Przysłów 14
1 Mądra kobieta buduje swój dom, a głupia burzy go własnymi rękami.
Sapiens mulier ædificat domum suam: insipiens extructam quoque manibus destruet.
2 Kto postępuje w sposób prawy, boi się PANA, a przewrotny na swoich drogach gardzi nim.
Ambulans recto itinere, et timens Deum, despicitur ab eo, qui infami graditur via.
3 W ustach głupiego jest rózga pychy, a mądrych strzegą ich wargi.
In ore stulti virga superbiæ: labia autem sapientium custodiunt eos.
4 Gdzie nie ma wołów, żłób jest pusty, lecz dzięki sile wołów mnoży się obfitość zboża.
Ubi non sunt boves, præsepe vacuum est: ubi autem plurimæ segetes, ibi manifesta est fortitudo bovis.
5 Wierny świadek nie kłamie, a fałszywy świadek mówi kłamstwa.
Testis fidelis non mentitur: profert autem mendacium dolosus testis.
6 Szyderca szuka mądrości, a nie [znajduje], lecz rozumnemu wiedza [przychodzi] łatwo.
Quærit derisor sapientiam, et non invenit: doctrina prudentium facilis.
7 Odsuń się od głupiego, gdyż nie znajdziesz [u niego] warg rozumnych.
Vade contra virum stultum, et nescit labia prudentiæ.
8 Mądrość roztropnego [to] poznanie swojej drogi, a głupotą głupich [jest] oszustwo.
Sapientia callidi est intelligere viam suam: et imprudentia stultorum errans.
9 Głupcy szydzą z grzechu, a u prawych [jest] przychylność.
Stultus illudet peccatum, et inter iustos morabitur gratia.
10 Serce zna własną gorycz, a obcy nie wtrąca się w jego radość.
Cor quod novit amaritudinem animæ suæ, in gaudio eius non miscebitur extraneus.
11 Dom niegodziwych będzie zgładzony, a mieszkanie prawych zakwitnie.
Domus impiorum delebitur: tabernacula vero iustorum germinabunt.
12 Jest droga, która człowiekowi wydaje się słuszna, lecz końcem jej jest droga do śmierci.
Est via, quæ videtur homini iusta: novissima autem eius deducunt ad mortem.
13 Nawet w śmiechu serce boleje, a końcem [takiej] wesołości [jest] smutek.
Risus dolore miscebitur, et extrema gaudii luctus occupat.
14 Serce odstępcy nasyci się jego drogami, a dobry człowiek – swoimi.
Viis suis replebitur stultus, et super eum erit vir bonus.
15 Prosty wierzy każdemu słowu, a roztropny zważa na swoje kroki.
Innocens credit omni verbo: astutus considerat gressus suos. Filio doloso nihil erit boni: servo autem sapienti prosperi erunt actus, et dirigetur via eius.
16 Mądry boi się i odwraca się od zła, ale głupi w swym szaleństwie jest pewny siebie.
Sapiens timet, et declinat a malo: stultus transilit, et confidit.
17 [Człowiek] porywczy popełnia głupstwa, a podstępny jest znienawidzony.
Impatiens operabitur stultitiam: et vir versutus odiosus est.
18 Prości ludzie dziedziczą głupotę, a roztropni są koronowani wiedzą.
Possidebunt parvuli stultitiam, et expectabunt astuti scientiam.
19 Źli kłaniają się przed dobrymi, a niegodziwi u bram sprawiedliwego.
Iacebunt mali ante bonos: et impii ante portas iustorum.
20 Ubogi jest znienawidzony nawet przez swego bliźniego, a bogaty ma wielu przyjaciół.
Etiam proximo suo pauper odiosus erit: amici vero divitum multi.
21 Kto gardzi swym bliźnim, ten grzeszy, a kto lituje się nad ubogimi, jest błogosławiony.
Qui despicit proximum suum, peccat: qui autem miseretur pauperis, beatus erit. Qui credit in Domino, misericordiam diligit.
22 Czyż nie błądzą ci, którzy obmyślają zło? Ale miłosierdzie i prawda są z tymi, którzy obmyślają dobro.
Errant qui operantur malum: misericordia et veritas præparant bona.
23 Każda praca [przynosi] pożytek, a [puste] słowa [prowadzą] do nędzy.
In omni opere erit abundantia: ubi autem verba sunt plurima, ibi frequenter egestas.
24 Koroną mądrych [jest ich] bogactwo, ale głupota głupich [pozostaje] głupotą.
Corona sapientium, divitiæ eorum: fatuitas stultorum, imprudentia.
25 Prawdomówny świadek ocala dusze, a fałszywy mówi kłamstwa.
Liberat animas testis fidelis: et profert mendacia versipellis.
26 W bojaźni PANA jest mocne zaufanie, a jego synowie będą mieć ucieczkę.
In timore Domini fiducia fortitudinis, et filiis eius erit spes.
27 Bojaźń PANA jest źródłem życia, by uniknąć sideł śmierci.
Timor Domini fons vitæ, ut declinent a ruina mortis.
28 Liczny lud to chwała króla, a brak ludu to zguba władcy.
In multitudine populi dignitas regis: et in paucitate plebis ignominia principis.
29 Nieskory do gniewu jest bardzo roztropny, lecz porywczy wywyższa głupotę.
Qui patiens est, multa gubernatur prudentia: qui autem impatiens est, exaltat stultitiam suam.
30 Zdrowe serce jest życiem ciała, a zazdrość jest zgnilizną kości.
Vita carnium, sanitas cordis: putredo ossium, invidia.
31 Kto gnębi ubogiego, uwłacza jego Stwórcy, a czci go ten, kto lituje się nad ubogim.
Qui calumniatur egentem, exprobrat Factori eius: honorat autem eum, qui miseretur pauperis.
32 Niegodziwy zostaje wygnany z powodu swojego zła, a sprawiedliwy ma nadzieję [nawet] w [czasie] swojej śmierci.
In malitia sua expelletur impius: sperat autem iustus in morte sua.
33 Mądrość spoczywa w sercu rozumnego, a [co jest] w sercu głupich, wychodzi na jaw.
In corde prudentis requiescit sapientia, et indoctos quosque erudiet.
34 Sprawiedliwość wywyższa naród, a grzech jest hańbą narodów.
Iustitia elevat gentem: miseros autem facit populos peccatum.
35 Król jest przychylny dla roztropnego sługi, lecz gniewa się [na tego], który [przynosi] hańbę.
Acceptus est regi minister intelligens: iracundiam eius inutilis sustinebit.
