Przysłów 1
1 Przysłowia Salomona, syna Dawida, króla Izraela;
The proverbs of Solomon, the son of David, king of Israel:
2 Do poznania mądrości i karności, do zrozumienia słów roztropnych;
That one may learn wisdom and instruction, And receive words of understanding;
3 Do zdobycia pouczenia w mądrości, w sprawiedliwości, w sądzie i w prawości;
That one may gain the instruction of prudence, Justice, equity, and uprightness;
4 Do udzielenia prostym rozwagi, a młodemu – wiedzy i roztropności.
Which will give caution to the simple, To the young man wisdom and discretion;
5 Mądry posłucha i przybędzie mu wiedzy, a rozumny nabędzie rad;
Let the wise man hear, and he will increase his knowledge, And the man of understanding will gain wise counsels;
6 Aby rozumieć przysłowia i [ich] wykładnię, słowa mądrych i ich zagadki.
So as to understand a proverb and a deep maxim, The words of the wise and their dark sayings.
7 Bojaźń PANA jest początkiem wiedzy, ale głupcy gardzą mądrością i karnością.
The fear of the LORD is the beginning of knowledge; Fools despise wisdom and instruction.
8 Synu mój, słuchaj pouczenia swego ojca i nie odrzucaj nauki swojej matki;
Hear, O my son! the instruction of thy father, And neglect not the teaching of thy mother!
9 Bo one będą wdzięczną ozdobą na twojej głowie i [kosztownym] łańcuchem na szyi.
For they shall be a graceful wreath for thy head, And a chain around thy neck.
10 Synu mój, jeśli grzesznicy cię namawiają, nie pozwalaj.
My son, if sinners entice thee, Consent thou not!
11 Jeśli mówią: Chodź z nami, czyhajmy na krew, zaczajmy się na niewinnego bez powodu;
If they say, “Come with us, Let us lie in wait for blood, Let us lurk secretly for him who is innocent in vain;
Let us swallow them up alive, like the underworld, Yea, in full health, as those that go down into the pit; (Sheol h7585)
13 Znajdziemy wszelkie kosztowności, napełnimy swoje domy łupem;
We shall find all kinds of precious substance, We shall fill our houses with spoil;
14 Dziel z nami swój los; miejmy wszyscy jedną sakiewkę.
Thou shalt cast thy lot among us; We will all have one purse;”—
15 Synu mój, nie wyruszaj z nimi w drogę; powstrzymaj swoją nogę od ich ścieżki.
My son, walk thou not in their way, Refrain thy foot from their path!
16 Ich nogi bowiem biegną do zła i spieszą się do przelania krwi.
For their feet run to evil, And make haste to shed blood.
17 Na próżno zastawia się sieci na oczach wszelkiego ptactwa.
For as the net is spread in vain Before the eyes of any bird,
18 Oni też czyhają na własną krew, czają się na własne życie.
So they lie in wait for their own blood; They lurk secretly for their own lives.
19 Takie są ścieżki każdego, który jest chciwy zysku; swojemu właścicielowi [taki zysk] odbiera życie.
Such are the ways of every one greedy of unjust gain; It taketh away the life of the possessor thereof.
20 Mądrość woła na dworze, podnosi swój głos na ulicach.
Wisdom crieth out in the highway; In the market-place she uttereth her voice;
21 Woła w największym zgiełku, u wrót bram, w mieście wygłasza swoje słowa:
At the head of the noisy streets she crieth aloud; At the entrances of the gates, throughout the city, she proclaimeth her words [[saying]]:
22 Jak długo, prości, będziecie kochać głupotę, szydercy – lubować się w swoim szyderstwie, a głupi – nienawidzić wiedzy?
How long, ye simple ones, will ye love simplicity? How long will scoffers delight themselves in scoffing, And fools hate knowledge?
23 Nawróćcie się na moje upomnienie; oto wyleję na was mojego ducha, oznajmię wam moje słowa.
Turn ye at my reproof! Behold, I will pour out my spirit to you; I will make known my words to you!
24 Ponieważ wołałam, a odmawialiście; wyciągałam rękę, a nikt nie zważał;
“Because I have called, and ye have refused, —Because I have stretched out my hand, and no one hath regarded.
25 Owszem, odrzuciliście całą moją radę i nie chcieliście [przyjąć] mojego upomnienia;
Because ye have rejected all my counsel, And have slighted my rebuke, —
26 Dlatego będę się śmiać z waszego nieszczęścia, będę szydzić z was, gdy przyjdzie to, czego się boicie.
I also will laugh at your calamity, I will mock when your fear cometh;
27 Gdy nadejdzie jak spustoszenie to, czego się boicie, i [gdy] wasze nieszczęście nadciągnie jak wicher, gdy nadejdzie na was ucisk i cierpienie;
When your fear cometh upon you like a storm. And destruction overtaketh you like a whirlwind, When distress and anguish come upon you.
28 Wtedy będą mnie wzywać, a nie wysłucham; będą mnie szukać pilnie, lecz mnie nie znajdą.
Then will they call upon me, but I will not answer! They will seek me early, But they shall not find me!
29 Bo znienawidzili wiedzę i nie wybrali bojaźni PANA;
Because they have hated knowledge, And have not chosen the fear of the LORD, —
30 Ani nie chcieli mojej rady, [ale] gardzili każdym moim upomnieniem.
Because they would not attend to my counsel, And have despised all my reproof, —
31 Dlatego spożyją owoc swoich dróg i będą nasyceni swymi radami.
Therefore shall they eat of the fruit of their own way, And be filled to the full with their own devices;
32 Bo odstępstwo prostych zabije ich i szczęście głupich zgubi ich.
Yea, the turning away of the simple shall slay them, And the carelessness of fools shall destroy them.
33 [Ale] kto mnie słucha, będzie mieszkać bezpiecznie i będzie wolny od strachu przed złem.
But whoso hearkeneth to me shall dwell securely, And shall not be disquieted with the fear of evil.”
