Przysłów 24
1 Nie zazdrość złym ludziom ani nie pragnij z nimi przebywać;
Verlange nicht nach Boshaften! Trag kein Gelüst, mit ihnen zu verkehren!
2 Ich serce bowiem obmyśla przemoc, a ich wargi mówią o krzywdzie.
Denn nur Gewalttat sinnt ihr Herz, und Unheil reden ihre Lippen.
3 Dom buduje się mądrością, a umacnia się rozumem.
Durch Weisheit wird allein ein Haus erbaut, und durch verständig Wesen wird es fest gegründet.
4 Dzięki wiedzy komory będą napełnione wszelkimi kosztownymi i przyjemnymi bogactwami.
Durch Einsicht füllen sich die Kammern mit seltener und wohlverdienter Habe.
5 Mądry człowiek jest silny, a mąż, który ma wiedzę, dodaje siły.
Ein weiser Mann ist mächtig, ein Kluger voller Kraft.
6 Bo dzięki mądrej radzie poprowadzisz wojnę, a mnóstwo doradców [da ci] wybawienie.
Mit Kunst fuhrst glücklich du den Krieg; der Sieg ist da, wo viele Ratgeber.
7 Mądrość jest dla głupca zbyt wzniosła; nie otwiera ust swoich w bramie.
Dem Toren ist die Weisheit unerreichbar; er fragt nicht auf dem Markt danach.
8 Kto knuje zło, będzie zwany złośliwym.
Wer Schlechtigkeit zu tun sich vornimmt, den heißt man einen abgefeimten Schurken.
9 Obmyślanie głupoty [jest] grzechem, a szyderca budzi odrazę w ludziach.
Das Dichten und das Trachten eines Toren ist das Laster, und das des Spötters sind Abscheulichkeiten.
10 Jeśli w dniu ucisku ustaniesz, twoja siła jest słaba.
Wenn du dich schlaff an schlimmen Tagen zeigst, wird deine Kraft sich mindern.
11 [Jeśli] odmówisz ratunku prowadzonym na śmierć i tym, którzy idą na stracenie;
Die man zum Tode führt, die suche zu befreien; verlaß nicht, die man führt zur Hinrichtung hinaus!
12 Jeśli powiesz: Nie wiedzieliśmy o tym; czy ten, który waży serca, nie rozumie? A ten, który strzeże twojej duszy, nie pozna? I czy nie odda człowiekowi według jego uczynków?
Denn, wenn du sagst: "Wir haben's nicht gekonnt", durchschaut's nicht der, der alle Herzen wägt, und wird's nicht inne, der auf deine Seele achtet? Wird nicht dem Mann nach seinem Tun vergolten?
13 Synu mój, jedz miód, bo jest dobry, i plaster miodu słodki dla twojego podniebienia.
Mein Sohn iß Honig! Er ist gut. Und Honigseim! Süß ist er deinem Gaumen.
14 Tak [będzie] poznanie mądrości dla twojej duszy; jeśli ją znajdziesz, będzie nagroda, a twoja nadzieja nie będzie zawiedziona.
So schätze auch die Weisheit ein für deine Seele! Wenn du sie findest, gibt es eine Zukunft, und deine Hoffnung wird nicht mehr zuschanden.
15 Nie czyhaj, niegodziwcze, przed mieszkaniem sprawiedliwego, nie burz miejsca jego odpoczynku;
Belaure, Frevler, nicht des Frommen Ruhestätte! Dir soll es nicht gelingen, seine Lagerstätte zu zerstören.
16 Bo sprawiedliwy upada siedem razy, jednak znowu powstaje; a niegodziwi popadną w nieszczęście.
Denn fällt auch siebenmal der Fromme, steht er doch immer wieder auf; die Frevler aber sinken in das Unglück.
17 Nie ciesz się, gdy twój nieprzyjaciel upadnie, i niech twoje serce się nie raduje, gdy się potknie;
Nicht juble über deines Feindes Fall, und über seinen Sturz frohlocke nicht dein Herz!
18 Aby PAN tego nie widział i nie uznał za zło, i nie odwrócił od niego swojego gniewu.
Sonst sieht mit Mißbehagen es der Herr und wendet seinen Zorn von jenem.
19 Nie gniewaj się z powodu złoczyńców ani nie zazdrość niegodziwym;
Erhitze dich nicht über Bösewichte! Ereifere dich nicht über Frevler!
20 Bo zły nie otrzyma nagrody, pochodnia niegodziwych zostanie zgaszona.
Denn keine Zukunft hat der Böse; des Bösewichtes Leuchte wird erlöschen.
21 Synu mój, bój się PANA i króla, a nie przestawaj z chwiejnymi;
Mein Sohn! Fürchte den Herrn und fürcht den König! Mit Aufrührern verkehre nicht!
22 Bo ich nieszczęście nastąpi nagle, a któż zna upadek obydwóch?
Denn plötzlich kommt ihr Unheil, und dem Mißgeschicke, das von beiden kommt, wer weiß ihm zu begegnen?
23 I to też [należy] do mądrych. Niedobrze jest mieć wzgląd na osobę w sądzie.
Auch das sind Aussprüche von Weisen: Bei Gericht Parteilichkeit: ein übel Ding.
24 Kto mówi niegodziwemu: Jesteś sprawiedliwy, tego będą ludzie przeklinać, a narody będą się nim brzydzić.
Wer zu dem Schuldigen spricht: "Du bist im Recht", ja, den verwünschen Völker und verfluchen Nationen.
25 A ci, którzy [go] strofują, będą szczęśliwi i przyjdzie na nich obfite błogosławieństwo.
Doch denen, die gebührend strafen, ergeht es wohl, und über sie kommt Glück und Segen.
26 Pocałują wargi tego, który daje słuszną odpowiedź.
Die Lippen schließt, wer immer rechte Antwort gibt.
27 Przygotuj swoją pracę na zewnątrz, a wykonuj ją na swoim polu, a potem buduj swój dom.
Besorge draußen dein Geschäft! Bestell den Acker dir! Setz dein Gebäude gut instand!
28 Nie bądź bez powodu świadkiem przeciw swemu bliźniemu ani nie oszukuj swymi wargami.
Sei gegen deinen Nächsten niemals Zeuge ohne Grund! Täusch mit den Lippen nicht!
29 Nie mów: Zrobię mu, jak on mi zrobił, oddam temu człowiekowi według jego uczynku.
Sprich nicht: "So wie er mir getan, so will auch ich ihm tun; ich will dem Mann nach seinem Tun vergelten!"
30 Szedłem koło pola leniwego i koło winnicy nierozumnego;
Den Acker eines faulen Mannes habe ich betrachtet, den Weinberg eines unverständigen Menschen.
31 A oto wszystko zarosło cierniem, pokrzywy pokryły wszystko, a kamienny mur był zburzony.
Da war er ganz in Wicken aufgegangen; das Unkraut deckte seine Fläche, und seine Steinmauer war eingerissen.
32 Spojrzałem i rozważałem w sercu; obejrzałem i wyciągnąłem naukę.
Ich habe hingeschaut und es beherzigt; ich habe hingeblickt und eine Warnung mir daraus genommen.
33 Trochę snu, trochę drzemania, trochę założenia rąk, by odpocząć;
"Ach noch ein wenig Schlaf, ein wenig Schlummer, ein wenig noch die Hände ineinander legen, um zu ruhen!"
34 A twoje ubóstwo przyjdzie jak podróżny, a niedostatek – jak mąż uzbrojony.
Schon kommt die Armut über dich gleich der des Strolches, und Mangel gleich dem eines Bettlers.
