Przysłów 23
1 Gdy usiądziesz do posiłku z władcą, zważaj pilnie, co jest przed tobą;
Cuando tomes asiento en la fiesta con un gobernante, piensa con cuidado en lo que tiene delante;
2 I przyłóż nóż do gardła, jeśli jesteś łakomy.
Y controla tu hambre, si tienes un fuerte deseo de comer.
3 Nie pragnij jego przysmaków, bo to pokarm zwodniczy.
No desees su alimento delicado, porque es el pan del engaño.
4 Nie zabiegaj o bogactwo, porzuć swoją mądrość.
No te preocupes por obtener riqueza; deja que termine tu deseo de dinero.
5 Czy obrócisz swoje oczy na to, co jest niczym? Bo bogactwa robią sobie skrzydła i ulatują do nieba jak orzeł.
¿Se te alzan los ojos? se ha ido: porque la riqueza se harán alas, como un águila en vuelo hacia el cielo.
6 Nie jedz chleba człowieka, który ma złe oko, ani nie pożądaj jego przysmaków.
No tomes la comida del que tiene ojos perversos, ni tengas ningún deseo por su delicada carne;
7 Bo jak myśli w swym sercu, taki [on jest]. Jedz i pij – mówi do ciebie, ale jego serce nie jest z tobą.
porque como los pensamientos de su corazón son, así es él: Toma comida y bebida, él te dice; pero su corazón no está contigo.
8 Kęs, który zjadłeś, zwrócisz i utracisz swoje wdzięczne słowa.
El alimento que has tomado lo vomitarás, y tus palabras agradables serán desperdiciadas.
9 Nie mów do uszu głupca, bo wzgardzi mądrością twoich słów.
No digas nada al oído de un hombre necio, porque no valorará la sabiduría de tus palabras.
10 Nie przesuwaj dawnej granicy i nie wchodź na pole sierot.
No dejes que se mueva el lindero de la viuda, y no vayas a los campos de los que no tienen padre;
11 Bo ich obrońca jest mocny, przeprowadzi ich sprawę przeciwko tobie.
Porque su salvador es fuerte, y él tomará su causa contra ti.
12 Nakłoń swoje serce na pouczenie, a swe uszy na słowa rozumne.
Da tu corazón a la enseñanza, y tus oídos a las palabras del conocimiento.
13 Nie szczędź dziecku karcenia, [bo] jeśli je bijesz rózgą, nie umrze.
No retires el entrenamiento del niño: porque incluso si le das golpes con la vara, no será la muerte para él.
Dale golpes con la vara, y mantén su alma a salvo del inframundo. (Sheol h7585)
15 Synu mój, jeśli twoje serce będzie mądre, moje serce będzie się radowało, właśnie moje;
Hijo mío, si tu corazón se vuelve sabio, yo también, me alegraré de corazón;
16 I moje nerki będą się weselić, gdy twoje usta będą mówiły to, co jest prawe.
Y mis pensamientos en mí estarán llenos de alegría cuando tus labios digan lo correcto.
17 Niech twoje serce nie zazdrości grzesznikom, lecz każdego dnia [postępuj] w bojaźni PANA;
No tengas envidia de pecadores en tu corazón, sino guarda en el temor de Jehová todo el día;
18 Bo koniec jest pewny i twoja nadzieja nie będzie zawiedziona.
Porque sin duda hay un futuro, y tu esperanza no será cortada.
19 Słuchaj, synu mój, i bądź mądry, i skieruj swoje serce na drogę.
Escucha, hijo mío, y sé sabio, guiando tu corazón de la manera correcta.
20 Nie bywaj wśród pijaków ani wśród obżerających się mięsem;
No estés entre los que se entregan al vino, ni entre los que se sacian de la carne:
21 Bo pijak i żarłok zubożeją, a ospały będzie chodził w łachmanach.
Porque los que se deleitan en la bebida y la fiesta, tendrán necesidad; y por amor al sueño, un hombre estará pobremente vestido.
22 Słuchaj ojca, który cię spłodził, a nie gardź matką, gdy się zestarzeje.
Escucha a tu padre, de quien eres hijo, y no menosprecies a tu madre cuando sea vieja.
23 Kupuj prawdę i nie sprzedawaj [jej]; [kupuj] mądrość, karność i rozum.
Consigue para ti lo que es verdad, y no lo dejes ir por dinero; obtener sabiduría y enseñanza y buen sentido.
24 Ojciec sprawiedliwego będzie się wielce radował, a kto spłodzi mądrego, będzie się z niego cieszył.
El padre del hombre recto se alegrará, y el que tiene un hijo sabio tendrá gozo por causa de él.
25 Niech się weseli twój ojciec i matka i niech się raduje ta, która cię rodziła.
Dejen que su padre y su madre se alegren, que la que te dio a luz se alegren.
26 Synu mój, daj mi swoje serce, a niech twoje oczy strzegą moich dróg.
Hijo mío, dame tu corazón, y tus ojos se deleiten en mis caminos.
27 Bo nierządnica [jest] głębokim dołem, a cudza [kobieta jest] ciasną studnią.
Porque una mujer prostituta es un profundo hoyo, y una mujer mala es un pozo estrecho y profundo.
28 Ona też czyha jak zbój i pomnaża przewrotnych wśród ludzi.
Sí, ella está esperando secretamente como una bestia por su alimento, y el engaño por ella se incrementa entre los hombres.
29 U kogo biada? U kogo żal? U kogo kłótnie? U kogo szemranie? Kto ma rany bez powodu? Kto ma zaczerwienione oczy?
¿Quién dice, Oh! quien dice, ¡Ah! ¿Quién tiene argumentos violentos? quién tiene dolor? quién tiene heridas sin causa? y ojos oscuros?
30 Ci, którzy przesiadują przy winie; ci, którzy idą szukać zmieszanego wina.
Aquellos que se sientan tarde sobre el vino: aquellos que buscan vino mezclado.
31 Nie patrz na wino, gdy się czerwieni; gdy wydaje łunę swą w kielichu, a samo się przesuwa.
Evita que tus ojos miren el vino cuando está rojo, cuando su color es brillante en la taza, cuando baja suavemente;
32 Na koniec ugryzie jak wąż i ukąsi jak żmija;
Al final, su mordisco es como el de una serpiente, su herida como la herida de un serpiente venenosa.
33 Twoje oczy będą patrzeć na cudze kobiety, a twoje serce będzie mówiło rzeczy przewrotne;
Tus ojos verán cosas extrañas, y dirás cosas retorcidas.
34 I będziesz jak ten, który leży na środku morza, i jak ten, który śpi na szczycie masztu;
Sí, serás como el que descansa en el mar o en la parte superior de un mástil.
35 [Powiesz]: Bili mnie, a nie bolało, uderzyli mnie, a [nic] nie czułem. Gdy się obudzę, znów go poszukam.
Ellos me han vencido, tú dirás: y no tengo dolor; me dieron golpes sin que los sintiera: ¿cuándo estaré despierto de mi vino? Voy a buscarlo de nuevo.
