Przysłów 1
1 Przysłowia Salomona, syna Dawida, króla Izraela;
THE PROVERBS of Solomon the son of David, king of Israel;
2 Do poznania mądrości i karności, do zrozumienia słów roztropnych;
To know wisdom and instruction; to comprehend the words of understanding;
3 Do zdobycia pouczenia w mądrości, w sprawiedliwości, w sądzie i w prawości;
To receive the discipline of wisdom, justice, and right, and equity;
4 Do udzielenia prostym rozwagi, a młodemu – wiedzy i roztropności.
To give prudence to the simple, to the young man knowledge and discretion;
5 Mądry posłucha i przybędzie mu wiedzy, a rozumny nabędzie rad;
That the wise man may hear, and increase in learning, and the man of understanding may attain unto wise counsels;
6 Aby rozumieć przysłowia i [ich] wykładnię, słowa mądrych i ich zagadki.
To understand a proverb, and a figure; the words of the wise, and their dark sayings.
7 Bojaźń PANA jest początkiem wiedzy, ale głupcy gardzą mądrością i karnością.
The fear of the LORD is the beginning of knowledge; but the foolish despise wisdom and discipline.
8 Synu mój, słuchaj pouczenia swego ojca i nie odrzucaj nauki swojej matki;
Hear, my son, the instruction of thy father, and forsake not the teaching of thy mother;
9 Bo one będą wdzięczną ozdobą na twojej głowie i [kosztownym] łańcuchem na szyi.
For they shall be a chaplet of grace unto thy head, and chains about thy neck.
10 Synu mój, jeśli grzesznicy cię namawiają, nie pozwalaj.
My son, if sinners entice thee, consent thou not.
11 Jeśli mówią: Chodź z nami, czyhajmy na krew, zaczajmy się na niewinnego bez powodu;
If they say: 'Come with us, let us lie in wait for blood, let us lurk for the innocent without cause;
Let us swallow them up alive as the grave, and whole, as those that go down into the pit; (Sheol h7585)
13 Znajdziemy wszelkie kosztowności, napełnimy swoje domy łupem;
We shall find all precious substance, we shall fill our houses with spoil;
14 Dziel z nami swój los; miejmy wszyscy jedną sakiewkę.
Cast in thy lot among us; let us all have one purse' —
15 Synu mój, nie wyruszaj z nimi w drogę; powstrzymaj swoją nogę od ich ścieżki.
My son, walk not thou in the way with them, restrain thy foot from their path;
16 Ich nogi bowiem biegną do zła i spieszą się do przelania krwi.
For their feet run to evil, and they make haste to shed blood.
17 Na próżno zastawia się sieci na oczach wszelkiego ptactwa.
For in vain the net is spread in the eyes of any bird;
18 Oni też czyhają na własną krew, czają się na własne życie.
And these lie in wait for their own blood, they lurk for their own lives.
19 Takie są ścieżki każdego, który jest chciwy zysku; swojemu właścicielowi [taki zysk] odbiera życie.
So are the ways of every one that is greedy of gain; it taketh away the life of the owners thereof.
20 Mądrość woła na dworze, podnosi swój głos na ulicach.
Wisdom crieth aloud in the streets, she uttereth her voice in the broad places;
21 Woła w największym zgiełku, u wrót bram, w mieście wygłasza swoje słowa:
She calleth at the head of the noisy streets, at the entrances of the gates, in the city, she uttereth her words:
22 Jak długo, prości, będziecie kochać głupotę, szydercy – lubować się w swoim szyderstwie, a głupi – nienawidzić wiedzy?
'How long, ye thoughtless, will ye love thoughtlessness? And how long will scorners delight them in scorning, and fools hate knowledge?
23 Nawróćcie się na moje upomnienie; oto wyleję na was mojego ducha, oznajmię wam moje słowa.
Turn you at my reproof; behold, I will pour out my spirit unto you, I will make known my words unto you.
24 Ponieważ wołałam, a odmawialiście; wyciągałam rękę, a nikt nie zważał;
Because I have called, and ye refused, I have stretched out my hand, and no man attended,
25 Owszem, odrzuciliście całą moją radę i nie chcieliście [przyjąć] mojego upomnienia;
But ye have set at nought all my counsel, and would none of my reproof;
26 Dlatego będę się śmiać z waszego nieszczęścia, będę szydzić z was, gdy przyjdzie to, czego się boicie.
I also, in your calamity, will laugh, I will mock when your dread cometh;
27 Gdy nadejdzie jak spustoszenie to, czego się boicie, i [gdy] wasze nieszczęście nadciągnie jak wicher, gdy nadejdzie na was ucisk i cierpienie;
When your dread cometh as a storm, and your calamity cometh on as a whirlwind; when trouble and distress come upon you.
28 Wtedy będą mnie wzywać, a nie wysłucham; będą mnie szukać pilnie, lecz mnie nie znajdą.
Then will they call me, but I will not answer, they will seek me earnestly, but they shall not find me.
29 Bo znienawidzili wiedzę i nie wybrali bojaźni PANA;
For that they hated knowledge, and did not choose the fear of the LORD;
30 Ani nie chcieli mojej rady, [ale] gardzili każdym moim upomnieniem.
They would none of my counsel, they despised all my reproof.
31 Dlatego spożyją owoc swoich dróg i będą nasyceni swymi radami.
Therefore shall they eat of the fruit of their own way, and be filled with their own devices.
32 Bo odstępstwo prostych zabije ich i szczęście głupich zgubi ich.
For the waywardness of the thoughtless shall slay them, and the confidence of fools shall destroy them.
33 [Ale] kto mnie słucha, będzie mieszkać bezpiecznie i będzie wolny od strachu przed złem.
But whoso hearkeneth unto me shall dwell securely, and shall be quiet without fear of evil.'
