Przysłów 25
1 To również są przysłowia Salomona, które przepisali mężowie Ezechiasza, króla Judy.
THESE ARE ALSO PARABLES of Salomon, which the men of Hezekiah King of Iudah copied out.
2 Chwałą Boga jest sprawę taić, ale chwałą królów – dociekać sprawy.
The glorie of God is to conceale a thing secret: but the Kings honour is to search out a thing.
3 Wysokość niebios i głębia ziemi, i serca królów są niezbadane.
The heaues in height, and the earth in deepenes, and the Kings heart can no man search out.
4 Usuń żużel ze srebra, a wyjdzie naczynie dla złotnika.
Take the drosse from the siluer, and there shall proceede a vessell for the finer.
5 Usuń niegodziwego sprzed króla, a jego tron umocni się w sprawiedliwości.
Take away the wicked from the King, and his throne shall be stablished in righteousnes.
6 Nie wywyższaj się przed królem i nie stawaj na miejscu wielkich;
Boast not thy selfe before the King, and stand not in the place of great men.
7 Bo lepiej, żeby ci powiedziano: Podejdź tu, niż żeby cię poniżono przed księciem, którego twoje oczy widziały.
For it is better, that it be saide vnto thee, Come vp hither, then thou to be put lower in the presece of the prince whom thine eyes haue seene.
8 Nie spiesz się do kłótni, bo na końcu [nie będziesz wiedział], co zrobić, gdy cię zawstydzi twój bliźni.
Goe not foorth hastily to strife, least thou know not what to doe in the ende thereof, when thy neighbour hath put thee to shame.
9 Załatw sprawę ze swoim bliźnim i nie zdradzaj tajemnicy drugiemu;
Debate thy matter with thy neighbour, and discouer not the secret to another,
10 By ten, który słucha, nie zawstydził cię, a twoja niesława nie przylgnęła do ciebie.
Least he that heareth it put thee to shame, and thine infamie doe not cease.
11 Odpowiednio wypowiedziane słowo [jest jak] złote jabłko w srebrnych rzeźbach.
A word spoken in his place, is like apples of golde with pictures of siluer.
12 Jak złoty kolczyk i klejnot ze szczerego złota tak jest dla uszu posłusznego ten, który mądrze strofuje.
He that reprooueth the wise, and the obedient eare, is as a golden earering and an ornament of fine golde.
13 Czym chłód śniegu w czasie żniwa, [tym] wierny posłaniec dla tych, którzy go posyłają, bo pokrzepia dusze swych panów.
As the colde of the snowe in the time of haruest, so is a faithfull messenger to them that send him: for he refresheth the soule of his masters.
14 Człowiek, który się chlubi zmyślonym darem, jest jak chmury i wiatr bez deszczu.
A man that boasteth of false liberalitie, is like cloudes and winde without raine.
15 Cierpliwością można przekonać władcę, a łagodny język łamie kości.
A Prince is pacified by staying of anger, and a soft tongue breaketh the bones.
16 Czy znalazłeś miód? Zjedz tyle, ile trzeba, byś objadłszy się, nie zwrócił go.
If thou haue found hony, eate that is sufficient for thee, least thou be ouerfull, and vomit it.
17 Oddal nogę od domu bliźniego, by nie miał cię dość i cię nie znienawidził.
Withdrawe thy foote from thy neighbours house, least he be weary of thee, and hate thee.
18 Kto mówi fałszywe świadectwo przeciw swemu bliźniemu, [jest] młotem i mieczem, i ostrą strzałą.
A man that beareth false witnes against his neighbour, is like an hammer and a sword, and a sharpe arrowe.
19 Ufność w człowieka niewiernego w dniu ucisku jest [jak] złamany ząb i zwichnięta noga.
Confidence in an vnfaythfull man in time of trouble, is like a broken tooth and a sliding foote.
20 [Jak] ten, kto zabiera odzienie w czasie zimy i jak ocet na saletrze taki [jest ten], kto śpiewa pieśni smutnemu sercu.
Hee that taketh away the garment in the colde season, is like vineger powred vpon nitre, or like him that singeth songs to an heauy heart.
21 Jeśli twój nieprzyjaciel jest głodny, nakarm go chlebem, a jeśli jest spragniony, napój go wodą;
If hee that hateth thee be hungry, giue him bread to eate, and if he be thirstie, giue him water to drinke.
22 Bo zgarniesz rozżarzone węgle na jego głowę, a PAN cię nagrodzi.
For thou shalt lay coles vpon his head, and the Lord shall recompense thee.
23 [Jak] północny wiatr przepędza deszcz, tak gniewna twarz [przepędza] plotkarski język.
As the Northwinde driueth away the raine, so doeth an angry countenance the slandering tongue.
24 Lepiej mieszkać w kącie pod dachem niż z kłótliwą żoną w przestronnym domu.
It is better to dwell in a corner of the house top, then with a contentious woman in a wide house.
25 [Jak] zimna woda dla pragnącej duszy, [tak] dobra wieść z dalekiej ziemi.
As are the colde waters to a weary soule, so is good newes from a farre countery.
26 [Jak] zmącone źródło i zepsuty zdrój, [tak] sprawiedliwy, który upada przed niegodziwym.
A righteous man falling downe before the wicked, is like a troubled well, and a corrupt spring.
27 Niedobrze jest jeść za dużo miodu, a szukanie własnej chwały nie jest chwałą.
It is not good to eate much hony: so to search their owne glory is not glory.
28 Człowiek, który nie panuje nad swoim duchem, jest [jak] miasto zburzone [i] bez muru.
A man that refraineth not his appetite, is like a citie which is broken downe and without walles.
