Przysłów 22
1 Cenniejsze [jest] dobre imię niż wielkie bogactwa, a przychylność lepsza niż srebro i złoto.
A good name is better than great riches: and good favour is above silver and gold.
2 Bogaty i ubogi spotykają się, PAN jest stwórcą obydwu.
The rich and poor have met one another: the Lord is the maker of them both.
3 Roztropny dostrzega zło i ukrywa się, ale prości idą dalej i ponoszą karę.
The prudent man saw the evil, and hid himself: the simple passed on, and suffered loss.
4 Owocem pokory i bojaźni PANA jest bogactwo, chwała i życie.
The fruit of humility is the fear of the Lord, riches and glory and life.
5 Ciernie i sidła [są] na drodze przewrotnego; kto strzeże swej duszy, trzyma się z dala od nich.
Arms and swords are in the way of the perverse: but he that keepeth his own soul departeth far from them.
6 Pouczaj dziecko w drodze, którą ma iść, a gdy się zestarzeje, nie odstąpi od niej.
It is a proverb: A young man according to his way, even when he is old he will not depart from it.
7 Bogaty panuje nad ubogimi, a ten, co pożycza, jest sługą tego, który mu pożycza.
The rich ruleth over the poor: and the borrower is servant to him that lendeth.
8 Kto sieje nieprawość, będzie żąć cierpienie, a rózga jego gniewu przepadnie.
He that soweth iniquity shall reap evils, and with the rod of his anger he shall be consumed.
9 Kto ma dobrotliwe oko, będzie błogosławiony, bo dzieli się swym chlebem z ubogim.
He that is inclined to mercy shall be blessed: for of his bread he hath given to the poor. He that maketh presents shall purchase victory and honour: but he carrieth away the souls of the receivers.
10 Wyrzuć szydercę, a ustanie spór, owszem, zakończy się kłótnia i zniewaga.
Cast out the scoffer, and contention shall go out with him, and quarrels and reproaches shall cease.
11 Kto kocha czystość serca, tego wdzięk warg sprawi, że król [będzie] jego przyjacielem.
He that loveth cleanness of heart, for the grace of his lips shall have the king for his friend.
12 Oczy PANA strzegą wiedzy, a on obala słowa przewrotnego.
The eyes of the Lord preserve knowledge: and the words of the unjust are overthrown.
13 Leniwy mówi: Lew jest na dworze, będę zabity na środku ulicy.
The slothful man saith: There is a lion without, I shall be slain in the midst of the streets.
14 Usta obcych [kobiet są] głębokim dołem; wpadnie tam ten, na kogo PAN się gniewa.
The mouth of a strange woman is a deep pit: he whom the Lord is angry with, shall fall into it.
15 Głupota jest przywiązana do serca dziecka, ale rózga karności wypędzi ją z niego.
Folly is bound up in the heart of a child, and the rod of correction shall drive it away.
16 Kto ciemięży ubogiego, aby przysporzyć sobie [bogactwa, i] kto daje bogatemu, pewnie zubożeje.
He that oppresseth the poor, to increase his own riches, shall himself give to one that is richer, and shall be in need.
17 Nadstaw ucha i słuchaj słów mędrców, i skłoń swe serce do mojej wiedzy;
Incline thy ear, and hear the words of the wise: and apply thy heart to my doctrine:
18 Bo to miło, jeśli zachowasz je w swoim sercu, będą razem ułożone na wargach.
Which shall be beautiful for thee, if thou keep it in thy bowels, and it shall flow in thy lips:
19 Oznajmiłem to dzisiaj właśnie tobie, abyś pokładał ufność w PANU.
That thy trust may be in the Lord, wherefore I have also shewn it to thee this day.
20 Czy nie napisałem ci znamienitych rzeczy zawierających rady i wiedzę;
Behold I have described it to thee three manner of ways, in thoughts and knowledge:
21 Aby dać ci poznać pewność słów prawdy; abyś umiał odpowiedzieć słowami prawdy tym, którzy do ciebie posyłają?
That I might shew thee the certainty, and the words of truth, to answer out of these to them that sent thee.
22 Nie okradaj nędzarza, ponieważ jest ubogi, ani nie uciskaj w bramie biednego.
Do no violence to the poor, because he is poor: and do not oppress the needy in the gate:
23 PAN bowiem będzie bronił ich sprawy i wydrze duszę tym, którzy im wydzierają.
Because the Lord will judge his cause, and will afflict them that have afflicted his soul.
24 Nie przyjaźnij się z człowiekiem gniewliwym i nie obcuj z człowiekiem porywczym.
Be not a friend to an angry man, and do not walk with a furious man:
25 Byś nie przywykł do jego dróg i nie zastawił sideł na swą duszę.
Lest perhaps thou learn his ways, and take scandal to thy soul.
26 Nie bądź z tych, którzy dają porękę, ani z tych, którzy ręczą za długi;
Be not with them that fasten down their hands, and that offer themselves sureties for debts:
27 Jeśli nie masz czym zapłacić, dlaczego miałby ktoś zabrać spod ciebie posłanie?
For if thou have not wherewith to restore, what cause is there, that he should take the covering from thy bed?
28 Nie przesuwaj dawnej granicy, którą ustalili twoi ojcowie.
Pass not beyond the ancient bounds which thy fathers have set.
29 Widzisz człowieka pilnego w swoich sprawach? On będzie stał przed królami, nie będzie stał przed podłymi.
Hast thou seen a man swift in his work? he shall stand before kings, and shall not be before those that are obscure.
