Przysłów 14
1 Mądra kobieta buduje swój dom, a głupia burzy go własnymi rękami.
Every wise woman builds her house: but the foolish plucks it down with her hands.
2 Kto postępuje w sposób prawy, boi się PANA, a przewrotny na swoich drogach gardzi nim.
He that walks in his uprightness fears the LORD: but he that is perverse in his ways despises him.
3 W ustach głupiego jest rózga pychy, a mądrych strzegą ich wargi.
In the mouth of the foolish is a rod of pride: but the lips of the wise shall preserve them.
4 Gdzie nie ma wołów, żłób jest pusty, lecz dzięki sile wołów mnoży się obfitość zboża.
Where no oxen are, the crib is clean: but much increase is by the strength of the ox.
5 Wierny świadek nie kłamie, a fałszywy świadek mówi kłamstwa.
A faithful witness will not lie: but a false witness will utter lies.
6 Szyderca szuka mądrości, a nie [znajduje], lecz rozumnemu wiedza [przychodzi] łatwo.
A scorner seeks wisdom, and finds it not: but knowledge is easy unto him that understands.
7 Odsuń się od głupiego, gdyż nie znajdziesz [u niego] warg rozumnych.
Go from the presence of a foolish man, when you perceive not in him the lips of knowledge.
8 Mądrość roztropnego [to] poznanie swojej drogi, a głupotą głupich [jest] oszustwo.
The wisdom of the prudent is to understand his way: but the folly of fools is deceit.
9 Głupcy szydzą z grzechu, a u prawych [jest] przychylność.
Fools make a mock at sin: but among the righteous there is favour.
10 Serce zna własną gorycz, a obcy nie wtrąca się w jego radość.
The heart knows his own bitterness; and a stranger does not intermeddle with his joy.
11 Dom niegodziwych będzie zgładzony, a mieszkanie prawych zakwitnie.
The house of the wicked shall be overthrown: but the tabernacle of the upright shall flourish.
12 Jest droga, która człowiekowi wydaje się słuszna, lecz końcem jej jest droga do śmierci.
There is a way which seems right unto a man, but the end thereof are the ways of death.
13 Nawet w śmiechu serce boleje, a końcem [takiej] wesołości [jest] smutek.
Even in laughter the heart is sorrowful; and the end of that delight is heaviness.
14 Serce odstępcy nasyci się jego drogami, a dobry człowiek – swoimi.
The backslider in heart shall be filled with his own ways: and a good man shall be satisfied from himself.
15 Prosty wierzy każdemu słowu, a roztropny zważa na swoje kroki.
The simple believes every word: but the prudent man looks well to his going.
16 Mądry boi się i odwraca się od zła, ale głupi w swym szaleństwie jest pewny siebie.
A wise man fears, and departs from evil: but the fool rages, and is confident.
17 [Człowiek] porywczy popełnia głupstwa, a podstępny jest znienawidzony.
He that is soon angry deals foolishly: and a man of wicked devices is hated.
18 Prości ludzie dziedziczą głupotę, a roztropni są koronowani wiedzą.
The simple inherit folly: but the prudent are crowned with knowledge.
19 Źli kłaniają się przed dobrymi, a niegodziwi u bram sprawiedliwego.
The evil bow before the good; and the wicked at the gates of the righteous.
20 Ubogi jest znienawidzony nawet przez swego bliźniego, a bogaty ma wielu przyjaciół.
The poor is hated even of his own neighbour: but the rich has many friends.
21 Kto gardzi swym bliźnim, ten grzeszy, a kto lituje się nad ubogimi, jest błogosławiony.
He that despises his neighbour sins: but he that has mercy on the poor, happy is he.
22 Czyż nie błądzą ci, którzy obmyślają zło? Ale miłosierdzie i prawda są z tymi, którzy obmyślają dobro.
Do they not go astray that devise evil? but mercy and truth shall be to them that devise good.
23 Każda praca [przynosi] pożytek, a [puste] słowa [prowadzą] do nędzy.
In all labour there is profit: but the talk of the lips tends only to destitution.
24 Koroną mądrych [jest ich] bogactwo, ale głupota głupich [pozostaje] głupotą.
The crown of the wise is their riches: but the foolishness of fools is folly.
25 Prawdomówny świadek ocala dusze, a fałszywy mówi kłamstwa.
A true witness delivers souls: but a deceitful witness speaks lies.
26 W bojaźni PANA jest mocne zaufanie, a jego synowie będą mieć ucieczkę.
In the fear of the LORD is strong confidence: and his children shall have a place of refuge.
27 Bojaźń PANA jest źródłem życia, by uniknąć sideł śmierci.
The fear of the LORD is a fountain of life, to depart from the snares of death.
28 Liczny lud to chwała króla, a brak ludu to zguba władcy.
In the multitude of people is the king's honour: but in the lack of people is the destruction of the prince.
29 Nieskory do gniewu jest bardzo roztropny, lecz porywczy wywyższa głupotę.
He that is slow to wrath is of great understanding: but he that is hasty of spirit exalts folly.
30 Zdrowe serce jest życiem ciała, a zazdrość jest zgnilizną kości.
A sound heart is the life of the flesh: but envy the rottenness of the bones.
31 Kto gnębi ubogiego, uwłacza jego Stwórcy, a czci go ten, kto lituje się nad ubogim.
He that oppresses the poor reproaches his Maker: but he that honors him has mercy on the poor.
32 Niegodziwy zostaje wygnany z powodu swojego zła, a sprawiedliwy ma nadzieję [nawet] w [czasie] swojej śmierci.
The wicked is driven away in his wickedness: but the righteous has hope in his death.
33 Mądrość spoczywa w sercu rozumnego, a [co jest] w sercu głupich, wychodzi na jaw.
Wisdom rests in the heart of him that has understanding: but that which is in the midst of fools is made known.
34 Sprawiedliwość wywyższa naród, a grzech jest hańbą narodów.
Righteousness exalts a nation: but sin is a reproach to any people.
35 Król jest przychylny dla roztropnego sługi, lecz gniewa się [na tego], który [przynosi] hańbę.
The king's favour is toward a wise servant: but his wrath is against him that causes shame.
