Przysłów 23
1 Gdy usiądziesz do posiłku z władcą, zważaj pilnie, co jest przed tobą;
Når du sit til bords hjå ein hovding, so agta vel på kven du hev fyre deg,
2 I przyłóż nóż do gardła, jeśli jesteś łakomy.
og set ein kniv på strupen din, um mathugen din er stor.
3 Nie pragnij jego przysmaków, bo to pokarm zwodniczy.
Fys ikkje etter hans lostemat, for det er dårande føda.
4 Nie zabiegaj o bogactwo, porzuć swoją mądrość.
Mød deg ei med å verta rik, lat fara den klokskapen din!
5 Czy obrócisz swoje oczy na to, co jest niczym? Bo bogactwa robią sobie skrzydła i ulatują do nieba jak orzeł.
Lat ei augo fljuga til det som kverv, for det gjer seg vengjer, det er visst, som ein ørn som flyg til himmels.
6 Nie jedz chleba człowieka, który ma złe oko, ani nie pożądaj jego przysmaków.
Et ikkje brød hjå den som misunner deg, og fys ikkje etter hans lostemat!
7 Bo jak myśli w swym sercu, taki [on jest]. Jedz i pij – mówi do ciebie, ale jego serce nie jest z tobą.
For som han reknar ut i sjæli si, soleis er han. «Et og drikk!» han segjer til deg, men hjarta hans er ikkje med deg.
8 Kęs, który zjadłeś, zwrócisz i utracisz swoje wdzięczne słowa.
For biten din som du hev ete, lyt du spy upp att, og du hev spilt dine fagre ord.
9 Nie mów do uszu głupca, bo wzgardzi mądrością twoich słów.
For øyro på dåren skal du ikkje tala, for han vanvyrder visdommen i dine ord.
10 Nie przesuwaj dawnej granicy i nie wchodź na pole sierot.
Flyt ikkje gamall merkestein, og kom ei inn på åkrane åt faderlause.
11 Bo ich obrońca jest mocny, przeprowadzi ich sprawę przeciwko tobie.
For deira målsmann er sterk, han skal føra saki deira imot deg.
12 Nakłoń swoje serce na pouczenie, a swe uszy na słowa rozumne.
Vend hjarta ditt til age og øyro dine til kunnskaps ord!
13 Nie szczędź dziecku karcenia, [bo] jeśli je bijesz rózgą, nie umrze.
Lat ikkje guten vera utan age! Slær du han med riset, skal han ikkje døy.
Du slær han med riset, og sjæli hans bergar du frå helheim. (Sheol h7585)
15 Synu mój, jeśli twoje serce będzie mądre, moje serce będzie się radowało, właśnie moje;
Son min, vert hjarta ditt vist, so gled seg og mitt hjarta,
16 I moje nerki będą się weselić, gdy twoje usta będą mówiły to, co jest prawe.
og nyro mine fegnast når lipporn’ dine talar det som rett er.
17 Niech twoje serce nie zazdrości grzesznikom, lecz każdego dnia [postępuj] w bojaźni PANA;
Lat ikkje hjarta ditt misunna syndarar, men stræva stødt etter gudlegdom.
18 Bo koniec jest pewny i twoja nadzieja nie będzie zawiedziona.
For då er du viss på ei framtid, og di von skal ei verta til inkjes.
19 Słuchaj, synu mój, i bądź mądry, i skieruj swoje serce na drogę.
Høyr du, son min, og vert vis, og lat hjarta ditt ganga beint fram på vegen.
20 Nie bywaj wśród pijaków ani wśród obżerających się mięsem;
Ver ikkje med millom vindrikkarar, millom deim som foret seg på kjøt.
21 Bo pijak i żarłok zubożeją, a ospały będzie chodził w łachmanach.
For drikkar og storetar fatig vert, og svevn gjev fillor for klæde.
22 Słuchaj ojca, który cię spłodził, a nie gardź matką, gdy się zestarzeje.
Høyr på far din som avla deg, og vanvyrd ei mor di når ho vert gamall!
23 Kupuj prawdę i nie sprzedawaj [jej]; [kupuj] mądrość, karność i rozum.
Kjøp sanning og sel henne ikkje, visdom og age og vit.
24 Ojciec sprawiedliwego będzie się wielce radował, a kto spłodzi mądrego, będzie się z niego cieszył.
Storleg fegnast far til den rettferdige, og den som fær ein vis son, skal få gleda av han.
25 Niech się weseli twój ojciec i matka i niech się raduje ta, która cię rodziła.
Lat far din og mor di gleda seg, og ho som fødde deg, fegnast.
26 Synu mój, daj mi swoje serce, a niech twoje oczy strzegą moich dróg.
Son min, gjev meg hjarta ditt, og lat dine augo lika vegarne mine.
27 Bo nierządnica [jest] głębokim dołem, a cudza [kobieta jest] ciasną studnią.
For skjøkja er som djupe gravi og den framande kona som tronge brunnen,
28 Ona też czyha jak zbój i pomnaża przewrotnych wśród ludzi.
ja, ho ligg på lur som ein ransmann, og ho aukar talet på utrue folk.
29 U kogo biada? U kogo żal? U kogo kłótnie? U kogo szemranie? Kto ma rany bez powodu? Kto ma zaczerwienione oczy?
Kven hev sorg? Kven hev sut? Kven hev dragsmål? Kven hev klagemål? Kven hev sjølvvalde sår? Kven hev dimsynte augo?
30 Ci, którzy przesiadują przy winie; ci, którzy idą szukać zmieszanego wina.
Dei som drygjer lenge hjå vinen, dei som kjem og smakar på mjøden.
31 Nie patrz na wino, gdy się czerwieni; gdy wydaje łunę swą w kielichu, a samo się przesuwa.
Sjå ikkje på vinen kor han raudnar, kor vænt han smiler i staupet! lett renn han ned.
32 Na koniec ugryzie jak wąż i ukąsi jak żmija;
Men sidan han sting som ein slange og høgg som ein orm.
33 Twoje oczy będą patrzeć na cudze kobiety, a twoje serce będzie mówiło rzeczy przewrotne;
Då skal augo dine sjå rare syner, og hjarta ditt talar tull og tøv.
34 I będziesz jak ten, który leży na środku morza, i jak ten, który śpi na szczycie masztu;
Du vert som låg du i havsens djup, eller låg i toppen av mastri.
35 [Powiesz]: Bili mnie, a nie bolało, uderzyli mnie, a [nic] nie czułem. Gdy się obudzę, znów go poszukam.
«Dei slo meg, men det gjorde’kje vondt, dei banka meg, men eg kjende det ikkje. Når skal eg vakna? Eg vil få tak i endå meir.»
