Przysłów 17
1 Lepszy [jest] kęs suchego [chleba], a przy tym spokój, niż dom pełen bydła ofiarnego z kłótnią.
Better is a morsel with pleasure in peace, than a house [full] of many good things and unjust sacrifices, with strife.
2 Sługa roztropny będzie panował nad synem, który przynosi hańbę, i wraz z [jego] braćmi będzie miał udział w dziedzictwie.
A wise servant shall have rule over foolish masters, and shall divide portions among brethren.
3 Tygiel dla srebra, piec dla złota, ale serca bada PAN.
As silver and gold are tried in a furnace, so are choice hearts with the Lord.
4 Zły zważa na wargi fałszywe, a kłamca słucha przewrotnego języka.
A bad man hearkens to the tongue of transgressors: but a righteous man attends not to false lips.
5 Kto naśmiewa się z ubogiego, uwłacza jego Stwórcy, a kto się cieszy z nieszczęścia, nie uniknie kary.
He that laughs at the poor provokes him that made him; and he that rejoices at the destruction of another shall not be held guiltless: but he that has compassion shall find mercy.
6 Koroną starców są synowie synów, a chlubą synów są ich ojcowie.
Children's children are the crown of old men; and their fathers are the glory of children. The faithful has the whole world full of wealth; but the faithless not even a farthing.
7 Poważna mowa nie przystoi głupiemu, tym mniej kłamliwe usta dostojnikowi.
Faithful lips will not suit a fool; nor lying lips a just man.
8 Dar jest [jak] drogocenny kamień w oczach tego, kto go posiada; gdziekolwiek [z nim] zmierza, ma powodzenie.
Instruction is to them that use it a gracious reward; and wherever it may turn, it shall prosper.
9 Kto kryje grzech, szuka miłości, a kto wyjawia sprawę, rozdziela przyjaciół.
He that conceals injuries seeks love; but he that hates to hide [them] separates friends and kindred.
10 Nagana lepiej działa na rozumnego niż sto razów na głupiego.
A threat breaks down the heart of a wise man; but a fool, though scourged, understands not.
11 Zły szuka jedynie buntu; dlatego zostanie wysłany przeciw niemu okrutny posłaniec.
Every bad man stirs up strifes: but the Lord will send out against him an unmerciful messenger.
12 [Lepiej] człowiekowi spotkać się z niedźwiedzicą, której zabrano młode, niż z głupim w jego głupocie.
Care may befall a man of understanding; but fools will meditate evils.
13 Kto odpłaca złem za dobro, temu zło z domu nie ustąpi.
Whoso rewards evil for good, evil shall not be removed from his house.
14 Kto zaczyna kłótnię, [jest jak] ten, co puszcza wodę; [dlatego] zaniechaj sporu, zanim wybuchnie.
Rightful rule gives power to words; but sedition and strife precede poverty.
15 Kto usprawiedliwia niegodziwego i kto potępia sprawiedliwego, obaj budzą odrazę w PANU.
He that pronounces the unjust just, and the just unjust, is unclean and abominable with God.
16 Na cóż w ręku głupiego pieniądze, by zdobyć mądrość, [skoro] nie ma rozumu?
Why has the fool wealth? for a senseless man will not be able to purchase wisdom. He that exalts his own house seeks ruin; and he that turns aside from instruction shall fall into mischief.
17 Przyjaciel kocha w każdym czasie, a brat rodzi się w nieszczęściu.
Have you a friend for every time, and let brethren be useful in distress; for on this account are they born.
18 Nierozumny człowiek daje porękę i ręczy na oczach przyjaciela.
A foolish man applauds and rejoices over himself, [as he] also that becomes surety would make himself responsible for his own friends.
19 Kto kocha grzech, kocha spór, a kto podwyższa swoją bramę, szuka zagłady.
A lover of sin rejoices in strifes;
20 Przewrotny w sercu nie znajduje dobra, a kto ma przewrotny język, wpadnie w zło.
and the hard-hearted man comes not in for good. A man of a changeful tongue will fall into mischiefs;
21 Kto spłodzi głupca, [zrobi to] na swój smutek, a ojciec głupiego nie doznaje radości.
and the heart of a fool is grief to its possessor. A father rejoices not over an uninstructed son; but a wise son gladdens his mother.
22 Wesołe serce działa dobrze [jak] lekarstwo, a przygnębiony duch wysusza kości.
A glad heart promotes health; but the bones of a sorrowful man dry up.
23 Niegodziwy bierze dar z zanadrza, aby wypaczać ścieżki sądu.
The ways of a man who unjustly receives gifts in [his] bosom do not prosper; and an ungodly man perverts the ways of righteousness.
24 Mądrość [jest] przed obliczem rozumnego, a oczy głupca są aż na krańcu ziemi.
The countenance of a wise man is sensible; but the eyes of a fool [go] to the ends of the earth.
25 Głupi syn jest zmartwieniem dla ojca i goryczą dla rodzicielki.
A foolish son [is a cause of] anger to his father, and grief to her that bore him.
26 Zaprawdę to niedobrze wymierzyć karę sprawiedliwemu ani bić władców za prawość.
[It is] not right to punish a righteous man, nor [is it] holy to plot against righteous princes.
27 Kto ma wiedzę, powściąga swoje słowa, człowiek roztropny [jest] zacnego ducha.
He that forbears to utter a hard word is discreet, and a patient man is wise.
28 Nawet głupi, gdy milczy, uchodzi za mądrego, [a] kto zamyka swoje wargi – za rozumnego.
Wisdom shall be imputed to a fool who asks after wisdom: and he who holds his peace shall seem to be sensible.
