Przysłów 24
1 Nie zazdrość złym ludziom ani nie pragnij z nimi przebywać;
Be not thou envious against evil men, nor desire to be with them.
2 Ich serce bowiem obmyśla przemoc, a ich wargi mówią o krzywdzie.
For their heart meditates oppression, and their lips talk of mischief.
3 Dom buduje się mądrością, a umacnia się rozumem.
Through wisdom a house is built, and by understanding it is established,
4 Dzięki wiedzy komory będą napełnione wszelkimi kosztownymi i przyjemnymi bogactwami.
and by knowledge the chambers are filled with all precious and pleasant riches.
5 Mądry człowiek jest silny, a mąż, który ma wiedzę, dodaje siły.
A wise man is strong, yea, a man of knowledge increases might.
6 Bo dzięki mądrej radzie poprowadzisz wojnę, a mnóstwo doradców [da ci] wybawienie.
For by wise guidance thou shall make thy war, and in the multitude of counselors there is safety.
7 Mądrość jest dla głupca zbyt wzniosła; nie otwiera ust swoich w bramie.
Wisdom is too high for a fool. He opens not his mouth in the gate.
8 Kto knuje zło, będzie zwany złośliwym.
He who devises to do evil, men shall call him a mischief-maker.
9 Obmyślanie głupoty [jest] grzechem, a szyderca budzi odrazę w ludziach.
The thought of folly is sin. And the scoffer is an abomination to men.
10 Jeśli w dniu ucisku ustaniesz, twoja siła jest słaba.
If thou faint in the day of adversity, thy strength is small.
11 [Jeśli] odmówisz ratunku prowadzonym na śmierć i tym, którzy idą na stracenie;
Deliver those who are carried away to death, and hold thou back those who are ready to be slain.
12 Jeśli powiesz: Nie wiedzieliśmy o tym; czy ten, który waży serca, nie rozumie? A ten, który strzeże twojej duszy, nie pozna? I czy nie odda człowiekowi według jego uczynków?
If thou say, Behold, we did not know this, Does not he who weighs the hearts consider it? And he who keeps thy soul, does he not know it? And shall not he render to every man according to his work?
13 Synu mój, jedz miód, bo jest dobry, i plaster miodu słodki dla twojego podniebienia.
My son, eat thou honey, for it is good, and the droppings of the honeycomb, which are sweet to thy taste,
14 Tak [będzie] poznanie mądrości dla twojej duszy; jeśli ją znajdziesz, będzie nagroda, a twoja nadzieja nie będzie zawiedziona.
so the knowledge of wisdom is to thy soul. If thou have found it, then there shall be a reward, and thy hope shall not be cut off.
15 Nie czyhaj, niegodziwcze, przed mieszkaniem sprawiedliwego, nie burz miejsca jego odpoczynku;
Lay not in wait, O wicked man, against the habitation of the righteous. Do not destroy his resting place.
16 Bo sprawiedliwy upada siedem razy, jednak znowu powstaje; a niegodziwi popadną w nieszczęście.
For a righteous man falls seven times, and rises up again, but the wicked are overthrown by calamity.
17 Nie ciesz się, gdy twój nieprzyjaciel upadnie, i niech twoje serce się nie raduje, gdy się potknie;
Rejoice not when thine enemy falls, and let not thy heart be glad when he is overthrown,
18 Aby PAN tego nie widział i nie uznał za zło, i nie odwrócił od niego swojego gniewu.
lest Jehovah see it, and it displease him, and he turn away his wrath from him.
19 Nie gniewaj się z powodu złoczyńców ani nie zazdrość niegodziwym;
Fret not thyself because of evildoers, nor be thou envious at the wicked.
20 Bo zły nie otrzyma nagrody, pochodnia niegodziwych zostanie zgaszona.
For there shall be no reward to the evil man. The lamp of the wicked shall be put out.
21 Synu mój, bój się PANA i króla, a nie przestawaj z chwiejnymi;
My son, fear thou Jehovah and the king, and do not associate with those who are given to change.
22 Bo ich nieszczęście nastąpi nagle, a któż zna upadek obydwóch?
For their calamity shall rise suddenly, and the destruction from them both, who knows it?
23 I to też [należy] do mądrych. Niedobrze jest mieć wzgląd na osobę w sądzie.
These also are from the wise: To have respect of persons in judgment is not good.
24 Kto mówi niegodziwemu: Jesteś sprawiedliwy, tego będą ludzie przeklinać, a narody będą się nim brzydzić.
He who says to a wicked man, Thou are righteous, peoples shall curse him, nations shall abhor him.
25 A ci, którzy [go] strofują, będą szczęśliwi i przyjdzie na nich obfite błogosławieństwo.
But to those who rebuke him shall be delight, and a good blessing shall come upon them.
26 Pocałują wargi tego, który daje słuszną odpowiedź.
He who gives a right answer kisses the lips.
27 Przygotuj swoją pracę na zewnątrz, a wykonuj ją na swoim polu, a potem buduj swój dom.
Prepare thy work outside, and make it ready for thee in the field, and afterwards build thy house.
28 Nie bądź bez powodu świadkiem przeciw swemu bliźniemu ani nie oszukuj swymi wargami.
Be not a witness against thy neighbor without cause, and deceive not with thy lips.
29 Nie mów: Zrobię mu, jak on mi zrobił, oddam temu człowiekowi według jego uczynku.
Say not, I will do so to him as he has done to me; I will render to the man according to his work.
30 Szedłem koło pola leniwego i koło winnicy nierozumnego;
I went by the field of the sluggard, and by the vineyard of the man void of understanding.
31 A oto wszystko zarosło cierniem, pokrzywy pokryły wszystko, a kamienny mur był zburzony.
And, lo, it was all grown over with thorns. The face of it was covered with nettles, and the stone wall of it was broken down.
32 Spojrzałem i rozważałem w sercu; obejrzałem i wyciągnąłem naukę.
Then I beheld, and considered well. I saw, and received instruction:
33 Trochę snu, trochę drzemania, trochę założenia rąk, by odpocząć;
Yet a little sleep, a little slumber, a little folding of the hands to sleep,
34 A twoje ubóstwo przyjdzie jak podróżny, a niedostatek – jak mąż uzbrojony.
so thy poverty shall come as a robber, and thy want as an armed man.
