Przysłów 22
1 Cenniejsze [jest] dobre imię niż wielkie bogactwa, a przychylność lepsza niż srebro i złoto.
A good name is more desirable than great riches, and loving favour is better than silver and gold.
2 Bogaty i ubogi spotykają się, PAN jest stwórcą obydwu.
The rich and the poor have this in common: The LORD is the maker of them all.
3 Roztropny dostrzega zło i ukrywa się, ale prości idą dalej i ponoszą karę.
A prudent man sees danger and hides himself; but the simple pass on, and suffer for it.
4 Owocem pokory i bojaźni PANA jest bogactwo, chwała i życie.
The result of humility and the fear of the LORD is wealth, honour, and life.
5 Ciernie i sidła [są] na drodze przewrotnego; kto strzeże swej duszy, trzyma się z dala od nich.
Thorns and snares are in the path of the wicked; whoever guards his soul stays far from them.
6 Pouczaj dziecko w drodze, którą ma iść, a gdy się zestarzeje, nie odstąpi od niej.
Train up a child in the way he should go, and when he is old he will not depart from it.
7 Bogaty panuje nad ubogimi, a ten, co pożycza, jest sługą tego, który mu pożycza.
The rich rule over the poor. The borrower is servant to the lender.
8 Kto sieje nieprawość, będzie żąć cierpienie, a rózga jego gniewu przepadnie.
He who sows wickedness reaps trouble, and the rod of his fury will be destroyed.
9 Kto ma dobrotliwe oko, będzie błogosławiony, bo dzieli się swym chlebem z ubogim.
He who has a generous eye will be blessed, for he shares his food with the poor.
10 Wyrzuć szydercę, a ustanie spór, owszem, zakończy się kłótnia i zniewaga.
Drive out the mocker, and strife will go out; yes, quarrels and insults will stop.
11 Kto kocha czystość serca, tego wdzięk warg sprawi, że król [będzie] jego przyjacielem.
He who loves purity of heart and speaks gracefully is the king’s friend.
12 Oczy PANA strzegą wiedzy, a on obala słowa przewrotnego.
The LORD’s eyes watch over knowledge, but he frustrates the words of the unfaithful.
13 Leniwy mówi: Lew jest na dworze, będę zabity na środku ulicy.
The sluggard says, “There is a lion outside! I will be killed in the streets!”
14 Usta obcych [kobiet są] głębokim dołem; wpadnie tam ten, na kogo PAN się gniewa.
The mouth of an adulteress is a deep pit. He who is under the LORD’s wrath will fall into it.
15 Głupota jest przywiązana do serca dziecka, ale rózga karności wypędzi ją z niego.
Folly is bound up in the heart of a child; the rod of discipline drives it far from him.
16 Kto ciemięży ubogiego, aby przysporzyć sobie [bogactwa, i] kto daje bogatemu, pewnie zubożeje.
Whoever oppresses the poor for his own increase and whoever gives to the rich, both come to poverty.
17 Nadstaw ucha i słuchaj słów mędrców, i skłoń swe serce do mojej wiedzy;
Turn your ear, and listen to the words of the wise. Apply your heart to my teaching.
18 Bo to miło, jeśli zachowasz je w swoim sercu, będą razem ułożone na wargach.
For it is a pleasant thing if you keep them within you, if all of them are ready on your lips.
19 Oznajmiłem to dzisiaj właśnie tobie, abyś pokładał ufność w PANU.
I teach you today, even you, so that your trust may be in the LORD.
20 Czy nie napisałem ci znamienitych rzeczy zawierających rady i wiedzę;
Haven’t I written to you thirty excellent things of counsel and knowledge,
21 Aby dać ci poznać pewność słów prawdy; abyś umiał odpowiedzieć słowami prawdy tym, którzy do ciebie posyłają?
To teach you truth, reliable words, to give sound answers to the ones who sent you?
22 Nie okradaj nędzarza, ponieważ jest ubogi, ani nie uciskaj w bramie biednego.
Don’t exploit the poor because he is poor; and don’t crush the needy in court;
23 PAN bowiem będzie bronił ich sprawy i wydrze duszę tym, którzy im wydzierają.
for the LORD will plead their case, and plunder the life of those who plunder them.
24 Nie przyjaźnij się z człowiekiem gniewliwym i nie obcuj z człowiekiem porywczym.
Don’t befriend a hot-tempered man. Don’t associate with one who harbours anger,
25 Byś nie przywykł do jego dróg i nie zastawił sideł na swą duszę.
lest you learn his ways and ensnare your soul.
26 Nie bądź z tych, którzy dają porękę, ani z tych, którzy ręczą za długi;
Don’t you be one of those who strike hands, of those who are collateral for debts.
27 Jeśli nie masz czym zapłacić, dlaczego miałby ktoś zabrać spod ciebie posłanie?
If you don’t have means to pay, why should he take away your bed from under you?
28 Nie przesuwaj dawnej granicy, którą ustalili twoi ojcowie.
Don’t move the ancient boundary stone which your fathers have set up.
29 Widzisz człowieka pilnego w swoich sprawach? On będzie stał przed królami, nie będzie stał przed podłymi.
Do you see a man skilled in his work? He will serve kings. He won’t serve obscure men.
