Przysłów 16
1 W człowieku są zamysły serca, ale odpowiedź języka jest od PANA.
The plans of the heart belong to man, but the answer of the tongue is from the LORD.
2 Wszystkie drogi człowieka są czyste w jego oczach, ale PAN waży duchy.
All the ways of a man are clean in his own eyes; but the LORD weighs the motives.
3 Powierz PANU swe dzieła, a twoje zamysły będą utwierdzone.
Entrust your works to the LORD, and your plans will be established.
4 PAN uczynił wszystko dla samego siebie, nawet niegodziwego na dzień zła.
The LORD has made everything for its own end—yes, even the wicked for the day of evil.
5 Każdy, który jest wyniosłego serca, budzi odrazę w PANU; choć weźmie innych do pomocy, nie uniknie kary.
Everyone who is proud in heart is an abomination to the LORD: they shall certainly not be unpunished.
6 Dzięki miłosierdziu i prawdzie oczyszcza się nieprawość, a w bojaźni PANA oddalamy się od zła.
By mercy and truth iniquity is atoned for. By the fear of the LORD men depart from evil.
7 Gdy drogi człowieka podobają się PANU, to godzi z nim nawet jego nieprzyjaciół.
When a man's ways please the LORD, he makes even his enemies to be at peace with him.
8 Lepiej mieć mało ze sprawiedliwością niż wiele dochodów nieprawnych.
Better is a little with righteousness, than great revenues with injustice.
9 Serce człowieka obmyśla swe drogi, ale PAN kieruje jego krokami.
A man's heart plans his course, but the LORD directs his steps.
10 Wyrok Boży [jest] na wargach króla; jego usta nie błądzą w sądzie.
Inspired judgments are on the lips of the king. He shall not betray his mouth.
11 Sprawiedliwa waga i szale [należą do] PANA i wszystkie odważniki w worku są jego dziełem.
Honest balances and scales are the LORD's; all the weights in the bag are his work.
12 Popełnienie niegodziwości budzi odrazę w królach, bo sprawiedliwością tron jest umocniony.
It is an abomination to kings to do wickedness, for the throne is established by righteousness.
13 Wargi sprawiedliwe są rozkoszą królów, kochają oni tego, który mówi to, co słuszne.
Righteous lips are the delight of kings. They value one who speaks the truth.
14 Gniew króla jest posłańcem śmierci, ale mądry człowiek przebłaga go.
The king's wrath is a messenger of death, but a wise man will pacify it.
15 W jasności twarzy króla [jest] życie, a jego przychylność jest jak obłok z późnym deszczem.
In the light of the king's face is life. His favor is like a cloud of the spring rain.
16 O wiele lepiej jest nabyć mądrość niż złoto; a nabyć rozum lepiej niż srebro.
How much better it is to get wisdom than gold. Yes, to get understanding is to be chosen rather than silver.
17 Droga prawych [to] odstąpić od zła; kto strzeże swojej drogi, strzeże swej duszy.
The highway of the upright is to depart from evil. He who keeps his way preserves his soul.
18 Pycha poprzedza zgubę, a wyniosły duch – upadek.
Pride goes before destruction, and a haughty spirit before a fall.
19 Lepiej być uniżonego ducha z pokornymi, niż dzielić łup z pysznymi.
It is better to be of a lowly spirit with the poor, than to divide the plunder with the proud.
20 Kto zważa na słowo, znajdzie dobro, a kto ufa PANU, [jest] błogosławiony.
He who heeds the word finds prosperity, and blessed is he who trusts in the LORD.
21 Kto [jest] mądrego serca, zwie się rozumnym, a słodycz warg pomnaża wiedzę.
The wise in heart shall be called prudent. Pleasantness of the lips promotes instruction.
22 Rozum [jest] zdrojem życia dla tych, którzy go mają, a pouczenie głupich jest głupotą.
Understanding is a fountain of life to one who has it, but the punishment of fools is their folly.
23 Serce mądrego czyni jego usta roztropnymi i dodaje nauki jego wargom.
The heart of the wise instructs his mouth, and adds learning to his lips.
24 Miłe słowa są [jak] plaster miodu, słodycz dla duszy i lekarstwo dla kości.
Pleasant words are a honeycomb, sweet to the soul, and health to the bones.
25 Jest droga, która [wydaje się] człowiekowi słuszna, ale jej końcem jest droga do śmierci.
There is a way which seems right to a man, but in the end it leads to death.
26 Robotnik pracuje dla siebie, bo usta pobudzają go [do tego].
The appetite of the laboring man labors for him; for his mouth urges him on.
27 Człowiek nikczemny wykopuje zło, a na jego wargach jakby ogień płonący.
A worthless man devises mischief. His speech is like a scorching fire.
28 Człowiek przewrotny rozsiewa spory, a plotkarz rozdziela przyjaciół.
A perverse man stirs up strife, and a gossip separates close friends.
29 Człowiek gwałtowny zwabia swego bliźniego i wprowadza go na drogę niedobrą.
A man of violence entices his neighbor, and leads him in a way that is not good.
30 Mruga swymi oczami, by knuć podstępy; rusza wargami i popełnia zło.
One who winks his eyes to plot perversities, one who compresses his lips, is bent on evil.
31 Siwa głowa [jest] koroną chwały, zdobywa się ją na drodze sprawiedliwości.
Gray hair is a crown of glory. It is found in the path of righteousness.
32 Lepszy jest nieskory do gniewu niż mocarz, a kto panuje nad swym duchem, [jest lepszy] niż ten, kto zdobywa miasto.
One who is slow to anger is better than the mighty; one who rules his spirit, than he who takes a city.
33 Losy wrzuca się w zanadrze, ale całe rozstrzygnięcie ich zależy od PANA.
The lot is cast into the lap, but its every decision is from the LORD.
