeth thee to blush?
9 Załatw sprawę ze swoim bliźnim i nie zdradzaj tajemnicy drugiemu;
Thy cause plead with thy neighbour, And the secret counsel of another reveal not,
10 By ten, który słucha, nie zawstydził cię, a twoja niesława nie przylgnęła do ciebie.
Lest the hearer put thee to shame, And thine evil report turn not back.
11 Odpowiednio wypowiedziane słowo [jest jak] złote jabłko w srebrnych rzeźbach.
Apples of gold in imagery of silver, [Is] the word spoken at its fit times.
12 Jak złoty kolczyk i klejnot ze szczerego złota tak jest dla uszu posłusznego ten, który mądrze strofuje.
A ring of gold, and an ornament of pure gold, [Is] the wise reprover to an attentive ear.
13 Czym chłód śniegu w czasie żniwa, [tym] wierny posłaniec dla tych, którzy go posyłają, bo pokrzepia dusze swych panów.
As a vessel of snow in a day of harvest, [So is] a faithful ambassador to those sending him, And the soul of his masters he refresheth.
14 Człowiek, który się chlubi zmyślonym darem, jest jak chmury i wiatr bez deszczu.
Clouds and wind, and rain there is none, [Is] a man boasting himself in a false gift.
15 Cierpliwością można przekonać władcę, a łagodny język łamie kości.
By long-suffering is a ruler persuaded, And a soft tongue breaketh a bone.
16 Czy znalazłeś miód? Zjedz tyle, ile trzeba, byś objadłszy się, nie zwrócił go.
Honey thou hast found — eat thy sufficiency, Lest thou be satiated [with] it, and hast vomited it.
17 Oddal nogę od domu bliźniego, by nie miał cię dość i cię nie znienawidził.
Withdraw thy foot from thy neighbour's house, Lest he be satiated [with] thee, and have hated thee.
18 Kto mówi fałszywe świadectwo przeciw swemu bliźniemu, [jest] młotem i mieczem, i ostrą strzałą.
A maul, and a sword, and a sharp arrow, [Is] the man testifying against his neighbour a false testimony.
19 Ufność w człowieka niewiernego w dniu ucisku jest [jak] złamany ząb i zwichnięta noga.
A bad tooth, and a tottering foot, [Is] the confidence of the treacherous in a day of adversity.
20 [Jak] ten, kto zabiera odzienie w czasie zimy i jak ocet na saletrze taki [jest ten], kto śpiewa pieśni smutnemu sercu.
Whoso is taking away a garment in a cold day, [Is as] vinegar on nitre, And a singer of songs on a sad heart.
21 Jeśli twój nieprzyjaciel jest głodny, nakarm go chlebem, a jeśli jest spragniony, napój go wodą;
If he who is hating thee doth hunger, cause him to eat bread, And if he thirst, cause him to drink water.
22 Bo zgarniesz rozżarzone węgle na jego głowę, a PAN cię nagrodzi.
For coals thou art putting on his head, And Jehovah giveth recompense to thee.
23 [Jak] północny wiatr przepędza deszcz, tak gniewna twarz [przepędza] plotkarski język.
A north wind bringeth forth rain, And a secret tongue — indignant faces.
24 Lepiej mieszkać w kącie pod dachem niż z kłótliwą żoną w przestronnym domu.
Better to sit on a corner of a roof, Than [with] a woman of contentions, and a house of company.
25 [Jak] zimna woda dla pragnącej duszy, [tak] dobra wieść z dalekiej ziemi.
[As] cold waters for a weary soul, So [is] a good report from a far country.
26 [Jak] zmącone źródło i zepsuty zdrój, [tak] sprawiedliwy, który upada przed niegodziwym.
A spring troubled, and a fountain corrupt, [Is] the righteous falling before the wicked.
27 Niedobrze jest jeść za dużo miodu, a szukanie własnej chwały nie jest chwałą.
The eating of much honey is not good, Nor a searching out of one's own honour — honour.
28 Człowiek, który nie panuje nad swoim duchem, jest [jak] miasto zburzone [i] bez muru.
A city broken down without walls, [Is] a man without restraint over his spirit!
