Przysłów 17
1 Lepszy [jest] kęs suchego [chleba], a przy tym spokój, niż dom pełen bydła ofiarnego z kłótnią.
It is better to have quiet with a dry morsel of bread than a house full of feasting with strife.
2 Sługa roztropny będzie panował nad synem, który przynosi hańbę, i wraz z [jego] braćmi będzie miał udział w dziedzictwie.
A wise servant will rule over a son who acts shamefully and will share the inheritance as one of the brothers.
3 Tygiel dla srebra, piec dla złota, ale serca bada PAN.
The crucible is for silver and the furnace is for gold, but Yahweh refines hearts.
4 Zły zważa na wargi fałszywe, a kłamca słucha przewrotnego języka.
The evildoer pays attention to wicked lips; a liar gives ear to a destructive tongue.
5 Kto naśmiewa się z ubogiego, uwłacza jego Stwórcy, a kto się cieszy z nieszczęścia, nie uniknie kary.
Whoever mocks the poor insults his Maker and the one who rejoices at misfortune will not go unpunished.
6 Koroną starców są synowie synów, a chlubą synów są ich ojcowie.
Grandchildren are the crown of the aged and parents bring honor to their children.
7 Poważna mowa nie przystoi głupiemu, tym mniej kłamliwe usta dostojnikowi.
Eloquent speech is not suitable for a fool; much less are lying lips suitable for royalty.
8 Dar jest [jak] drogocenny kamień w oczach tego, kto go posiada; gdziekolwiek [z nim] zmierza, ma powodzenie.
A bribe is like a magic stone to the one who gives it; wherever he turns, he succeeds.
9 Kto kryje grzech, szuka miłości, a kto wyjawia sprawę, rozdziela przyjaciół.
Whoever overlooks an offense seeks love, but the one who repeats a matter alienates close friends.
10 Nagana lepiej działa na rozumnego niż sto razów na głupiego.
A rebuke goes deeper into a person who has understanding than a hundred blows go into a fool.
11 Zły szuka jedynie buntu; dlatego zostanie wysłany przeciw niemu okrutny posłaniec.
An evil person only seeks rebellion, so a cruel messenger will be sent against him.
12 [Lepiej] człowiekowi spotkać się z niedźwiedzicą, której zabrano młode, niż z głupim w jego głupocie.
It is better to meet a bear robbed of her cubs than to meet a fool in his foolishness.
13 Kto odpłaca złem za dobro, temu zło z domu nie ustąpi.
When someone returns evil for good, evil will never leave his house.
14 Kto zaczyna kłótnię, [jest jak] ten, co puszcza wodę; [dlatego] zaniechaj sporu, zanim wybuchnie.
The beginning of conflict is like one who releases water everywhere, so walk away from the dispute before it has broken out.
15 Kto usprawiedliwia niegodziwego i kto potępia sprawiedliwego, obaj budzą odrazę w PANU.
The person who acquits the wicked person and the person who condemns the righteous person— both are an abomination to Yahweh.
16 Na cóż w ręku głupiego pieniądze, by zdobyć mądrość, [skoro] nie ma rozumu?
Why should a fool pay money to learn about wisdom, when he has no ability to learn it?
17 Przyjaciel kocha w każdym czasie, a brat rodzi się w nieszczęściu.
A friend is loving at all times and a brother is born for times of trouble.
18 Nierozumny człowiek daje porękę i ręczy na oczach przyjaciela.
A man having no sense makes binding promises and becomes responsible for his neighbor's debts.
19 Kto kocha grzech, kocha spór, a kto podwyższa swoją bramę, szuka zagłady.
Whoever loves conflict loves sin; the one who makes the threshold of his door too high causes bones to be broken.
20 Przewrotny w sercu nie znajduje dobra, a kto ma przewrotny język, wpadnie w zło.
A person who has a crooked heart finds nothing that is good; the one who has a perverse tongue falls into calamity.
21 Kto spłodzi głupca, [zrobi to] na swój smutek, a ojciec głupiego nie doznaje radości.
Whoever is the parent of a fool brings grief to himself; and the father of a fool has no joy.
22 Wesołe serce działa dobrze [jak] lekarstwo, a przygnębiony duch wysusza kości.
A cheerful heart is good medicine, but a broken spirit dries up the bones.
23 Niegodziwy bierze dar z zanadrza, aby wypaczać ścieżki sądu.
A wicked man accepts a secret bribe to pervert the ways of justice.
24 Mądrość [jest] przed obliczem rozumnego, a oczy głupca są aż na krańcu ziemi.
The one who has understanding sets his face toward wisdom, but the eyes of a fool are set on the ends of the earth.
25 Głupi syn jest zmartwieniem dla ojca i goryczą dla rodzicielki.
A foolish son is a grief to his father and bitterness to the woman who bore him.
26 Zaprawdę to niedobrze wymierzyć karę sprawiedliwemu ani bić władców za prawość.
Also, it is never good to punish the righteous person; neither is it good to flog noble men who have integrity.
27 Kto ma wiedzę, powściąga swoje słowa, człowiek roztropny [jest] zacnego ducha.
One who has knowledge uses few words and one with understanding is even-tempered.
28 Nawet głupi, gdy milczy, uchodzi za mądrego, [a] kto zamyka swoje wargi – za rozumnego.
Even a fool is thought to be wise if he keeps silent; when he keeps his mouth shut, he is considered to be intelligent.
