Przysłów 1
1 Przysłowia Salomona, syna Dawida, króla Izraela;
Sprüche Salomos, des Sohnes Davids, des Königs von Israel,
2 Do poznania mądrości i karności, do zrozumienia słów roztropnych;
daß man Weisheit und Zucht erlerne und verständige Reden verstehe,
3 Do zdobycia pouczenia w mądrości, w sprawiedliwości, w sądzie i w prawości;
daß man Gedankenzucht erlange, Rechtssinn, Urteilskraft und Aufrichtigkeit;
4 Do udzielenia prostym rozwagi, a młodemu – wiedzy i roztropności.
damit den Einfältigen Klugheit, den Jünglingen Erkenntnis und Besonnenheit verliehen werde.
5 Mądry posłucha i przybędzie mu wiedzy, a rozumny nabędzie rad;
Wer weise ist, hört darauf und vermehrt seine Kenntnisse, und wer verständig ist, eignet sich Fertigkeiten an,
6 Aby rozumieć przysłowia i [ich] wykładnię, słowa mądrych i ich zagadki.
damit er Sprichwörter und bildliche Rede verstehe, die Worte der Weisen und ihre Rätsel.
7 Bojaźń PANA jest początkiem wiedzy, ale głupcy gardzą mądrością i karnością.
Die Furcht des HERRN ist der Anfang der Erkenntnis; nur Toren verachten Weisheit und Zucht!
8 Synu mój, słuchaj pouczenia swego ojca i nie odrzucaj nauki swojej matki;
Höre, mein Sohn, die Unterweisung deines Vaters und verwirf nicht die Lehre deiner Mutter!
9 Bo one będą wdzięczną ozdobą na twojej głowie i [kosztownym] łańcuchem na szyi.
Denn sie sind ein schöner Kranz für dein Haupt und ein Geschmeide um deinen Hals.
10 Synu mój, jeśli grzesznicy cię namawiają, nie pozwalaj.
Mein Sohn, wenn dich Sünder überreden wollen, so willige nicht ein,
11 Jeśli mówią: Chodź z nami, czyhajmy na krew, zaczajmy się na niewinnego bez powodu;
wenn sie sagen: «Komm mit uns, wir wollen auf Blut lauern, wir wollen dem Unschuldigen ohne Ursache nachstellen;
wir wollen sie verschlingen wie der Scheol die Lebendigen, als sänken sie unversehens ins Grab! (Sheol h7585)
13 Znajdziemy wszelkie kosztowności, napełnimy swoje domy łupem;
Wir wollen allerlei kostbares Gut gewinnen und unsre Häuser füllen mit Raub;
14 Dziel z nami swój los; miejmy wszyscy jedną sakiewkę.
schließe dich uns auf gut Glück an, wir wollen gemeinsame Kasse führen!»
15 Synu mój, nie wyruszaj z nimi w drogę; powstrzymaj swoją nogę od ich ścieżki.
Mein Sohn, geh nicht mit ihnen auf dem Wege, halte deinen Fuß zurück von ihrem Pfad!
16 Ich nogi bowiem biegną do zła i spieszą się do przelania krwi.
Denn ihre Füße laufen zum Bösen und eilen Blut zu vergießen.
17 Na próżno zastawia się sieci na oczach wszelkiego ptactwa.
Denn vergeblich wird das Netz ausgespannt vor den Augen aller Vögel;
18 Oni też czyhają na własną krew, czają się na własne życie.
sie aber lauern auf ihr eigenes Blut und stellen ihrem eigenen Leben nach.
19 Takie są ścieżki każdego, który jest chciwy zysku; swojemu właścicielowi [taki zysk] odbiera życie.
Dies ist das Schicksal aller, die nach [ungerechtem] Gewinn trachten: er kostet seinen Besitzern die Seele!
20 Mądrość woła na dworze, podnosi swój głos na ulicach.
Die Weisheit ruft draußen laut, öffentlich läßt sie ihre Stimme hören;
21 Woła w największym zgiełku, u wrót bram, w mieście wygłasza swoje słowa:
im ärgsten Straßenlärm schreit sie, an den Pforten der Stadttore hält sie ihre Reden:
22 Jak długo, prości, będziecie kochać głupotę, szydercy – lubować się w swoim szyderstwie, a głupi – nienawidzić wiedzy?
Wie lange wollt ihr Einfältigen die Einfalt lieben und ihr Spötter Lust am Spotten haben und ihr Toren Erkenntnis hassen?
23 Nawróćcie się na moje upomnienie; oto wyleję na was mojego ducha, oznajmię wam moje słowa.
Kehret um zu meiner Zurechtweisung! Siehe, ich will euch meinen Geist sprudeln lassen, euch meine Worte kundtun!
24 Ponieważ wołałam, a odmawialiście; wyciągałam rękę, a nikt nie zważał;
Darum, weil ich rufe und ihr mich abweiset, weil ich meine Hand ausstrecke und niemand darauf achtet,
25 Owszem, odrzuciliście całą moją radę i nie chcieliście [przyjąć] mojego upomnienia;
weil ihr vielmehr allen meinen Rat verwerfet und meine Zurechtweisung nicht begehret,
26 Dlatego będę się śmiać z waszego nieszczęścia, będę szydzić z was, gdy przyjdzie to, czego się boicie.
so werde auch ich eures Unglücks lachen und euer spotten,
27 Gdy nadejdzie jak spustoszenie to, czego się boicie, i [gdy] wasze nieszczęście nadciągnie jak wicher, gdy nadejdzie na was ucisk i cierpienie;
wenn das, was ihr fürchtet, wie ein Wetter über euch kommt und euer Schicksal euch wie ein Wirbelsturm überraschen wird, wenn euch Angst und Not überfällt.
28 Wtedy będą mnie wzywać, a nie wysłucham; będą mnie szukać pilnie, lecz mnie nie znajdą.
Dann werden sie mich anrufen, aber ich werde nicht antworten; sie werden mich eifrig suchen und nicht finden,
29 Bo znienawidzili wiedzę i nie wybrali bojaźni PANA;
darum, daß sie die Erkenntnis gehaßt und die Furcht des HERRN nicht erwählt haben,
30 Ani nie chcieli mojej rady, [ale] gardzili każdym moim upomnieniem.
daß sie meinen Rat nicht begehrt und alle meine Zurechtweisung verschmäht haben.
31 Dlatego spożyją owoc swoich dróg i będą nasyceni swymi radami.
Darum sollen sie von der Frucht ihres eigenen Weges essen und von ihren eigenen Ratschlägen genug bekommen!
32 Bo odstępstwo prostych zabije ich i szczęście głupich zgubi ich.
Denn ihre Verirrung bringt die Einfältigen um, und ihre Sorglosigkeit stürzt die Toren ins Verderben.
33 [Ale] kto mnie słucha, będzie mieszkać bezpiecznie i będzie wolny od strachu przed złem.
Wer aber mir gehorcht, wird sicher wohnen und kein Unheil fürchten müssen.
