Przysłów 22
1 Cenniejsze [jest] dobre imię niż wielkie bogactwa, a przychylność lepsza niż srebro i złoto.
Betere is a good name, than many richessis; for good grace is aboue siluer and gold.
2 Bogaty i ubogi spotykają się, PAN jest stwórcą obydwu.
A riche man and a pore man metten hem silf; the Lord is worchere of euer eithir.
3 Roztropny dostrzega zło i ukrywa się, ale prości idą dalej i ponoszą karę.
A felle man seeth yuel, and hidith him silf; and an innocent man passid, and he was turmentid bi harm.
4 Owocem pokory i bojaźni PANA jest bogactwo, chwała i życie.
The ende of temperaunce is the drede of the Lord; richessis, and glorye, and lijf.
5 Ciernie i sidła [są] na drodze przewrotnego; kto strzeże swej duszy, trzyma się z dala od nich.
Armuris and swerdis ben in the weie of a weiward man; but the kepere of his soule goith awey fer fro tho.
6 Pouczaj dziecko w drodze, którą ma iść, a gdy się zestarzeje, nie odstąpi od niej.
It is a prouerbe, A yong wexynge man bisidis his weie, and whanne he hath wexe elde, he schal not go awei fro it.
7 Bogaty panuje nad ubogimi, a ten, co pożycza, jest sługą tego, który mu pożycza.
A riche man comaundith to pore men; and he that takith borewyng, is the seruaunt of the leenere.
8 Kto sieje nieprawość, będzie żąć cierpienie, a rózga jego gniewu przepadnie.
He that sowith wickidnes, schal repe yuels; and the yerde of his yre schal be endid.
9 Kto ma dobrotliwe oko, będzie błogosławiony, bo dzieli się swym chlebem z ubogim.
He that is redi to merci, schal be blessid; for of his looues he yaf to a pore man. He that yyueth yiftis, schal gete victorie and onour; forsothe he takith awei the soule of the takeris.
10 Wyrzuć szydercę, a ustanie spór, owszem, zakończy się kłótnia i zniewaga.
Caste thou out a scornere, and strijf schal go out with hym; and causis and dispisyngis schulen ceesse.
11 Kto kocha czystość serca, tego wdzięk warg sprawi, że król [będzie] jego przyjacielem.
He that loueth the clennesse of herte, schal haue the kyng a freend, for the grace of hise lippis.
12 Oczy PANA strzegą wiedzy, a on obala słowa przewrotnego.
The iyen of the Lord kepen kunnyng; and the wordis of a wickid man ben disseyued.
13 Leniwy mówi: Lew jest na dworze, będę zabity na środku ulicy.
A slow man schal seie, A lioun is withoutforth; Y schal be slayn in the myddis of the stretis.
14 Usta obcych [kobiet są] głębokim dołem; wpadnie tam ten, na kogo PAN się gniewa.
The mouth of an alien womman is a deep diche; he to whom the Lord is wrooth, schal falle in to it.
15 Głupota jest przywiązana do serca dziecka, ale rózga karności wypędzi ją z niego.
Foli is boundun togidere in the herte of a child; and a yerde of chastisyng schal dryue it awey.
16 Kto ciemięży ubogiego, aby przysporzyć sobie [bogactwa, i] kto daje bogatemu, pewnie zubożeje.
He that falsli chalengith a pore man, to encreesse hise owne richessis, schal yyue to a richere man, and schal be nedi.
17 Nadstaw ucha i słuchaj słów mędrców, i skłoń swe serce do mojej wiedzy;
My sone, bowe doun thin eere, and here thou the wordis of wise men; but sette thou the herte to my techyng.
18 Bo to miło, jeśli zachowasz je w swoim sercu, będą razem ułożone na wargach.
That schal be fair to thee, whanne thou hast kept it in thin herte, and it schal flowe ayen in thi lippis.
19 Oznajmiłem to dzisiaj właśnie tobie, abyś pokładał ufność w PANU.
That thi trist be in the Lord; wherfor and Y haue schewid it to thee to dai.
20 Czy nie napisałem ci znamienitych rzeczy zawierających rady i wiedzę;
Lo! Y haue discryued it in thre maneres, in thouytis and kunnyng,
21 Aby dać ci poznać pewność słów prawdy; abyś umiał odpowiedzieć słowami prawdy tym, którzy do ciebie posyłają?
that Y schulde schewe to thee the sadnesse and spechis of trewthe; to answere of these thingis to hem, that senten thee.
22 Nie okradaj nędzarza, ponieważ jest ubogi, ani nie uciskaj w bramie biednego.
Do thou not violence to a pore man, for he is pore; nethir defoule thou a nedi man in the yate.
23 PAN bowiem będzie bronił ich sprawy i wydrze duszę tym, którzy im wydzierają.
For the Lord schal deme his cause, and he schal turmente hem, that turmentiden his soule.
24 Nie przyjaźnij się z człowiekiem gniewliwym i nie obcuj z człowiekiem porywczym.
Nyle thou be freend to a wrathful man, nether go thou with a wood man;
25 Byś nie przywykł do jego dróg i nie zastawił sideł na swą duszę.
lest perauenture thou lerne hise weies, and take sclaundir to thi soule.
26 Nie bądź z tych, którzy dają porękę, ani z tych, którzy ręczą za długi;
Nyle thou be with hem that oblischen her hondis, and that proferen hem silf borewis for dettis; for if he hath not wherof he schal restore,
27 Jeśli nie masz czym zapłacić, dlaczego miałby ktoś zabrać spod ciebie posłanie?
what of cause is, that thou take awei hilyng fro thi bed?
28 Nie przesuwaj dawnej granicy, którą ustalili twoi ojcowie.
Go thou not ouer the elde markis, whiche thi faders han set.
29 Widzisz człowieka pilnego w swoich sprawach? On będzie stał przed królami, nie będzie stał przed podłymi.
Thou hast seyn a man smert in his werk; he schal stonde bifore kyngis, and he schal not be bifor vnnoble men.
