Przysłów 1
1 Przysłowia Salomona, syna Dawida, króla Izraela;
Die Sprüche Salomos, des Davidssohnes und Herrschers über Israel,
2 Do poznania mądrości i karności, do zrozumienia słów roztropnych;
sind dazu da, daß man Charakter und Weisheit würdige und kluge Worte wohl verstehe
3 Do zdobycia pouczenia w mądrości, w sprawiedliwości, w sądzie i w prawości;
und Zucht und Anstand lerne, was recht und rechtlich, ehrlich sei,
4 Do udzielenia prostym rozwagi, a młodemu – wiedzy i roztropności.
daß Bildung Unerfahrene empfangen und daß die Jugend Lebenskunst erlerne.
5 Mądry posłucha i przybędzie mu wiedzy, a rozumny nabędzie rad;
Vernimmt ein Weiser sie, so kann er seine Rede fesselnder gestalten; ein kluger Mann kann sich die richtige Belehrung sichern.
6 Aby rozumieć przysłowia i [ich] wykładnię, słowa mądrych i ich zagadki.
Er kann das Gleichnis und den Sinnspruch faßlicher gestalten, wie auch der Weisen Worte, ihre dunklen Reden. -
7 Bojaźń PANA jest początkiem wiedzy, ale głupcy gardzą mądrością i karnością.
Die Furcht des Herrn ist Anfang der Erkenntnis, Weisheit, Bildung. Nur Toren sind's, die sie verachten.
8 Synu mój, słuchaj pouczenia swego ojca i nie odrzucaj nauki swojej matki;
Der väterlichen Zucht, mein Sohn, gehorche! Der Mutter Mahnung achte nicht gering!
9 Bo one będą wdzięczną ozdobą na twojej głowie i [kosztownym] łańcuchem na szyi.
Sie zieren wie ein Kranz dein Haupt und deinen Hals wie Kettenschmuck.
10 Synu mój, jeśli grzesznicy cię namawiają, nie pozwalaj.
Mein Sohn, wenn dich Verbrecher locken, folg ihnen nicht!
11 Jeśli mówią: Chodź z nami, czyhajmy na krew, zaczajmy się na niewinnego bez powodu;
Wenn sie dir sagen: "Halt's mit uns! Wir haben einen Anschlag gegen einen Menschen vor; wir wollen ungefährdet im Versteck Arglosen auflauern.
Wir wollen selbst am Leben bleiben und sie verschlingen gleich der Unterwelt, mit Haut und Haar als solche, die zur Grube fahren. (Sheol h7585)
13 Znajdziemy wszelkie kosztowności, napełnimy swoje domy łupem;
Und wir gewinnen alles mögliche kostbare Gut und füllen unsere Häuser mit dem Raub.
14 Dziel z nami swój los; miejmy wszyscy jedną sakiewkę.
Du darfst auch mit uns teilen; wir alle haben einen Beutel."
15 Synu mój, nie wyruszaj z nimi w drogę; powstrzymaj swoją nogę od ich ścieżki.
Mein Sohn, geh nicht auf einem Weg mit ihnen! Halt deinen Fuß von ihren Pfaden fern!
16 Ich nogi bowiem biegną do zła i spieszą się do przelania krwi.
Denn ihre Füße laufen dem Verderben zu und eilen blutigem Tod entgegen.
17 Na próżno zastawia się sieci na oczach wszelkiego ptactwa.
Vergeblich wird man Netze spannen vor den Blicken der beschwingten Vögel;
18 Oni też czyhają na własną krew, czają się na własne życie.
sie aber lauern auf ihr eigen Blut und stellen sich selbst nach dem Leben.
19 Takie są ścieżki każdego, który jest chciwy zysku; swojemu właścicielowi [taki zysk] odbiera życie.
So ist das Schicksal eines jeden, der auf unrechten Gewinn ausgeht. Er bringt ihn um sein Leben.
20 Mądrość woła na dworze, podnosi swój głos na ulicach.
Auf Straßen ruft die Weisheit; auf Plätzen ruft sie laut.
21 Woła w największym zgiełku, u wrót bram, w mieście wygłasza swoje słowa:
Hoch oben auf den Mauern predigt sie, an Stadttoren; vor aller Welt nimmt sie das Wort:
22 Jak długo, prości, będziecie kochać głupotę, szydercy – lubować się w swoim szyderstwie, a głupi – nienawidzić wiedzy?
"Wie lange liebt ihr Toren noch Betörung, gefällt den Dünkelhaften Spott und hassen Toren Einsicht?
23 Nawróćcie się na moje upomnienie; oto wyleję na was mojego ducha, oznajmię wam moje słowa.
Ihr kommt auf meine Mahnrede zurück. Fürwahr, ich sag euch unumwunden, was ich auf dem Herzen habe. Ich tue meine Warnungen euch kund.
24 Ponieważ wołałam, a odmawialiście; wyciągałam rękę, a nikt nie zważał;
Ich rief; ihr aber wolltet nicht; ich winkte euch, und niemand gab drauf acht.
25 Owszem, odrzuciliście całą moją radę i nie chcieliście [przyjąć] mojego upomnienia;
Ihr schluget meinen Ratschlag in den Wind und mochtet meine Rüge nicht.
26 Dlatego będę się śmiać z waszego nieszczęścia, będę szydzić z was, gdy przyjdzie to, czego się boicie.
So lache ich bei eurem Unglück nur und spotte, wenn euch Angst befällt,
27 Gdy nadejdzie jak spustoszenie to, czego się boicie, i [gdy] wasze nieszczęście nadciągnie jak wicher, gdy nadejdzie na was ucisk i cierpienie;
wenn wie ein Ungewitter euer Schrecken kommt, einherfährt gleich dem Sturmwind euer Unglück und Not und Drangsal euch befällt.
28 Wtedy będą mnie wzywać, a nie wysłucham; będą mnie szukać pilnie, lecz mnie nie znajdą.
Dann rufen sie mich an; ich gebe keine Antwort. Sie suchen, aber finden mich nicht mehr.
29 Bo znienawidzili wiedzę i nie wybrali bojaźni PANA;
Erkenntnis haben sie gehaßt und nach der Furcht des Herren nicht gefragt,
30 Ani nie chcieli mojej rady, [ale] gardzili każdym moim upomnieniem.
sie wollten nichts von meinem Rate wissen, und meine Rüge haben sie verschmäht.
31 Dlatego spożyją owoc swoich dróg i będą nasyceni swymi radami.
So mögen sie denn ihres Handels Frucht genießen, sich sättigen mit dem, was sie sich selbst bereitet!
32 Bo odstępstwo prostych zabije ich i szczęście głupich zgubi ich.
Ihr Fehlgehn bringt sie, diese Dummen, um; Sorglosigkeit vernichtet diese Toren.
33 [Ale] kto mnie słucha, będzie mieszkać bezpiecznie i będzie wolny od strachu przed złem.
Wer aber mir gehorcht, der kann in Ruhe wohnen und unbesorgt vor Unheilsschrecken sein."
