Przysłów 1
1 Przysłowia Salomona, syna Dawida, króla Izraela;
Proverbs of Solomon, son of David, king of Israel:
2 Do poznania mądrości i karności, do zrozumienia słów roztropnych;
For knowing wisdom and instruction, For understanding sayings of intelligence,
3 Do zdobycia pouczenia w mądrości, w sprawiedliwości, w sądzie i w prawości;
For receiving the instruction of wisdom, Righteousness, judgment, and uprightness,
4 Do udzielenia prostym rozwagi, a młodemu – wiedzy i roztropności.
For giving to simple ones — prudence, To a youth — knowledge and discretion.
5 Mądry posłucha i przybędzie mu wiedzy, a rozumny nabędzie rad;
(The wise doth hear and increaseth learning, And the intelligent doth obtain counsels.)
6 Aby rozumieć przysłowia i [ich] wykładnię, słowa mądrych i ich zagadki.
For understanding a proverb and its sweetness, Words of the wise and their acute sayings.
7 Bojaźń PANA jest początkiem wiedzy, ale głupcy gardzą mądrością i karnością.
Fear of Jehovah [is] a beginning of knowledge, Wisdom and instruction fools have despised!
8 Synu mój, słuchaj pouczenia swego ojca i nie odrzucaj nauki swojej matki;
Hear, my son, the instruction of thy father, And leave not the law of thy mother,
9 Bo one będą wdzięczną ozdobą na twojej głowie i [kosztownym] łańcuchem na szyi.
For a graceful wreath [are] they to thy head, And chains to thy neck.
10 Synu mój, jeśli grzesznicy cię namawiają, nie pozwalaj.
My son, if sinners entice thee be not willing.
11 Jeśli mówią: Chodź z nami, czyhajmy na krew, zaczajmy się na niewinnego bez powodu;
If they say, 'Come with us, we lay wait for blood, We watch secretly for the innocent without cause,
We swallow them as Sheol — alive, And whole — as those going down [to] the pit, (Sheol h7585)
13 Znajdziemy wszelkie kosztowności, napełnimy swoje domy łupem;
Every precious substance we find, We fill our houses [with] spoil,
14 Dziel z nami swój los; miejmy wszyscy jedną sakiewkę.
Thy lot thou dost cast among us, One purse is — to all of us.'
15 Synu mój, nie wyruszaj z nimi w drogę; powstrzymaj swoją nogę od ich ścieżki.
My son! go not in the way with them, Withhold thy foot from their path,
16 Ich nogi bowiem biegną do zła i spieszą się do przelania krwi.
For their feet to evil do run, And they haste to shed blood.
17 Na próżno zastawia się sieci na oczach wszelkiego ptactwa.
Surely in vain is the net spread out before the eyes of any bird.
18 Oni też czyhają na własną krew, czają się na własne życie.
And they for their own blood lay wait, They watch secretly for their own lives.
19 Takie są ścieżki każdego, który jest chciwy zysku; swojemu właścicielowi [taki zysk] odbiera życie.
So [are] the paths of every gainer of dishonest gain, The life of its owners it taketh.
20 Mądrość woła na dworze, podnosi swój głos na ulicach.
Wisdom in an out-place crieth aloud, In broad places she giveth forth her voice,
21 Woła w największym zgiełku, u wrót bram, w mieście wygłasza swoje słowa:
At the head of the multitudes she calleth, In the openings of the gates, In the city her sayings she saith:
22 Jak długo, prości, będziecie kochać głupotę, szydercy – lubować się w swoim szyderstwie, a głupi – nienawidzić wiedzy?
'Till when, ye simple, do ye love simplicity? And have scorners their scorning desired? And do fools hate knowledge?
23 Nawróćcie się na moje upomnienie; oto wyleję na was mojego ducha, oznajmię wam moje słowa.
Turn back at my reproof, lo, I pour forth to you my spirit, I make known my words with you.
24 Ponieważ wołałam, a odmawialiście; wyciągałam rękę, a nikt nie zważał;
Because I have called, and ye refuse, I stretched out my hand, and none is attending,
25 Owszem, odrzuciliście całą moją radę i nie chcieliście [przyjąć] mojego upomnienia;
And ye slight all my counsel, And my reproof ye have not desired.
26 Dlatego będę się śmiać z waszego nieszczęścia, będę szydzić z was, gdy przyjdzie to, czego się boicie.
I also in your calamity do laugh, I deride when your fear cometh,
27 Gdy nadejdzie jak spustoszenie to, czego się boicie, i [gdy] wasze nieszczęście nadciągnie jak wicher, gdy nadejdzie na was ucisk i cierpienie;
When your fear cometh as destruction, And your calamity as a hurricane doth come, When on you come adversity and distress.
28 Wtedy będą mnie wzywać, a nie wysłucham; będą mnie szukać pilnie, lecz mnie nie znajdą.
Then they call me, and I do not answer, They seek me earnestly, and find me not.
29 Bo znienawidzili wiedzę i nie wybrali bojaźni PANA;
Because that they have hated knowledge, And the fear of Jehovah have not chosen.
30 Ani nie chcieli mojej rady, [ale] gardzili każdym moim upomnieniem.
They have not consented to my counsel, They have despised all my reproof,
31 Dlatego spożyją owoc swoich dróg i będą nasyceni swymi radami.
And they eat of the fruit of their way, And from their own counsels they are filled.
32 Bo odstępstwo prostych zabije ich i szczęście głupich zgubi ich.
For the turning of the simple slayeth them, And the security of the foolish destroyeth them.
33 [Ale] kto mnie słucha, będzie mieszkać bezpiecznie i będzie wolny od strachu przed złem.
And whoso is hearkening to me dwelleth confidently, And [is] quiet from fear of evil!'
