Przysłów 1
1 Przysłowia Salomona, syna Dawida, króla Izraela;
The proverbs of Solomon the son of David, king of Israel;
2 Do poznania mądrości i karności, do zrozumienia słów roztropnych;
To know wisdom and instruction; to perceive the words of understanding;
3 Do zdobycia pouczenia w mądrości, w sprawiedliwości, w sądzie i w prawości;
To receive the instruction of wisdom, justice, and judgment, and equity;
4 Do udzielenia prostym rozwagi, a młodemu – wiedzy i roztropności.
To give subtlety to the simple, to the young man knowledge and discretion.
5 Mądry posłucha i przybędzie mu wiedzy, a rozumny nabędzie rad;
A wise man will hear, and will increase learning; and a man of understanding shall attain to wise counsels:
6 Aby rozumieć przysłowia i [ich] wykładnię, słowa mądrych i ich zagadki.
To understand a proverb, and the interpretation; the words of the wise, and their dark sayings.
7 Bojaźń PANA jest początkiem wiedzy, ale głupcy gardzą mądrością i karnością.
The fear of the LORD is the beginning of knowledge: but fools despise wisdom and instruction.
8 Synu mój, słuchaj pouczenia swego ojca i nie odrzucaj nauki swojej matki;
My son, hear the instruction of your father, and forsake not the law of your mother:
9 Bo one będą wdzięczną ozdobą na twojej głowie i [kosztownym] łańcuchem na szyi.
For they shall be an ornament of grace to your head, and chains about your neck.
10 Synu mój, jeśli grzesznicy cię namawiają, nie pozwalaj.
My son, if sinners entice you, consent you not.
11 Jeśli mówią: Chodź z nami, czyhajmy na krew, zaczajmy się na niewinnego bez powodu;
If they say, Come with us, let us lay wait for blood, let us lurk privately for the innocent without cause:
Let us swallow them up alive as the grave; and whole, as those that go down into the pit: (Sheol h7585)
13 Znajdziemy wszelkie kosztowności, napełnimy swoje domy łupem;
We shall find all precious substance, we shall fill our houses with spoil:
14 Dziel z nami swój los; miejmy wszyscy jedną sakiewkę.
Cast in your lot among us; let us all have one purse:
15 Synu mój, nie wyruszaj z nimi w drogę; powstrzymaj swoją nogę od ich ścieżki.
My son, walk not you in the way with them; refrain your foot from their path:
16 Ich nogi bowiem biegną do zła i spieszą się do przelania krwi.
For their feet run to evil, and make haste to shed blood.
17 Na próżno zastawia się sieci na oczach wszelkiego ptactwa.
Surely in vain the net is spread in the sight of any bird.
18 Oni też czyhają na własną krew, czają się na własne życie.
And they lay wait for their own blood; they lurk privately for their own lives.
19 Takie są ścieżki każdego, który jest chciwy zysku; swojemu właścicielowi [taki zysk] odbiera życie.
So are the ways of every one that is greedy of gain; which takes away the life of the owners thereof.
20 Mądrość woła na dworze, podnosi swój głos na ulicach.
Wisdom cries without; she utters her voice in the streets:
21 Woła w największym zgiełku, u wrót bram, w mieście wygłasza swoje słowa:
She cries in the chief place of concourse, in the openings of the gates: in the city she utters her words, saying,
22 Jak długo, prości, będziecie kochać głupotę, szydercy – lubować się w swoim szyderstwie, a głupi – nienawidzić wiedzy?
How long, you simple ones, will you love simplicity? and the scorners delight in their scorning, and fools hate knowledge?
23 Nawróćcie się na moje upomnienie; oto wyleję na was mojego ducha, oznajmię wam moje słowa.
Turn you at my reproof: behold, I will pour out my spirit to you, I will make known my words to you.
24 Ponieważ wołałam, a odmawialiście; wyciągałam rękę, a nikt nie zważał;
Because I have called, and you refused; I have stretched out my hand, and no man regarded;
25 Owszem, odrzuciliście całą moją radę i nie chcieliście [przyjąć] mojego upomnienia;
But you have set at nothing all my counsel, and would none of my reproof:
26 Dlatego będę się śmiać z waszego nieszczęścia, będę szydzić z was, gdy przyjdzie to, czego się boicie.
I also will laugh at your calamity; I will mock when your fear comes;
27 Gdy nadejdzie jak spustoszenie to, czego się boicie, i [gdy] wasze nieszczęście nadciągnie jak wicher, gdy nadejdzie na was ucisk i cierpienie;
When your fear comes as desolation, and your destruction comes as a whirlwind; when distress and anguish comes on you.
28 Wtedy będą mnie wzywać, a nie wysłucham; będą mnie szukać pilnie, lecz mnie nie znajdą.
Then shall they call on me, but I will not answer; they shall seek me early, but they shall not find me:
29 Bo znienawidzili wiedzę i nie wybrali bojaźni PANA;
For that they hated knowledge, and did not choose the fear of the LORD:
30 Ani nie chcieli mojej rady, [ale] gardzili każdym moim upomnieniem.
They would none of my counsel: they despised all my reproof.
31 Dlatego spożyją owoc swoich dróg i będą nasyceni swymi radami.
Therefore shall they eat of the fruit of their own way, and be filled with their own devices.
32 Bo odstępstwo prostych zabije ich i szczęście głupich zgubi ich.
For the turning away of the simple shall slay them, and the prosperity of fools shall destroy them.
33 [Ale] kto mnie słucha, będzie mieszkać bezpiecznie i będzie wolny od strachu przed złem.
But whoever listens to me shall dwell safely, and shall be quiet from fear of evil.
