Przysłów 17
1 Lepszy [jest] kęs suchego [chleba], a przy tym spokój, niż dom pełen bydła ofiarnego z kłótnią.
Better is a dry morsell, if peace be with it, then an house full of sacrifices with strife.
2 Sługa roztropny będzie panował nad synem, który przynosi hańbę, i wraz z [jego] braćmi będzie miał udział w dziedzictwie.
A discrete seruant shall haue rule ouer a lewde sonne, and hee shall deuide the heritage among the brethren.
3 Tygiel dla srebra, piec dla złota, ale serca bada PAN.
As is the fining pot for siluer, and the fornace for golde, so the Lord trieth the heartes.
4 Zły zważa na wargi fałszywe, a kłamca słucha przewrotnego języka.
The wicked giueth heed to false lippes, and a lyer hearkeneth to the naughtie tongue.
5 Kto naśmiewa się z ubogiego, uwłacza jego Stwórcy, a kto się cieszy z nieszczęścia, nie uniknie kary.
Hee that mocketh the poore, reprocheth him, that made him: and he that reioyceth at destruction, shall not be vnpunished.
6 Koroną starców są synowie synów, a chlubą synów są ich ojcowie.
Childres children are the crowne of the elders: and the glory of ye children are their fathers.
7 Poważna mowa nie przystoi głupiemu, tym mniej kłamliwe usta dostojnikowi.
Hie talke becommeth not a foole, much lesse a lying talke a prince.
8 Dar jest [jak] drogocenny kamień w oczach tego, kto go posiada; gdziekolwiek [z nim] zmierza, ma powodzenie.
A rewarde is as a stone pleasant in the eyes of them that haue it: it prospereth, whithersoeuer it turneth.
9 Kto kryje grzech, szuka miłości, a kto wyjawia sprawę, rozdziela przyjaciół.
Hee that couereth a transgression, seeketh loue: but hee that repeateth a matter, separateth the prince.
10 Nagana lepiej działa na rozumnego niż sto razów na głupiego.
A reproofe entereth more into him that hath vnderstanding, then an hundreth stripes into a foole.
11 Zły szuka jedynie buntu; dlatego zostanie wysłany przeciw niemu okrutny posłaniec.
A sedicious person seeketh onely euill, and a cruel messenger shall be sent against him.
12 [Lepiej] człowiekowi spotkać się z niedźwiedzicą, której zabrano młode, niż z głupim w jego głupocie.
It is better for a man to meete a beare robbed of her whelpes, then a foole in his follie.
13 Kto odpłaca złem za dobro, temu zło z domu nie ustąpi.
He that rewardeth euil for good, euil shall not depart from his house.
14 Kto zaczyna kłótnię, [jest jak] ten, co puszcza wodę; [dlatego] zaniechaj sporu, zanim wybuchnie.
The beginning of strife is as one that openeth the waters: therefore or the contention be medled with, leaue off.
15 Kto usprawiedliwia niegodziwego i kto potępia sprawiedliwego, obaj budzą odrazę w PANU.
He that iustifieth the wicked, and he that condemneth the iust, euen they both are abomination to the Lord.
16 Na cóż w ręku głupiego pieniądze, by zdobyć mądrość, [skoro] nie ma rozumu?
Wherefore is there a price in the hand of the foole to get wisdome, and he hath none heart?
17 Przyjaciel kocha w każdym czasie, a brat rodzi się w nieszczęściu.
A friende loueth at all times: and a brother is borne for aduersitie.
18 Nierozumny człowiek daje porękę i ręczy na oczach przyjaciela.
A man destitute of vnderstanding, toucheth the hande, and becommeth suretie for his neighbour.
19 Kto kocha grzech, kocha spór, a kto podwyższa swoją bramę, szuka zagłady.
He loueth transgression, that loueth strife: and he that exalteth his gate, seeketh destruction.
20 Przewrotny w sercu nie znajduje dobra, a kto ma przewrotny język, wpadnie w zło.
The froward heart findeth no good: and he that hath a naughtie tongue, shall fall into euill.
21 Kto spłodzi głupca, [zrobi to] na swój smutek, a ojciec głupiego nie doznaje radości.
He that begetteth a foole, getteth himselfe sorow, and the father of a foole can haue no ioy.
22 Wesołe serce działa dobrze [jak] lekarstwo, a przygnębiony duch wysusza kości.
A ioyfull heart causeth good health: but a sorowfull minde dryeth the bones.
23 Niegodziwy bierze dar z zanadrza, aby wypaczać ścieżki sądu.
A wicked man taketh a gift out of the bosome to wrest the wayes of iudgement.
24 Mądrość [jest] przed obliczem rozumnego, a oczy głupca są aż na krańcu ziemi.
Wisdome is in the face of him that hath vnderstanding: but the eyes of a foole are in the corners of the world.
25 Głupi syn jest zmartwieniem dla ojca i goryczą dla rodzicielki.
A foolish sonne is a griefe vnto his father, and a heauines to her that bare him.
26 Zaprawdę to niedobrze wymierzyć karę sprawiedliwemu ani bić władców za prawość.
Surely it is not good to condemne the iust, nor that ye princes should smite such for equitie.
27 Kto ma wiedzę, powściąga swoje słowa, człowiek roztropny [jest] zacnego ducha.
Hee that hath knowledge, spareth his wordes, and a man of vnderstanding is of an excellent spirit.
28 Nawet głupi, gdy milczy, uchodzi za mądrego, [a] kto zamyka swoje wargi – za rozumnego.
Euen a foole (when he holdeth his peace) is counted wise, and hee that stoppeth his lips, prudent.
