Przysłów 14
1 Mądra kobieta buduje swój dom, a głupia burzy go własnymi rękami.
Ein Haus baut sich Frau Weisheit; die Torheit reißt's mit ihrer Hand zusammen.
2 Kto postępuje w sposób prawy, boi się PANA, a przewrotny na swoich drogach gardzi nim.
Wer in Geradheit wandelt, der hat Furcht vorm Herrn; wer krumme Wege geht, verachtet ihn.
3 W ustach głupiego jest rózga pychy, a mądrych strzegą ich wargi.
Im Torenmund liegt eine Angelrute; den Weisen dienen ihre Lippen zur Bewahrung.
4 Gdzie nie ma wołów, żłób jest pusty, lecz dzięki sile wołów mnoży się obfitość zboża.
Wenn keine Rinder da, so bleibt die Krippe sauber; doch durch der Stiere Kraft wird reichlicher Ertrag.
5 Wierny świadek nie kłamie, a fałszywy świadek mówi kłamstwa.
Nicht trügt der Wahrheit Zeuge; doch Lügen spricht der falsche Zeuge.
6 Szyderca szuka mądrości, a nie [znajduje], lecz rozumnemu wiedza [przychodzi] łatwo.
Nach Weisheit sucht der Spötter, doch vergeblich; Erkenntnis ist für Kluge etwas Leichtes.
7 Odsuń się od głupiego, gdyż nie znajdziesz [u niego] warg rozumnych.
Geh aus dem Weg dem Toren! Dann mußt du nicht Bekanntschaft mit dem Anwalt machen.
8 Mądrość roztropnego [to] poznanie swojej drogi, a głupotą głupich [jest] oszustwo.
Des Klugen Vorsicht ist es, auf den Weg zu achten; der Toren Leichtsinn bringt Enttäuschung.
9 Głupcy szydzą z grzechu, a u prawych [jest] przychylność.
Die Schuld vermittelt zwischen Schurken, und zwischen Redlichen der gute Wille.
10 Serce zna własną gorycz, a obcy nie wtrąca się w jego radość.
Das Herz kennt seinen Seelenschmerz am besten; und auch in seine Freude kann ein Fremder sich nicht mischen.
11 Dom niegodziwych będzie zgładzony, a mieszkanie prawych zakwitnie.
Das Haus der Frevler wird vertilgt; der Redlichen Gezelt erblüht.
12 Jest droga, która człowiekowi wydaje się słuszna, lecz końcem jej jest droga do śmierci.
Gar mancher Weg dünkt einem Mann gerade; doch schließlich sind es Todeswege.
13 Nawet w śmiechu serce boleje, a końcem [takiej] wesołości [jest] smutek.
Sogar beim Lachen kann das Herz sich grämen; der Freude Ende ist oft Gram.
14 Serce odstępcy nasyci się jego drogami, a dobry człowiek – swoimi.
Der Eingebildete wird satt von seinen Wegen, der Tüchtige von seinen Werken.
15 Prosty wierzy każdemu słowu, a roztropny zważa na swoje kroki.
Der Törichte traut jedem Ding; ein kluger Mann geht einer Sache auf den Grund.
16 Mądry boi się i odwraca się od zła, ale głupi w swym szaleństwie jest pewny siebie.
Der Weise fürchtet sich und meidet die Gefahr; der Tor geht eine Wette mit ihr ein und fühlt sich sicher.
17 [Człowiek] porywczy popełnia głupstwa, a podstępny jest znienawidzony.
Der Ungeduldige macht Törichtes; ein ränkevoller Mensch wird nur gehaßt.
18 Prości ludzie dziedziczą głupotę, a roztropni są koronowani wiedzą.
Die Toren haben Torheit im Besitz; der Klugen Diadem ist Einsicht.
19 Źli kłaniają się przed dobrymi, a niegodziwi u bram sprawiedliwego.
Vor Gutem müssen sich die Schlechten beugen, und Frevler sitzen an des Frommen Türen.
20 Ubogi jest znienawidzony nawet przez swego bliźniego, a bogaty ma wielu przyjaciół.
Selbst seinem Freunde ist der Arme widerwärtig; doch derer, die den Reichen lieben, sind es viele.
21 Kto gardzi swym bliźnim, ten grzeszy, a kto lituje się nad ubogimi, jest błogosławiony.
Wer seinen Nächsten nicht beachtet, der versündigt sich; wohl dem, der sich der Elenden erbarmt!
22 Czyż nie błądzą ci, którzy obmyślają zło? Ale miłosierdzie i prawda są z tymi, którzy obmyślają dobro.
Die Böses planen, täuschen sich auch gegenseitig; doch Lieb und Treue herrscht bei denen, die da Gutes planen.
23 Każda praca [przynosi] pożytek, a [puste] słowa [prowadzą] do nędzy.
Durch Arbeit nur schafft man Gewinn, doch bloßes Reden führt zu nichts.
24 Koroną mądrych [jest ich] bogactwo, ale głupota głupich [pozostaje] głupotą.
Der Klugen Diadem ist ihre Klugheit; der Toren Diadem ist Torheit.
25 Prawdomówny świadek ocala dusze, a fałszywy mówi kłamstwa.
Ein Lebensretter ist der Wahrheit Zeuge; wer Lügen spricht, bewirkt Enttäuschung.
26 W bojaźni PANA jest mocne zaufanie, a jego synowie będą mieć ucieczkę.
An Gottesfurcht besitzt man eine starke Burg; so kann man Schutz den eigenen Kindern bieten.
27 Bojaźń PANA jest źródłem życia, by uniknąć sideł śmierci.
Die Furcht des Herrn - ein Lebensborn, daß man des Todes Stricke meide.
28 Liczny lud to chwała króla, a brak ludu to zguba władcy.
Des Königs Ruhm besteht in seines Volkes Massen; vom Leutemangel kommt des Fürsten Sturz.
29 Nieskory do gniewu jest bardzo roztropny, lecz porywczy wywyższa głupotę.
Wer langmütig, ist reich an Einsicht; wer ungeduldig, steigert seine Torheit.
30 Zdrowe serce jest życiem ciała, a zazdrość jest zgnilizną kości.
Des Leibes Leben ist gelassener Sinn; wie Wurmfraß im Gebein ist Leidenschaft.
31 Kto gnębi ubogiego, uwłacza jego Stwórcy, a czci go ten, kto lituje się nad ubogim.
Wer den Geringen drückt, der lästert dessen Schöpfer; doch wer des Armen sich erbarmt, der gibt ihm Ehre.
32 Niegodziwy zostaje wygnany z powodu swojego zła, a sprawiedliwy ma nadzieję [nawet] w [czasie] swojej śmierci.
Der Frevler wird durch seine Schlechtigkeit gestürzt; der Fromme hat bei seinem Tod noch Hoffnung.
33 Mądrość spoczywa w sercu rozumnego, a [co jest] w sercu głupich, wychodzi na jaw.
In eines Klugen Herzen ruht die Weisheit stille; sie wird verurteilt bei den Toren.
34 Sprawiedliwość wywyższa naród, a grzech jest hańbą narodów.
Die Tugend führt ein Volk zur Höhe; Krebsschaden der Nationen ist das Laster.
35 Król jest przychylny dla roztropnego sługi, lecz gniewa się [na tego], który [przynosi] hańbę.
Die Huld des Königs sollte einem tüchtigen Diener werden; sein Grimm den Unbrauchbaren treffen!
