Przysłów 20
1 Wino [jest] szydercą, mocny trunek – wrzaskliwy, a każdy, kto zostaje zwiedziony przez nie, jest niemądry.
Wine makes men foolish, and strong drink makes men come to blows; and whoever comes into error through these is not wise.
2 Strach, [który budzi] król, jest jak ryk lwa; kto go rozgniewa, grzeszy przeciwko swojej duszy.
The wrath of a king is like the loud cry of a lion: he who makes him angry does wrong against himself.
3 Zaprzestać sporu jest zaszczytem dla człowieka, ale [każdy] głupiec się w niego wdaje.
It is an honour for a man to keep from fighting, but the foolish are ever at war.
4 Leniwy nie orze z powodu zimna; dlatego będzie żebrać we żniwa, ale nic nie [otrzyma].
The hater of work will not do his ploughing because of the winter; so at the time of grain-cutting he will be requesting food and will get nothing.
5 Rada w sercu człowieka jest jak głęboka woda, lecz człowiek roztropny zaczerpnie jej.
The purpose in the heart of a man is like deep water, but a man of good sense will get it out.
6 Większość ludzi przechwala się swoją dobrocią, ale wiernego człowieka któż znajdzie?
Most men make no secret of their kind acts: but where is a man of good faith to be seen?
7 Sprawiedliwy postępuje uczciwie, błogosławione [są] po nim jego dzieci.
An upright man goes on in his righteousness: happy are his children after him!
8 Król siedzący na swoim sędziowskim tronie rozprasza swoimi oczami wszelkie zło.
A king on the seat of judging puts to flight all evil with his eyes.
9 Któż może powiedzieć: Oczyściłem swoje serce, jestem czysty od swego grzechu?
Who is able to say, I have made my heart clean, I am free from my sin?
10 Dwojakie odważniki i dwojaka miara – obydwa budzą odrazę w PANU.
Unequal weights and unequal measures, they are all disgusting to the Lord.
11 Nawet dziecko poznaje się po uczynkach, czy jego czyn jest czysty i prawy.
Even a child may be judged by his doings, if his work is free from sin and if it is right.
12 Ucho, które słyszy, i oko, które widzi, oba uczynił PAN.
The hearing ear and the seeing eye are equally the Lord's work.
13 Nie kochaj spania, byś nie zubożał; otwórz oczy, a nasycisz się chlebem.
Do not be a lover of sleep, or you will become poor: keep your eyes open, and you will have bread enough.
14 [To] liche, [to] liche, mówi kupujący, ale chwali się, gdy odchodzi.
A poor thing, a poor thing, says he who is giving money for goods: but when he has gone on his way, then he makes clear his pride in what he has got.
15 Istnieje złoto i obfitość pereł, ale wargi rozumne są kosztownym klejnotem.
There is gold and a store of corals: but the lips of knowledge are a jewel of great price.
16 Zabierz szatę tego, [który ręczył] za obcego, a od tego, [który ręczył] za cudzą kobietę, zabierz zastaw.
Take a man's clothing if he makes himself responsible for a strange man, and get an undertaking from him who gives his word for strange men.
17 Chleb oszustwa smakuje człowiekowi, ale potem jego usta będą napełnione piaskiem.
Bread of deceit is sweet to a man; but after, his mouth will be full of sand.
18 Zamysły są utwierdzone dzięki radzie, a wojnę prowadź z rozwagą.
Every purpose is put into effect by wise help: and by wise guiding make war.
19 Plotkarz zdradza tajemnice; dlatego nie zadawaj się z tym, który pochlebia wargami.
He who goes about talking of the business of others gives away secrets: so have nothing to do with him whose lips are open wide.
20 Kto złorzeczy swemu ojcu albo matce, tego pochodnia zgaśnie w gęstych ciemnościach.
If anyone puts a curse on his father or his mother, his light will be put out in the blackest night.
21 Dziedzictwo prędko nabyte na początku nie będzie błogosławione na końcu.
A heritage may be got quickly at first, but the end of it will not be a blessing.
22 Nie mów: Odpłacę złem. Czekaj na PANA, a wybawi cię.
Do not say, I will give punishment for evil: go on waiting for the Lord, and he will be your saviour.
23 Dwojakie odważniki budzą odrazę w PANU, a fałszywa waga nie jest dobra.
Unequal weights are disgusting to the Lord, and false scales are not good.
24 Od PANA pochodzą drogi człowieka; jakże może człowiek zrozumieć własną drogę?
A man's steps are of the Lord; how then may a man have knowledge of his way?
25 Sidłem dla człowieka jest pożreć to, co święte, i zastanowić się dopiero po złożeniu ślubów.
It is a danger to a man to say without thought, It is holy, and, after taking his oaths, to be questioning if it is necessary to keep them.
26 Mądry król rozprasza niegodziwych i wywiera na nich zemstę.
A wise king puts evil-doers to flight, and makes their evil-doing come back on them.
27 Duch człowieka [jest] pochodnią PANA, [która] bada wszystkie skrytości wnętrza.
The Lord keeps watch over the spirit of man, searching all the deepest parts of the body.
28 Miłosierdzie i prawda strzegą króla, a jego tron oparty jest na miłosierdziu.
Mercy and good faith keep the king safe, and the seat of his power is based on upright acts.
29 Chlubą młodzieńców jest ich siła, a ozdobą starców – sędziwość.
The glory of young men is their strength, and the honour of old men is their grey hairs.
30 Siność ran oczyszcza zło, a razy – głębię wnętrza.
By the wounds of the rod evil is taken away, and blows make clean the deepest parts of the body.
