Przysłów 23
1 Gdy usiądziesz do posiłku z władcą, zważaj pilnie, co jest przed tobą;
Quando sederis ut comedas cum principe, diligenter attende quæ apposita sunt ante faciem tuam.
2 I przyłóż nóż do gardła, jeśli jesteś łakomy.
Et statue cultrum in gutture tuo: si tamen habes in potestate animam tuam.
3 Nie pragnij jego przysmaków, bo to pokarm zwodniczy.
Ne desideres de cibis ejus, in quo est panis mendacii.
4 Nie zabiegaj o bogactwo, porzuć swoją mądrość.
Noli laborare ut diteris, sed prudentiæ tuæ pone modum.
5 Czy obrócisz swoje oczy na to, co jest niczym? Bo bogactwa robią sobie skrzydła i ulatują do nieba jak orzeł.
Ne erigas oculos tuos ad opes quas non potes habere, quia facient sibi pennas quasi aquilæ, et volabunt in cælum.
6 Nie jedz chleba człowieka, który ma złe oko, ani nie pożądaj jego przysmaków.
Ne comedas cum homine invido, et ne desideres cibos ejus:
7 Bo jak myśli w swym sercu, taki [on jest]. Jedz i pij – mówi do ciebie, ale jego serce nie jest z tobą.
quoniam in similitudinem arioli et conjectoris æstimat quod ignorat. Comede et bibe, dicet tibi; et mens ejus non est tecum.
8 Kęs, który zjadłeś, zwrócisz i utracisz swoje wdzięczne słowa.
Cibos quos comederas evomes, et perdes pulchros sermones tuos.
9 Nie mów do uszu głupca, bo wzgardzi mądrością twoich słów.
In auribus insipientium ne loquaris, qui despicient doctrinam eloquii tui.
10 Nie przesuwaj dawnej granicy i nie wchodź na pole sierot.
Ne attingas parvulorum terminos, et agrum pupillorum ne introëas:
11 Bo ich obrońca jest mocny, przeprowadzi ich sprawę przeciwko tobie.
propinquus enim illorum fortis est, et ipse judicabit contra te causam illorum.
12 Nakłoń swoje serce na pouczenie, a swe uszy na słowa rozumne.
Ingrediatur ad doctrinam cor tuum, et aures tuæ ad verba scientiæ.
13 Nie szczędź dziecku karcenia, [bo] jeśli je bijesz rózgą, nie umrze.
Noli subtrahere a puero disciplinam: si enim percusseris eum virga, non morietur.
Tu virga percuties eum, et animam ejus de inferno liberabis. (Sheol h7585)
15 Synu mój, jeśli twoje serce będzie mądre, moje serce będzie się radowało, właśnie moje;
Fili mi, si sapiens fuerit animus tuus, gaudebit tecum cor meum:
16 I moje nerki będą się weselić, gdy twoje usta będą mówiły to, co jest prawe.
et exsultabunt renes mei, cum locuta fuerint rectum labia tua.
17 Niech twoje serce nie zazdrości grzesznikom, lecz każdego dnia [postępuj] w bojaźni PANA;
Non æmuletur cor tuum peccatores, sed in timore Domini esto tota die:
18 Bo koniec jest pewny i twoja nadzieja nie będzie zawiedziona.
quia habebis spem in novissimo, et præstolatio tua non auferetur.
19 Słuchaj, synu mój, i bądź mądry, i skieruj swoje serce na drogę.
Audi, fili mi, et esto sapiens, et dirige in via animum tuum.
20 Nie bywaj wśród pijaków ani wśród obżerających się mięsem;
Noli esse in conviviis potatorum, nec in comessationibus eorum qui carnes ad vescendum conferunt:
21 Bo pijak i żarłok zubożeją, a ospały będzie chodził w łachmanach.
quia vacantes potibus et dantes symbola consumentur, et vestietur pannis dormitatio.
22 Słuchaj ojca, który cię spłodził, a nie gardź matką, gdy się zestarzeje.
Audi patrem tuum, qui genuit te, et ne contemnas cum senuerit mater tua.
23 Kupuj prawdę i nie sprzedawaj [jej]; [kupuj] mądrość, karność i rozum.
Veritatem eme, et noli vendere sapientiam, et doctrinam, et intelligentiam.
24 Ojciec sprawiedliwego będzie się wielce radował, a kto spłodzi mądrego, będzie się z niego cieszył.
Exsultat gaudio pater justi; qui sapientem genuit, lætabitur in eo.
25 Niech się weseli twój ojciec i matka i niech się raduje ta, która cię rodziła.
Gaudeat pater tuus et mater tua, et exsultet quæ genuit te.
26 Synu mój, daj mi swoje serce, a niech twoje oczy strzegą moich dróg.
Præbe, fili mi, cor tuum mihi, et oculi tui vias meas custodiant.
27 Bo nierządnica [jest] głębokim dołem, a cudza [kobieta jest] ciasną studnią.
Fovea enim profunda est meretrix, et puteus angustus aliena.
28 Ona też czyha jak zbój i pomnaża przewrotnych wśród ludzi.
Insidiatur in via quasi latro, et quos incautos viderit, interficiet.
29 U kogo biada? U kogo żal? U kogo kłótnie? U kogo szemranie? Kto ma rany bez powodu? Kto ma zaczerwienione oczy?
Cui væ? cujus patri væ? cui rixæ? cui foveæ? cui sine causa vulnera? cui suffusio oculorum?
30 Ci, którzy przesiadują przy winie; ci, którzy idą szukać zmieszanego wina.
nonne his qui commorantur in vino, et student calicibus epotandis?
31 Nie patrz na wino, gdy się czerwieni; gdy wydaje łunę swą w kielichu, a samo się przesuwa.
Ne intuearis vinum quando flavescit, cum splenduerit in vitro color ejus: ingreditur blande,
32 Na koniec ugryzie jak wąż i ukąsi jak żmija;
sed in novissimo mordebit ut coluber, et sicut regulus venena diffundet.
33 Twoje oczy będą patrzeć na cudze kobiety, a twoje serce będzie mówiło rzeczy przewrotne;
Oculi tui videbunt extraneas, et cor tuum loquetur perversa.
34 I będziesz jak ten, który leży na środku morza, i jak ten, który śpi na szczycie masztu;
Et eris sicut dormiens in medio mari, et quasi sopitus gubernator, amisso clavo.
35 [Powiesz]: Bili mnie, a nie bolało, uderzyli mnie, a [nic] nie czułem. Gdy się obudzę, znów go poszukam.
Et dices: Verberaverunt me, sed non dolui; traxerunt me, et ego non sensi. Quando evigilabo, et rursus vina reperiam?
