Przysłów 17
1 Lepszy [jest] kęs suchego [chleba], a przy tym spokój, niż dom pełen bydła ofiarnego z kłótnią.
Better a bit of dry bread in peace, than a house full of feasting and violent behaviour.
2 Sługa roztropny będzie panował nad synem, który przynosi hańbę, i wraz z [jego] braćmi będzie miał udział w dziedzictwie.
A servant who does wisely will have rule over a son causing shame, and will have his part in the heritage among brothers.
3 Tygiel dla srebra, piec dla złota, ale serca bada PAN.
The heating-pot is for silver and the oven-fire for gold, but the Lord is the tester of hearts.
4 Zły zważa na wargi fałszywe, a kłamca słucha przewrotnego języka.
A wrongdoer gives attention to evil lips, and a man of deceit gives ear to a damaging tongue.
5 Kto naśmiewa się z ubogiego, uwłacza jego Stwórcy, a kto się cieszy z nieszczęścia, nie uniknie kary.
Whoever makes sport of the poor puts shame on his Maker; and he who is glad because of trouble will not go free from punishment.
6 Koroną starców są synowie synów, a chlubą synów są ich ojcowie.
Children's children are the crown of old men, and the glory of children is their fathers.
7 Poważna mowa nie przystoi głupiemu, tym mniej kłamliwe usta dostojnikowi.
Fair words are not to be looked for from a foolish man, much less are false lips in a ruler.
8 Dar jest [jak] drogocenny kamień w oczach tego, kto go posiada; gdziekolwiek [z nim] zmierza, ma powodzenie.
An offering of money is like a stone of great price in the eyes of him who has it: wherever he goes, he does well.
9 Kto kryje grzech, szuka miłości, a kto wyjawia sprawę, rozdziela przyjaciół.
He who keeps a sin covered is looking for love; but he who keeps on talking of a thing makes division between friends.
10 Nagana lepiej działa na rozumnego niż sto razów na głupiego.
A word of protest goes deeper into one who has sense than a hundred blows into a foolish man.
11 Zły szuka jedynie buntu; dlatego zostanie wysłany przeciw niemu okrutny posłaniec.
An uncontrolled man is only looking for trouble, so a cruel servant will be sent against him.
12 [Lepiej] człowiekowi spotkać się z niedźwiedzicą, której zabrano młode, niż z głupim w jego głupocie.
It is better to come face to face with a bear whose young ones have been taken away than with a foolish man acting foolishly.
13 Kto odpłaca złem za dobro, temu zło z domu nie ustąpi.
If anyone gives back evil for good, evil will never go away from his house.
14 Kto zaczyna kłótnię, [jest jak] ten, co puszcza wodę; [dlatego] zaniechaj sporu, zanim wybuchnie.
The start of fighting is like the letting out of water: so give up before it comes to blows.
15 Kto usprawiedliwia niegodziwego i kto potępia sprawiedliwego, obaj budzą odrazę w PANU.
He who gives a decision for the evil-doer and he who gives a decision against the upright, are equally disgusting to the Lord.
16 Na cóż w ręku głupiego pieniądze, by zdobyć mądrość, [skoro] nie ma rozumu?
How will money in the hand of the foolish get him wisdom, seeing that he has no sense?
17 Przyjaciel kocha w każdym czasie, a brat rodzi się w nieszczęściu.
A friend is loving at all times, and becomes a brother in times of trouble.
18 Nierozumny człowiek daje porękę i ręczy na oczach przyjaciela.
A man without sense gives his hand in an agreement, and makes himself responsible before his neighbour.
19 Kto kocha grzech, kocha spór, a kto podwyższa swoją bramę, szuka zagłady.
The lover of fighting is a lover of sin: he who makes high his doorway is looking for destruction.
20 Przewrotny w sercu nie znajduje dobra, a kto ma przewrotny język, wpadnie w zło.
Nothing good comes to him whose heart is fixed on evil purposes: and he who has an evil tongue will come to trouble.
21 Kto spłodzi głupca, [zrobi to] na swój smutek, a ojciec głupiego nie doznaje radości.
He who has an unwise son gets sorrow for himself, and the father of a foolish son has no joy.
22 Wesołe serce działa dobrze [jak] lekarstwo, a przygnębiony duch wysusza kości.
A glad heart makes a healthy body, but a crushed spirit makes the bones dry.
23 Niegodziwy bierze dar z zanadrza, aby wypaczać ścieżki sądu.
A sinner takes an offering out of his robe, to get a decision for himself in a cause.
24 Mądrość [jest] przed obliczem rozumnego, a oczy głupca są aż na krańcu ziemi.
Wisdom is before the face of him who has sense; but the eyes of the foolish are on the ends of the earth.
25 Głupi syn jest zmartwieniem dla ojca i goryczą dla rodzicielki.
A foolish son is a grief to his father, and bitter pain to her who gave him birth.
26 Zaprawdę to niedobrze wymierzyć karę sprawiedliwemu ani bić władców za prawość.
To give punishment to the upright is not good, or to give blows to the noble for their righteousness.
27 Kto ma wiedzę, powściąga swoje słowa, człowiek roztropny [jest] zacnego ducha.
He who has knowledge says little: and he who has a calm spirit is a man of good sense.
28 Nawet głupi, gdy milczy, uchodzi za mądrego, [a] kto zamyka swoje wargi – za rozumnego.
Even the foolish man, when he keeps quiet, is taken to be wise: when his lips are shut he is credited with good sense.
