Przysłów 16
1 W człowieku są zamysły serca, ale odpowiedź języka jest od PANA.
The designs of the heart are man's, but the answer of the tongue comes from the Lord.
2 Wszystkie drogi człowieka są czyste w jego oczach, ale PAN waży duchy.
All a man's ways are clean to himself; but the Lord puts men's spirits into his scales.
3 Powierz PANU swe dzieła, a twoje zamysły będą utwierdzone.
Put your works into the hands of the Lord, and your purposes will be made certain.
4 PAN uczynił wszystko dla samego siebie, nawet niegodziwego na dzień zła.
The Lord has made everything for his purpose, even the sinner for the day of evil.
5 Każdy, który jest wyniosłego serca, budzi odrazę w PANU; choć weźmie innych do pomocy, nie uniknie kary.
Everyone who has pride in his heart is disgusting to the Lord: he will certainly not go free from punishment.
6 Dzięki miłosierdziu i prawdzie oczyszcza się nieprawość, a w bojaźni PANA oddalamy się od zła.
By mercy and good faith evil-doing is taken away: and by the fear of the Lord men are turned away from evil.
7 Gdy drogi człowieka podobają się PANU, to godzi z nim nawet jego nieprzyjaciół.
When a man's ways are pleasing to the Lord, he makes even his haters be at peace with him.
8 Lepiej mieć mało ze sprawiedliwością niż wiele dochodów nieprawnych.
Better is a little with righteousness, than great wealth with wrongdoing.
9 Serce człowieka obmyśla swe drogi, ale PAN kieruje jego krokami.
A man may make designs for his way, but the Lord is the guide of his steps.
10 Wyrok Boży [jest] na wargach króla; jego usta nie błądzą w sądzie.
Decision is in the lips of the king: his mouth will not go wrong in judging.
11 Sprawiedliwa waga i szale [należą do] PANA i wszystkie odważniki w worku są jego dziełem.
True measures and scales are the Lord's: all the weights of the bag are his work.
12 Popełnienie niegodziwości budzi odrazę w królach, bo sprawiedliwością tron jest umocniony.
Evil-doing is disgusting to kings: for the seat of the ruler is based on righteousness.
13 Wargi sprawiedliwe są rozkoszą królów, kochają oni tego, który mówi to, co słuszne.
Lips of righteousness are the delight of kings; and he who says what is upright is dear to him.
14 Gniew króla jest posłańcem śmierci, ale mądry człowiek przebłaga go.
The wrath of the king is like those who give news of death, but a wise man will put peace in place of it.
15 W jasności twarzy króla [jest] życie, a jego przychylność jest jak obłok z późnym deszczem.
In the light of the king's face there is life; and his approval is like a cloud of spring rain.
16 O wiele lepiej jest nabyć mądrość niż złoto; a nabyć rozum lepiej niż srebro.
How much better it is to get wisdom than gold! and to get knowledge is more to be desired than silver.
17 Droga prawych [to] odstąpić od zła; kto strzeże swojej drogi, strzeże swej duszy.
The highway of the upright is to be turned away from evil: he who takes care of his way will keep his soul.
18 Pycha poprzedza zgubę, a wyniosły duch – upadek.
Pride goes before destruction, and a stiff spirit before a fall.
19 Lepiej być uniżonego ducha z pokornymi, niż dzielić łup z pysznymi.
Better it is to have a gentle spirit with the poor, than to take part in the rewards of war with men of pride.
20 Kto zważa na słowo, znajdzie dobro, a kto ufa PANU, [jest] błogosławiony.
He who gives attention to the law of right will get good; and whoever puts his faith in the Lord is happy.
21 Kto [jest] mądrego serca, zwie się rozumnym, a słodycz warg pomnaża wiedzę.
The wise-hearted will be named men of good sense: and by pleasing words learning is increased.
22 Rozum [jest] zdrojem życia dla tych, którzy go mają, a pouczenie głupich jest głupotą.
Wisdom is a fountain of life to him who has it; but the punishment of the foolish is their foolish behaviour.
23 Serce mądrego czyni jego usta roztropnymi i dodaje nauki jego wargom.
The heart of the wise man is the teacher of his mouth, and gives increased learning to his lips.
24 Miłe słowa są [jak] plaster miodu, słodycz dla duszy i lekarstwo dla kości.
Pleasing words are like honey, sweet to the soul and new life to the bones.
25 Jest droga, która [wydaje się] człowiekowi słuszna, ale jej końcem jest droga do śmierci.
There is a way which seems straight before a man, but its end is the ways of death.
26 Robotnik pracuje dla siebie, bo usta pobudzają go [do tego].
The desire of the working man is working for him, for his need of food is driving him on.
27 Człowiek nikczemny wykopuje zło, a na jego wargach jakby ogień płonący.
A good-for-nothing man is a designer of evil, and in his lips there is a burning fire.
28 Człowiek przewrotny rozsiewa spory, a plotkarz rozdziela przyjaciół.
A man of twisted purposes is a cause of fighting everywhere: and he who says evil secretly makes trouble between friends.
29 Człowiek gwałtowny zwabia swego bliźniego i wprowadza go na drogę niedobrą.
A violent man puts desire of evil into his neighbour's mind, and makes him go in a way which is not good.
30 Mruga swymi oczami, by knuć podstępy; rusza wargami i popełnia zło.
He whose eyes are shut is a man of twisted purposes, and he who keeps his lips shut tight makes evil come about.
31 Siwa głowa [jest] koroną chwały, zdobywa się ją na drodze sprawiedliwości.
The grey head is a crown of glory, if it is seen in the way of righteousness.
32 Lepszy jest nieskory do gniewu niż mocarz, a kto panuje nad swym duchem, [jest lepszy] niż ten, kto zdobywa miasto.
He who is slow to be angry is better than a man of war, and he who has control over his spirit than he who takes a town.
33 Losy wrzuca się w zanadrze, ale całe rozstrzygnięcie ich zależy od PANA.
A thing may be put to the decision of chance, but it comes about through the Lord.
