Przysłów 20
1 Wino [jest] szydercą, mocny trunek – wrzaskliwy, a każdy, kto zostaje zwiedziony przez nie, jest niemądry.
Wine is a mocker and beer is a brawler. Whoever is led astray by them is not wise.
2 Strach, [który budzi] król, jest jak ryk lwa; kto go rozgniewa, grzeszy przeciwko swojej duszy.
The terror of a king is like the roaring of a lion. He who provokes him to anger forfeits his own life.
3 Zaprzestać sporu jest zaszczytem dla człowieka, ale [każdy] głupiec się w niego wdaje.
It is an honor for a man to keep aloof from strife, but every fool will be quarreling.
4 Leniwy nie orze z powodu zimna; dlatego będzie żebrać we żniwa, ale nic nie [otrzyma].
The sluggard will not plow by reason of the winter; therefore he shall beg in harvest, and have nothing.
5 Rada w sercu człowieka jest jak głęboka woda, lecz człowiek roztropny zaczerpnie jej.
Counsel in the heart of man is like deep water, but a man of understanding will draw it out.
6 Większość ludzi przechwala się swoją dobrocią, ale wiernego człowieka któż znajdzie?
Many men claim to be men of unfailing love, but who can find a faithful man?
7 Sprawiedliwy postępuje uczciwie, błogosławione [są] po nim jego dzieci.
A righteous man walks in integrity. Blessed are his children after him.
8 Król siedzący na swoim sędziowskim tronie rozprasza swoimi oczami wszelkie zło.
A king who sits on the throne of judgment scatters away all evil with his eyes.
9 Któż może powiedzieć: Oczyściłem swoje serce, jestem czysty od swego grzechu?
Who can say, “I have made my heart pure. I am clean and without sin”?
10 Dwojakie odważniki i dwojaka miara – obydwa budzą odrazę w PANU.
Differing weights and differing measures, both of them alike are an abomination to Yahweh.
11 Nawet dziecko poznaje się po uczynkach, czy jego czyn jest czysty i prawy.
Even a child makes himself known by his doings, whether his work is pure, and whether it is right.
12 Ucho, które słyszy, i oko, które widzi, oba uczynił PAN.
The hearing ear, and the seeing eye, Yahweh has made even both of them.
13 Nie kochaj spania, byś nie zubożał; otwórz oczy, a nasycisz się chlebem.
Don’t love sleep, lest you come to poverty. Open your eyes, and you shall be satisfied with bread.
14 [To] liche, [to] liche, mówi kupujący, ale chwali się, gdy odchodzi.
“It’s no good, it’s no good,” says the buyer; but when he is gone his way, then he boasts.
15 Istnieje złoto i obfitość pereł, ale wargi rozumne są kosztownym klejnotem.
There is gold and abundance of rubies, but the lips of knowledge are a rare jewel.
16 Zabierz szatę tego, [który ręczył] za obcego, a od tego, [który ręczył] za cudzą kobietę, zabierz zastaw.
Take the garment of one who puts up collateral for a stranger; and hold him in pledge for a wayward woman.
17 Chleb oszustwa smakuje człowiekowi, ale potem jego usta będą napełnione piaskiem.
Fraudulent food is sweet to a man, but afterwards his mouth is filled with gravel.
18 Zamysły są utwierdzone dzięki radzie, a wojnę prowadź z rozwagą.
Plans are established by advice; by wise guidance you wage war!
19 Plotkarz zdradza tajemnice; dlatego nie zadawaj się z tym, który pochlebia wargami.
He who goes about as a tale-bearer reveals secrets; therefore don’t keep company with him who opens wide his lips.
20 Kto złorzeczy swemu ojcu albo matce, tego pochodnia zgaśnie w gęstych ciemnościach.
Whoever curses his father or his mother, his lamp shall be put out in blackness of darkness.
21 Dziedzictwo prędko nabyte na początku nie będzie błogosławione na końcu.
An inheritance quickly gained at the beginning won’t be blessed in the end.
22 Nie mów: Odpłacę złem. Czekaj na PANA, a wybawi cię.
Don’t say, “I will pay back evil.” Wait for Yahweh, and he will save you.
23 Dwojakie odważniki budzą odrazę w PANU, a fałszywa waga nie jest dobra.
Yahweh detests differing weights, and dishonest scales are not pleasing.
24 Od PANA pochodzą drogi człowieka; jakże może człowiek zrozumieć własną drogę?
A man’s steps are from Yahweh; how then can man understand his way?
25 Sidłem dla człowieka jest pożreć to, co święte, i zastanowić się dopiero po złożeniu ślubów.
It is a snare to a man to make a rash dedication, then later to consider his vows.
26 Mądry król rozprasza niegodziwych i wywiera na nich zemstę.
A wise king winnows out the wicked, and drives the threshing wheel over them.
27 Duch człowieka [jest] pochodnią PANA, [która] bada wszystkie skrytości wnętrza.
The spirit of man is Yahweh’s lamp, searching all his innermost parts.
28 Miłosierdzie i prawda strzegą króla, a jego tron oparty jest na miłosierdziu.
Love and faithfulness keep the king safe. His throne is sustained by love.
29 Chlubą młodzieńców jest ich siła, a ozdobą starców – sędziwość.
The glory of young men is their strength. The splendor of old men is their gray hair.
30 Siność ran oczyszcza zło, a razy – głębię wnętrza.
Wounding blows cleanse away evil, and beatings purge the innermost parts.
