Przysłów 22
1 Cenniejsze [jest] dobre imię niż wielkie bogactwa, a przychylność lepsza niż srebro i złoto.
A good name is more to be desired than great wealth, and to be respected is better than silver and gold.
2 Bogaty i ubogi spotykają się, PAN jest stwórcą obydwu.
The man of wealth and the poor man come face to face: the Lord is the maker of them all.
3 Roztropny dostrzega zło i ukrywa się, ale prości idą dalej i ponoszą karę.
The sharp man sees the evil and takes cover: the simple go straight on and get into trouble.
4 Owocem pokory i bojaźni PANA jest bogactwo, chwała i życie.
The reward of a gentle spirit and the fear of the Lord is wealth and honour and life.
5 Ciernie i sidła [są] na drodze przewrotnego; kto strzeże swej duszy, trzyma się z dala od nich.
Thorns and nets are in the way of the twisted: he who keeps watch over his soul will be far from them.
6 Pouczaj dziecko w drodze, którą ma iść, a gdy się zestarzeje, nie odstąpi od niej.
If a child is trained up in the right way, even when he is old he will not be turned away from it.
7 Bogaty panuje nad ubogimi, a ten, co pożycza, jest sługą tego, który mu pożycza.
The man of wealth has rule over the poor, and he who gets into debt is a servant to his creditor.
8 Kto sieje nieprawość, będzie żąć cierpienie, a rózga jego gniewu przepadnie.
By planting the seed of evil a man will get in the grain of sorrow, and the rod of his wrath will be broken.
9 Kto ma dobrotliwe oko, będzie błogosławiony, bo dzieli się swym chlebem z ubogim.
He who is kind will have a blessing, for he gives of his bread to the poor.
10 Wyrzuć szydercę, a ustanie spór, owszem, zakończy się kłótnia i zniewaga.
Send away the man of pride, and argument will go out; truly fighting and shame will come to an end.
11 Kto kocha czystość serca, tego wdzięk warg sprawi, że król [będzie] jego przyjacielem.
He whose heart is clean is dear to the Lord; for the grace of his lips the king will be his friend.
12 Oczy PANA strzegą wiedzy, a on obala słowa przewrotnego.
The eyes of the Lord keep knowledge, but by him the acts of the false man will be overturned.
13 Leniwy mówi: Lew jest na dworze, będę zabity na środku ulicy.
The hater of work says, There is a lion outside: I will be put to death in the streets.
14 Usta obcych [kobiet są] głębokim dołem; wpadnie tam ten, na kogo PAN się gniewa.
The mouth of strange women is a deep hole: he with whom the Lord is angry will go down into it.
15 Głupota jest przywiązana do serca dziecka, ale rózga karności wypędzi ją z niego.
Foolish ways are deep-seated in the heart of a child, but the rod of punishment will send them far from him.
16 Kto ciemięży ubogiego, aby przysporzyć sobie [bogactwa, i] kto daje bogatemu, pewnie zubożeje.
He who is cruel to the poor for the purpose of increasing his profit, and he who gives to the man of wealth, will only come to be in need.
17 Nadstaw ucha i słuchaj słów mędrców, i skłoń swe serce do mojej wiedzy;
Let your ear be bent down for hearing my words, and let your heart give thought to knowledge.
18 Bo to miło, jeśli zachowasz je w swoim sercu, będą razem ułożone na wargach.
For it is a delight to keep them in your heart, to have them ready on your lips.
19 Oznajmiłem to dzisiaj właśnie tobie, abyś pokładał ufność w PANU.
So that your faith may be in the Lord, I have made them clear to you this day, even to you.
20 Czy nie napisałem ci znamienitych rzeczy zawierających rady i wiedzę;
Have I not put in writing for you thirty sayings, with wise suggestions and knowledge,
21 Aby dać ci poznać pewność słów prawdy; abyś umiał odpowiedzieć słowami prawdy tym, którzy do ciebie posyłają?
To make you see how certain are true words, so that you may give a true answer to those who put questions to you?
22 Nie okradaj nędzarza, ponieważ jest ubogi, ani nie uciskaj w bramie biednego.
Do not take away the property of the poor man because he is poor, or be cruel to the crushed ones when they come before the judge:
23 PAN bowiem będzie bronił ich sprawy i wydrze duszę tym, którzy im wydzierają.
For the Lord will give support to their cause, and take the life of those who take their goods.
24 Nie przyjaźnij się z człowiekiem gniewliwym i nie obcuj z człowiekiem porywczym.
Do not be friends with a man who is given to wrath; do not go in the company of an angry man:
25 Byś nie przywykł do jego dróg i nie zastawił sideł na swą duszę.
For fear of learning his ways and making a net ready for your soul.
26 Nie bądź z tych, którzy dają porękę, ani z tych, którzy ręczą za długi;
Be not one of those who give their hands in an agreement, or of those who make themselves responsible for debts:
27 Jeśli nie masz czym zapłacić, dlaczego miałby ktoś zabrać spod ciebie posłanie?
If you have nothing with which to make payment, he will take away your bed from under you.
28 Nie przesuwaj dawnej granicy, którą ustalili twoi ojcowie.
Let not the old landmark be moved which your fathers have put in place.
29 Widzisz człowieka pilnego w swoich sprawach? On będzie stał przed królami, nie będzie stał przed podłymi.
Have you seen a man who is expert in his business? he will take his place before kings; his place will not be among low persons.
