Przysłów 1
1 Przysłowia Salomona, syna Dawida, króla Izraela;
Proverbs of Solomon, son of David, king of Israel:
2 Do poznania mądrości i karności, do zrozumienia słów roztropnych;
to know wisdom and instruction; to discern the words of understanding;
3 Do zdobycia pouczenia w mądrości, w sprawiedliwości, w sądzie i w prawości;
to receive the instruction of wisdom, righteousness and judgment, and equity;
4 Do udzielenia prostym rozwagi, a młodemu – wiedzy i roztropności.
to give prudence to the simple, to the young man knowledge and discretion.
5 Mądry posłucha i przybędzie mu wiedzy, a rozumny nabędzie rad;
He that is wise will hear, and will increase learning; and the intelligent will gain wise counsels:
6 Aby rozumieć przysłowia i [ich] wykładnię, słowa mądrych i ich zagadki.
to understand a proverb and an allegory, the words of the wise and their enigmas.
7 Bojaźń PANA jest początkiem wiedzy, ale głupcy gardzą mądrością i karnością.
The fear of Jehovah is the beginning of knowledge: fools despise wisdom and instruction.
8 Synu mój, słuchaj pouczenia swego ojca i nie odrzucaj nauki swojej matki;
Hear, my son, the instruction of thy father, and forsake not the teaching of thy mother;
9 Bo one będą wdzięczną ozdobą na twojej głowie i [kosztownym] łańcuchem na szyi.
for they shall be a garland of grace unto thy head, and chains about thy neck.
10 Synu mój, jeśli grzesznicy cię namawiają, nie pozwalaj.
My son, if sinners entice thee, consent not.
11 Jeśli mówią: Chodź z nami, czyhajmy na krew, zaczajmy się na niewinnego bez powodu;
If they say, Come with us, let us lay wait for blood, let us lurk secretly for the innocent without cause;
let us swallow them up alive as Sheol, and whole, as those that go down into the pit; (Sheol h7585)
13 Znajdziemy wszelkie kosztowności, napełnimy swoje domy łupem;
we shall find all precious substance, we shall fill our houses with spoil:
14 Dziel z nami swój los; miejmy wszyscy jedną sakiewkę.
cast in thy lot among us; we will all have one purse:
15 Synu mój, nie wyruszaj z nimi w drogę; powstrzymaj swoją nogę od ich ścieżki.
— my son, walk not in the way with them, keep back thy foot from their path;
16 Ich nogi bowiem biegną do zła i spieszą się do przelania krwi.
for their feet run to evil, and they make haste to shed blood.
17 Na próżno zastawia się sieci na oczach wszelkiego ptactwa.
For in vain the net is spread in the sight of anything which hath wings.
18 Oni też czyhają na własną krew, czają się na własne życie.
And these lay wait for their own blood; they lurk secretly for their own lives.
19 Takie są ścieżki każdego, który jest chciwy zysku; swojemu właścicielowi [taki zysk] odbiera życie.
So are the paths of every one that is greedy of gain: it taketh away the life of its possessors.
20 Mądrość woła na dworze, podnosi swój głos na ulicach.
Wisdom crieth without; she raiseth her voice in the broadways;
21 Woła w największym zgiełku, u wrót bram, w mieście wygłasza swoje słowa:
she calleth in the chief [place] of concourse, in the entry of the gates; in the city she uttereth her words:
22 Jak długo, prości, będziecie kochać głupotę, szydercy – lubować się w swoim szyderstwie, a głupi – nienawidzić wiedzy?
How long, simple ones, will ye love simpleness, and scorners take pleasure in their scorning, and the foolish hate knowledge?
23 Nawróćcie się na moje upomnienie; oto wyleję na was mojego ducha, oznajmię wam moje słowa.
Turn you at my reproof: behold, I will pour forth my spirit unto you, I will make known to you my words.
24 Ponieważ wołałam, a odmawialiście; wyciągałam rękę, a nikt nie zważał;
Because I have called, and ye refused; I have stretched out my hand, and no one regarded;
25 Owszem, odrzuciliście całą moją radę i nie chcieliście [przyjąć] mojego upomnienia;
and ye have rejected all my counsel, and would none of my reproof:
26 Dlatego będę się śmiać z waszego nieszczęścia, będę szydzić z was, gdy przyjdzie to, czego się boicie.
I also will laugh in your calamity, I will mock when your fear cometh;
27 Gdy nadejdzie jak spustoszenie to, czego się boicie, i [gdy] wasze nieszczęście nadciągnie jak wicher, gdy nadejdzie na was ucisk i cierpienie;
when your fear cometh as sudden destruction, and your calamity cometh as a whirlwind; when distress and anguish come upon you:
28 Wtedy będą mnie wzywać, a nie wysłucham; będą mnie szukać pilnie, lecz mnie nie znajdą.
— then will they call upon me, but I will not answer; they will seek me early, and shall not find me.
29 Bo znienawidzili wiedzę i nie wybrali bojaźni PANA;
Because they hated knowledge, and did not choose the fear of Jehovah;
30 Ani nie chcieli mojej rady, [ale] gardzili każdym moim upomnieniem.
they would none of my counsel, they despised all my reproof:
31 Dlatego spożyją owoc swoich dróg i będą nasyceni swymi radami.
therefore shall they eat of the fruit of their way, and be filled with their own devices.
32 Bo odstępstwo prostych zabije ich i szczęście głupich zgubi ich.
For the turning away of the simple shall slay them, and the prosperity of the foolish shall cause them to perish.
33 [Ale] kto mnie słucha, będzie mieszkać bezpiecznie i będzie wolny od strachu przed złem.
But whoso hearkeneth unto me shall dwell safely, and shall be at rest from fear of evil.
