Przysłów 21
1 Serce króla [jest] w ręku PANA [jak] potoki wód; kieruje je, dokąd chce.
The king's heart in the hands of the Lord is like the water streams, and by him it is turned in any direction at his pleasure.
2 Wszelka droga człowieka jest słuszna w jego oczach, ale PAN waży serca.
Every way of a man seems right to himself, but the Lord is the tester of hearts.
3 Czynienie sprawiedliwości i sądu bardziej się podobają PANU niż ofiara.
To do what is right and true is more pleasing to the Lord than an offering.
4 Wyniosłe oczy, pyszne serce [i] praca niegodziwych są grzechem.
A high look and a heart of pride, of the evil-doer is sin.
5 Myśli pracowitego [przynoszą] pewny dostatek, a [myśli] każdego spieszącego się – niedostatek.
The purposes of the man of industry have their outcome only in wealth; but one who is over-quick in acting will only come to be in need.
6 Gromadzenie skarbów kłamliwym językiem jest przemijającą marnością tych, którzy szukają śmierci.
He who gets stores of wealth by a false tongue, is going after what is only breath, and searching for death.
7 Grabież niegodziwych zniszczy ich, bo nie chcą czynić tego, co sprawiedliwe.
By their violent acts the evil-doers will be pulled away, because they have no desire to do what is right.
8 Droga człowieka jest przewrotna i obca, ale dzieło czystego jest prawe.
Twisted is the way of him who is full of crime; but as for him whose heart is clean, his work is upright.
9 Lepiej mieszkać w kącie dachu niż z kłótliwą żoną w przestronnym domu.
It is better to be living in an angle of the house-top, than with a bitter-tongued woman in a wide house.
10 Dusza niegodziwego pragnie zła, a jego bliźni nie znajduje łaski w jego oczach.
The desire of the evil-doer is fixed on evil: he has no kind feeling for his neighbour.
11 Gdy się karze szydercę, prosty mądrzeje, a gdy uczą mądrego, przyjmuje wiedzę.
When the man of pride undergoes punishment, the simple man gets wisdom; and by watching the wise he gets knowledge.
12 Sprawiedliwy zważa na dom niegodziwego, ale [Bóg] powala niegodziwych za [ich] nieprawość.
The Upright One, looking on the house of the evil-doer, lets sinners be overturned to their destruction.
13 Kto zatyka swe ucho na wołanie ubogiego, ten sam będzie wołał, a nie zostanie wysłuchany.
He whose ears are stopped at the cry of the poor, will himself get no answer to his cry for help.
14 [Potajemny] dar łagodzi zapalczywość i upominek w zanadrzu uspokaja wielki gniew.
By a secret offering wrath is turned away, and the heat of angry feelings by money in the folds of the robe.
15 Radością jest dla sprawiedliwego czynić sąd, a na czyniących nieprawość przyjdzie zniszczenie.
It is a joy to the good man to do right, but it is destruction to the workers of evil.
16 Człowiek, który zbacza z drogi mądrości, odpocznie w zgromadzeniu umarłych.
The wanderer from the way of knowledge will have his resting-place among the shades.
17 Kto kocha zabawę, zubożeje, a kto kocha wino i olejek, nie wzbogaci się.
The lover of pleasure will be a poor man: the lover of wine and oil will not get wealth.
18 Niegodziwy [będzie] okupem za sprawiedliwego, a przewrotny – za prawych.
The evil-doer will be given as a price for the life of the good man, and the worker of deceit in the place of the upright.
19 Lepiej mieszkać na pustyni niż z kłótliwą i gniewliwą żoną.
It is better to be living in a waste land, than with a bitter-tongued and angry woman.
20 Pożądany skarb i olej [są] w mieszkaniu mądrego, ale głupiec je trwoni.
There is a store of great value in the house of the wise, but it is wasted by the foolish man.
21 Kto podąża za sprawiedliwością i miłosierdziem, znajduje życie, sprawiedliwość i chwałę.
He who goes after righteousness and mercy will get life, righteousness, and honour.
22 Mądry wdziera się do miasta mocarzy i burzy potęgę ich ufności.
A wise man goes up into the town of the strong ones, and overcomes its strength in which they put their faith.
23 Kto strzeże swoich ust i języka, strzeże swojej duszy przed utrapieniem.
He who keeps watch over his mouth and his tongue keeps his soul from troubles.
24 Hardy i pyszny szyderca – oto imię tego, kto działa w pysznym gniewie.
The man of pride, lifted up in soul, is named high-hearted; he is acting in an outburst of pride.
25 Pragnienie leniwego zabija [go], bo jego ręce nie chcą pracować.
The desire of the hater of work is death to him, for his hands will do no work.
26 Przez cały dzień pożąda on zachłannie, a sprawiedliwy daje i nie szczędzi.
All the day the sinner goes after his desire: but the upright man gives freely, keeping nothing back.
27 Ofiara niegodziwych budzi odrazę, a cóż dopiero, gdy ją w niegodziwości ofiarują.
The offering of evil-doers is disgusting: how much more when they give it with an evil purpose!
28 Fałszywy świadek zginie, lecz kto słucha, będzie mówił nieustannie.
A false witness will be cut off, ...
29 Niegodziwy ma upór na twarzy, ale prawy wytycza swoją drogę.
The evil-doer makes his face hard, but as for the upright, he gives thought to his way.
30 Nie ma mądrości ani rozumu, ani rady przeciwko PANU.
Wisdom and knowledge and wise suggestions are of no use against the Lord.
31 Konia przygotowują na dzień bitwy, ale wybawienie zależy od PANA.
The horse is made ready for the day of war, but power to overcome is from the Lord.
