Przysłów 23
1 Gdy usiądziesz do posiłku z władcą, zważaj pilnie, co jest przed tobą;
When thou sit to eat with a ruler, consider diligently him who is before thee,
2 I przyłóż nóż do gardła, jeśli jesteś łakomy.
and put a knife to thy throat if thou be a man given to appetite.
3 Nie pragnij jego przysmaków, bo to pokarm zwodniczy.
Be not desirous of his dainties, since they are deceitful food.
4 Nie zabiegaj o bogactwo, porzuć swoją mądrość.
Weary not thyself to be rich. Out of thine own wisdom, cease.
5 Czy obrócisz swoje oczy na to, co jest niczym? Bo bogactwa robią sobie skrzydła i ulatują do nieba jak orzeł.
Will thou set thine eyes upon that which is not? For it certainly makes itself wings, like an eagle that flies toward heaven.
6 Nie jedz chleba człowieka, który ma złe oko, ani nie pożądaj jego przysmaków.
Eat thou not the bread of an evil eye, nor desire thou his dainties.
7 Bo jak myśli w swym sercu, taki [on jest]. Jedz i pij – mówi do ciebie, ale jego serce nie jest z tobą.
For as he thinks within himself, so is he. Eat and drink, he says to thee, but his heart is not with thee.
8 Kęs, który zjadłeś, zwrócisz i utracisz swoje wdzięczne słowa.
The morsel which thou have eaten thou shall vomit up, and lose thy sweet words.
9 Nie mów do uszu głupca, bo wzgardzi mądrością twoich słów.
Speak not in the hearing of a fool, for he will despise the wisdom of thy words.
10 Nie przesuwaj dawnej granicy i nie wchodź na pole sierot.
Remove not the ancient landmark. And enter not into the fields of the fatherless,
11 Bo ich obrońca jest mocny, przeprowadzi ich sprawę przeciwko tobie.
for their Redeemer is strong. He will plead their cause against thee.
12 Nakłoń swoje serce na pouczenie, a swe uszy na słowa rozumne.
Apply thy heart to instruction, and thine ears to the words of knowledge.
13 Nie szczędź dziecku karcenia, [bo] jeśli je bijesz rózgą, nie umrze.
Withhold not correction from the child, for if thou beat him with the rod, he will not die.
Thou shall beat him with the rod, and shall deliver his soul from Sheol. (Sheol h7585)
15 Synu mój, jeśli twoje serce będzie mądre, moje serce będzie się radowało, właśnie moje;
My son, if thy heart be wise, my heart will be glad, even mine.
16 I moje nerki będą się weselić, gdy twoje usta będą mówiły to, co jest prawe.
Yea, my heart will rejoice when thy lips speak right things.
17 Niech twoje serce nie zazdrości grzesznikom, lecz każdego dnia [postępuj] w bojaźni PANA;
Let not thy heart envy sinners, but be thou in the fear of Jehovah all the day long.
18 Bo koniec jest pewny i twoja nadzieja nie będzie zawiedziona.
For surely there is a reward, and thy hope shall not be cut off.
19 Słuchaj, synu mój, i bądź mądry, i skieruj swoje serce na drogę.
Hear thou, my son, and be wise, and guide thy heart in the way.
20 Nie bywaj wśród pijaków ani wśród obżerających się mięsem;
Be not among winebibbers, among gluttonous eaters of flesh.
21 Bo pijak i żarłok zubożeją, a ospały będzie chodził w łachmanach.
For the drunkard and the glutton shall come to poverty, and drowsiness will clothe a man with rags.
22 Słuchaj ojca, który cię spłodził, a nie gardź matką, gdy się zestarzeje.
Hearken to thy father who begot thee, and despise not thy mother when she is old.
23 Kupuj prawdę i nie sprzedawaj [jej]; [kupuj] mądrość, karność i rozum.
Buy the truth, and do not sell it, yea, wisdom, and instruction, and understanding.
24 Ojciec sprawiedliwego będzie się wielce radował, a kto spłodzi mądrego, będzie się z niego cieszył.
The father of a righteous man will greatly rejoice, and he who begets a wise son will have joy of him.
25 Niech się weseli twój ojciec i matka i niech się raduje ta, która cię rodziła.
Let thy father and thy mother be glad, and let her who bore thee rejoice.
26 Synu mój, daj mi swoje serce, a niech twoje oczy strzegą moich dróg.
My son, give me thy heart, and let thine eyes delight in my ways.
27 Bo nierządnica [jest] głębokim dołem, a cudza [kobieta jest] ciasną studnią.
For a harlot is a deep ditch, and an interloping woman is a narrow pit.
28 Ona też czyha jak zbój i pomnaża przewrotnych wśród ludzi.
Yea, she lies in wait as a robber, and increases the treacherous among men.
29 U kogo biada? U kogo żal? U kogo kłótnie? U kogo szemranie? Kto ma rany bez powodu? Kto ma zaczerwienione oczy?
Who has woe? Who has sorrow? Who has contentions? Who has complaining? Who has wounds without cause? Who has redness of eyes?
30 Ci, którzy przesiadują przy winie; ci, którzy idą szukać zmieszanego wina.
Those who tarry long at the wine. Those who go to seek out mixed wine.
31 Nie patrz na wino, gdy się czerwieni; gdy wydaje łunę swą w kielichu, a samo się przesuwa.
Look not thou upon the wine when it is red, when it sparkles in the cup, when it goes down smoothly.
32 Na koniec ugryzie jak wąż i ukąsi jak żmija;
At the end it bites like a serpent, and stings like an adder.
33 Twoje oczy będą patrzeć na cudze kobiety, a twoje serce będzie mówiło rzeczy przewrotne;
Thine eyes shall behold strange things, and thy heart shall utter perverse things.
34 I będziesz jak ten, który leży na środku morza, i jak ten, który śpi na szczycie masztu;
Yea, thou shall be as he who lies down in the midst of the sea, or as he who lies upon the top of a mast.
35 [Powiesz]: Bili mnie, a nie bolało, uderzyli mnie, a [nic] nie czułem. Gdy się obudzę, znów go poszukam.
They have stricken me, thou shall say, and I was not hurt. They have beaten me, and I did not feel it. When shall I awake? I will seek it yet again.
