Przysłów 24
1 Nie zazdrość złym ludziom ani nie pragnij z nimi przebywać;
Beneide böse Menschen nicht und begehre nicht, es mit ihnen zu halten;
2 Ich serce bowiem obmyśla przemoc, a ich wargi mówią o krzywdzie.
denn ihr Herz trachtet nach Schaden, und ihre Lippen reden Unheil!
3 Dom buduje się mądrością, a umacnia się rozumem.
Durch Weisheit wird ein Haus gebaut, und durch Verstand wird es sich behaupten;
4 Dzięki wiedzy komory będą napełnione wszelkimi kosztownymi i przyjemnymi bogactwami.
auch werden durch Einsicht seine Kammern mit allerlei köstlichem und lieblichem Gut gefüllt.
5 Mądry człowiek jest silny, a mąż, który ma wiedzę, dodaje siły.
Ein weiser Mann ist stark, und ein verständiger Mensch stählt seine Kraft.
6 Bo dzięki mądrej radzie poprowadzisz wojnę, a mnóstwo doradców [da ci] wybawienie.
Denn durch kluge Maßregeln gewinnst du die Schlacht und durch die Menge der Ratgeber den Sieg.
7 Mądrość jest dla głupca zbyt wzniosła; nie otwiera ust swoich w bramie.
Die Weisheit ist dem Narren zu hoch; er tut seinen Mund nicht auf im Tor!
8 Kto knuje zło, będzie zwany złośliwym.
Wer vorsätzlich Böses tut, den nenne man einen Bösewicht!
9 Obmyślanie głupoty [jest] grzechem, a szyderca budzi odrazę w ludziach.
Dummheiten ersinnen ist Sünde, und ein Spötter ist ein abscheulicher Mensch!
10 Jeśli w dniu ucisku ustaniesz, twoja siła jest słaba.
Zeigst du dich schwach am Tage der Not, so ist deine Kraft beschränkt!
11 [Jeśli] odmówisz ratunku prowadzonym na śmierć i tym, którzy idą na stracenie;
Errette, die zum Tode geschleppt werden, und die zur Schlachtbank wanken, halte zurück!
12 Jeśli powiesz: Nie wiedzieliśmy o tym; czy ten, który waży serca, nie rozumie? A ten, który strzeże twojej duszy, nie pozna? I czy nie odda człowiekowi według jego uczynków?
Wenn du sagen wolltest: «Siehe, wir haben das nicht gewußt!» wird nicht der, welcher die Herzen prüft, es merken, und der deine Seele beobachtet, es wahrnehmen und dem Menschen vergelten nach seinem Tun?
13 Synu mój, jedz miód, bo jest dobry, i plaster miodu słodki dla twojego podniebienia.
Iß Honig, mein Sohn, denn er ist gut, und Honigseim ist süß für deinen Gaumen!
14 Tak [będzie] poznanie mądrości dla twojej duszy; jeśli ją znajdziesz, będzie nagroda, a twoja nadzieja nie będzie zawiedziona.
So erkenne auch, daß die Weisheit gut ist für deine Seele; wenn du sie gefunden hast, so hast du eine Zukunft, und deine Hoffnung wird nicht vernichtet werden.
15 Nie czyhaj, niegodziwcze, przed mieszkaniem sprawiedliwego, nie burz miejsca jego odpoczynku;
Du Gottloser, laure nicht auf die Wohnung des Gerechten und störe seine Ruhe nicht!
16 Bo sprawiedliwy upada siedem razy, jednak znowu powstaje; a niegodziwi popadną w nieszczęście.
Denn der Gerechte fällt siebenmal und steht wieder auf; aber die Gottlosen stürzen nieder im Unglück.
17 Nie ciesz się, gdy twój nieprzyjaciel upadnie, i niech twoje serce się nie raduje, gdy się potknie;
Freue dich nicht über den Fall deines Feindes, und wenn er strauchelt, so frohlocke nicht!
18 Aby PAN tego nie widział i nie uznał za zło, i nie odwrócił od niego swojego gniewu.
daß nicht der HERR es sehe und es ihm mißfalle und er seinen Zorn abwende von ihm.
19 Nie gniewaj się z powodu złoczyńców ani nie zazdrość niegodziwym;
Erzürne dich nicht über die Bösen, sei nicht neidisch auf die Übeltäter!
20 Bo zły nie otrzyma nagrody, pochodnia niegodziwych zostanie zgaszona.
Denn der Böse hat keine Zukunft, und die Leuchte der Gottlosen wird erlöschen.
21 Synu mój, bój się PANA i króla, a nie przestawaj z chwiejnymi;
Fürchte den HERRN, mein Sohn, und den König, und laß dich nicht mit Neuerungssüchtigen ein!
22 Bo ich nieszczęście nastąpi nagle, a któż zna upadek obydwóch?
Denn ihr Unglück wird plötzlich kommen und ihrer beider Verderben; wer kennt es?
23 I to też [należy] do mądrych. Niedobrze jest mieć wzgląd na osobę w sądzie.
Auch diese Sprüche kommen von den Weisen: die Person ansehen im Gericht, ist nicht gut.
24 Kto mówi niegodziwemu: Jesteś sprawiedliwy, tego będą ludzie przeklinać, a narody będą się nim brzydzić.
Wer zum Gottlosen spricht: «Du bist gerecht!» dem fluchen die Völker, und die Leute verwünschen ihn;
25 A ci, którzy [go] strofują, będą szczęśliwi i przyjdzie na nich obfite błogosławieństwo.
aber an denen, die recht richten, hat man Wohlgefallen, und über sie kommt der Segen des Guten.
26 Pocałują wargi tego, który daje słuszną odpowiedź.
Eine rechte Antwort ist wie ein Kuß auf die Lippen.
27 Przygotuj swoją pracę na zewnątrz, a wykonuj ją na swoim polu, a potem buduj swój dom.
Verrichte zuerst draußen dein Geschäft und besorge deine Feldarbeit, darnach baue dein Haus.
28 Nie bądź bez powodu świadkiem przeciw swemu bliźniemu ani nie oszukuj swymi wargami.
Tritt nicht ohne Ursache als Zeuge auf wider deinen Nächsten! Was willst du irreführen mit deinen Lippen?
29 Nie mów: Zrobię mu, jak on mi zrobił, oddam temu człowiekowi według jego uczynku.
Sage nicht: «Wie er mir getan, so will ich ihm tun; ich will dem Mann vergelten nach seinem Werk!»
30 Szedłem koło pola leniwego i koło winnicy nierozumnego;
Ich ging vorüber an dem Acker des Faulen und an dem Weinberge des Unverständigen
31 A oto wszystko zarosło cierniem, pokrzywy pokryły wszystko, a kamienny mur był zburzony.
und siehe, er ging ganz in Disteln auf, und Nesseln überwucherten ihn, und seine Mauer war eingestürzt.
32 Spojrzałem i rozważałem w sercu; obejrzałem i wyciągnąłem naukę.
Das sah ich und nahm es zu Herzen; ich betrachtete es und zog eine Lehre daraus:
33 Trochę snu, trochę drzemania, trochę założenia rąk, by odpocząć;
«Ein wenig schlafen, ein wenig schlummern, die Hände ein wenig ineinanderlegen, um zu ruhen»;
34 A twoje ubóstwo przyjdzie jak podróżny, a niedostatek – jak mąż uzbrojony.
so kommt deine Armut wie ein Landstreicher dahergeschritten und dein Mangel wie ein gewappneter Mann!
