Przysłów 17
1 Lepszy [jest] kęs suchego [chleba], a przy tym spokój, niż dom pełen bydła ofiarnego z kłótnią.
Better is a dry morsel with quietness, than a house full of feasting with strife.
2 Sługa roztropny będzie panował nad synem, który przynosi hańbę, i wraz z [jego] braćmi będzie miał udział w dziedzictwie.
A servant who deals wisely will rule over a son who causes shame, and shall have a part in the inheritance among the brothers.
3 Tygiel dla srebra, piec dla złota, ale serca bada PAN.
The refining pot is for silver, and the furnace for gold, but Yahweh tests the hearts.
4 Zły zważa na wargi fałszywe, a kłamca słucha przewrotnego języka.
An evildoer heeds wicked lips. A liar gives ear to a mischievous tongue.
5 Kto naśmiewa się z ubogiego, uwłacza jego Stwórcy, a kto się cieszy z nieszczęścia, nie uniknie kary.
Whoever mocks the poor reproaches his Maker. He who is glad at calamity shall not be unpunished.
6 Koroną starców są synowie synów, a chlubą synów są ich ojcowie.
Children’s children are the crown of old men; the glory of children is their parents.
7 Poważna mowa nie przystoi głupiemu, tym mniej kłamliwe usta dostojnikowi.
Excellent speech isn’t fitting for a fool, much less do lying lips fit a prince.
8 Dar jest [jak] drogocenny kamień w oczach tego, kto go posiada; gdziekolwiek [z nim] zmierza, ma powodzenie.
A bribe is a precious stone in the eyes of him who gives it; wherever he turns, he prospers.
9 Kto kryje grzech, szuka miłości, a kto wyjawia sprawę, rozdziela przyjaciół.
He who covers an offense promotes love; but he who repeats a matter separates best friends.
10 Nagana lepiej działa na rozumnego niż sto razów na głupiego.
A rebuke enters deeper into one who has understanding than a hundred lashes into a fool.
11 Zły szuka jedynie buntu; dlatego zostanie wysłany przeciw niemu okrutny posłaniec.
An evil man seeks only rebellion; therefore a cruel messenger shall be sent against him.
12 [Lepiej] człowiekowi spotkać się z niedźwiedzicą, której zabrano młode, niż z głupim w jego głupocie.
Let a bear robbed of her cubs meet a man, rather than a fool in his folly.
13 Kto odpłaca złem za dobro, temu zło z domu nie ustąpi.
Whoever rewards evil for good, evil shall not depart from his house.
14 Kto zaczyna kłótnię, [jest jak] ten, co puszcza wodę; [dlatego] zaniechaj sporu, zanim wybuchnie.
The beginning of strife is like breaching a dam, therefore stop contention before quarreling breaks out.
15 Kto usprawiedliwia niegodziwego i kto potępia sprawiedliwego, obaj budzą odrazę w PANU.
He who justifies the wicked, and he who condemns the righteous, both of them alike are an abomination to Yahweh.
16 Na cóż w ręku głupiego pieniądze, by zdobyć mądrość, [skoro] nie ma rozumu?
Why is there money in the hand of a fool to buy wisdom, since he has no understanding?
17 Przyjaciel kocha w każdym czasie, a brat rodzi się w nieszczęściu.
A friend loves at all times; and a brother is born for adversity.
18 Nierozumny człowiek daje porękę i ręczy na oczach przyjaciela.
A man void of understanding strikes hands, and becomes collateral in the presence of his neighbor.
19 Kto kocha grzech, kocha spór, a kto podwyższa swoją bramę, szuka zagłady.
He who loves disobedience loves strife. One who builds a high gate seeks destruction.
20 Przewrotny w sercu nie znajduje dobra, a kto ma przewrotny język, wpadnie w zło.
One who has a perverse heart doesn’t find prosperity, and one who has a deceitful tongue falls into trouble.
21 Kto spłodzi głupca, [zrobi to] na swój smutek, a ojciec głupiego nie doznaje radości.
He who becomes the father of a fool grieves. The father of a fool has no joy.
22 Wesołe serce działa dobrze [jak] lekarstwo, a przygnębiony duch wysusza kości.
A cheerful heart makes good medicine, but a crushed spirit dries up the bones.
23 Niegodziwy bierze dar z zanadrza, aby wypaczać ścieżki sądu.
A wicked man receives a bribe in secret, to pervert the ways of justice.
24 Mądrość [jest] przed obliczem rozumnego, a oczy głupca są aż na krańcu ziemi.
Wisdom is before the face of one who has understanding, but the eyes of a fool wander to the ends of the earth.
25 Głupi syn jest zmartwieniem dla ojca i goryczą dla rodzicielki.
A foolish son brings grief to his father, and bitterness to her who bore him.
26 Zaprawdę to niedobrze wymierzyć karę sprawiedliwemu ani bić władców za prawość.
Also to punish the righteous is not good, nor to flog officials for their integrity.
27 Kto ma wiedzę, powściąga swoje słowa, człowiek roztropny [jest] zacnego ducha.
He who spares his words has knowledge. He who is even tempered is a man of understanding.
28 Nawet głupi, gdy milczy, uchodzi za mądrego, [a] kto zamyka swoje wargi – za rozumnego.
Even a fool, when he keeps silent, is counted wise. When he shuts his lips, he is thought to be discerning.
