Przysłów 23
1 Gdy usiądziesz do posiłku z władcą, zważaj pilnie, co jest przed tobą;
When thou sittest to eat with a ruler, Thou considerest diligently that which [is] before thee,
2 I przyłóż nóż do gardła, jeśli jesteś łakomy.
And thou hast put a knife to thy throat, If thou [art] a man of appetite.
3 Nie pragnij jego przysmaków, bo to pokarm zwodniczy.
Have no desire to his dainties, seeing it [is] lying food.
4 Nie zabiegaj o bogactwo, porzuć swoją mądrość.
Labour not to make wealth, From thine own understanding cease, Dost thou cause thine eyes to fly upon it? Then it is not.
5 Czy obrócisz swoje oczy na to, co jest niczym? Bo bogactwa robią sobie skrzydła i ulatują do nieba jak orzeł.
For wealth maketh to itself wings, As an eagle it flieth to the heavens.
6 Nie jedz chleba człowieka, który ma złe oko, ani nie pożądaj jego przysmaków.
Eat not the bread of an evil eye, And have no desire to his dainties,
7 Bo jak myśli w swym sercu, taki [on jest]. Jedz i pij – mówi do ciebie, ale jego serce nie jest z tobą.
For as he hath thought in his soul, so [is] he, 'Eat and drink,' saith he to thee, And his heart [is] not with thee.
8 Kęs, który zjadłeś, zwrócisz i utracisz swoje wdzięczne słowa.
Thy morsel thou hast eaten thou dost vomit up, And hast marred thy words that [are] sweet.
9 Nie mów do uszu głupca, bo wzgardzi mądrością twoich słów.
In the ears of a fool speak not, For he treadeth on the wisdom of thy words.
10 Nie przesuwaj dawnej granicy i nie wchodź na pole sierot.
Remove not a border of olden times, And into fields of the fatherless enter not,
11 Bo ich obrońca jest mocny, przeprowadzi ich sprawę przeciwko tobie.
For their Redeemer [is] strong, He doth plead their cause with thee.
12 Nakłoń swoje serce na pouczenie, a swe uszy na słowa rozumne.
Bring in to instruction thy heart, And thine ear to sayings of knowledge.
13 Nie szczędź dziecku karcenia, [bo] jeśli je bijesz rózgą, nie umrze.
Withhold not from a youth chastisement, When thou smitest him with a rod he dieth not.
Thou with a rod smitest him, And his soul from Sheol thou deliverest. (Sheol h7585)
15 Synu mój, jeśli twoje serce będzie mądre, moje serce będzie się radowało, właśnie moje;
My son, if thy heart hath been wise, My heart rejoiceth, even mine,
16 I moje nerki będą się weselić, gdy twoje usta będą mówiły to, co jest prawe.
And my reins exult when thy lips speak uprightly.
17 Niech twoje serce nie zazdrości grzesznikom, lecz każdego dnia [postępuj] w bojaźni PANA;
Let not thy heart be envious at sinners, But — in the fear of Jehovah all the day.
18 Bo koniec jest pewny i twoja nadzieja nie będzie zawiedziona.
For, is there a posterity? Then thy hope is not cut off.
19 Słuchaj, synu mój, i bądź mądry, i skieruj swoje serce na drogę.
Hear thou, my son, and be wise, And make happy in the way thy heart,
20 Nie bywaj wśród pijaków ani wśród obżerających się mięsem;
Be not thou among quaffers of wine, Among gluttonous ones of flesh,
21 Bo pijak i żarłok zubożeją, a ospały będzie chodził w łachmanach.
For the quaffer and glutton become poor, And drowsiness clotheth with rags.
22 Słuchaj ojca, który cię spłodził, a nie gardź matką, gdy się zestarzeje.
Hearken to thy father, who begat thee, And despise not thy mother when she hath become old.
23 Kupuj prawdę i nie sprzedawaj [jej]; [kupuj] mądrość, karność i rozum.
Truth buy, and sell not, Wisdom, and instruction, and understanding,
24 Ojciec sprawiedliwego będzie się wielce radował, a kto spłodzi mądrego, będzie się z niego cieszył.
The father of the righteous rejoiceth greatly, The begetter of the wise rejoiceth in him.
25 Niech się weseli twój ojciec i matka i niech się raduje ta, która cię rodziła.
Rejoice doth thy father and thy mother, Yea, she that bare thee is joyful.
26 Synu mój, daj mi swoje serce, a niech twoje oczy strzegą moich dróg.
Give, my son, thy heart to me, And let thine eyes watch my ways.
27 Bo nierządnica [jest] głębokim dołem, a cudza [kobieta jest] ciasną studnią.
For a harlot [is] a deep ditch, And a strange woman [is] a strait pit.
28 Ona też czyha jak zbój i pomnaża przewrotnych wśród ludzi.
She also, as catching prey, lieth in wait, And the treacherous among men she increaseth.
29 U kogo biada? U kogo żal? U kogo kłótnie? U kogo szemranie? Kto ma rany bez powodu? Kto ma zaczerwienione oczy?
Who hath woe? who hath sorrow? Who hath contentions? who hath plaint? Who hath wounds without cause? Who hath redness of eyes?
30 Ci, którzy przesiadują przy winie; ci, którzy idą szukać zmieszanego wina.
Those tarrying by the wine, Those going in to search out mixed wine.
31 Nie patrz na wino, gdy się czerwieni; gdy wydaje łunę swą w kielichu, a samo się przesuwa.
See not wine when it showeth itself red, When it giveth in the cup its colour, It goeth up and down through the upright.
32 Na koniec ugryzie jak wąż i ukąsi jak żmija;
Its latter end — as a serpent it biteth, And as a basilisk it stingeth.
33 Twoje oczy będą patrzeć na cudze kobiety, a twoje serce będzie mówiło rzeczy przewrotne;
Thine eyes see strange women, And thy heart speaketh perverse things.
34 I będziesz jak ten, który leży na środku morza, i jak ten, który śpi na szczycie masztu;
And thou hast been as one lying down in the heart of the sea, And as one lying down on the top of a mast.
35 [Powiesz]: Bili mnie, a nie bolało, uderzyli mnie, a [nic] nie czułem. Gdy się obudzę, znów go poszukam.
'They smote me, I have not been sick, They beat me, I have not known. When I awake — I seek it yet again!'
