Przysłów 1
1 Przysłowia Salomona, syna Dawida, króla Izraela;
The wise sayings of Solomon, the son of David, king of Israel.
2 Do poznania mądrości i karności, do zrozumienia słów roztropnych;
To have knowledge of wise teaching; to be clear about the words of reason:
3 Do zdobycia pouczenia w mądrości, w sprawiedliwości, w sądzie i w prawości;
To be trained in the ways of wisdom, in righteousness and judging truly and straight behaviour:
4 Do udzielenia prostym rozwagi, a młodemu – wiedzy i roztropności.
To make the simple-minded sharp, and to give the young man knowledge, and serious purpose:
5 Mądry posłucha i przybędzie mu wiedzy, a rozumny nabędzie rad;
(The wise man, hearing, will get greater learning, and the acts of the man of good sense will be wisely guided: )
6 Aby rozumieć przysłowia i [ich] wykładnię, słowa mądrych i ich zagadki.
To get the sense of wise sayings and secrets, and of the words of the wise and their dark sayings.
7 Bojaźń PANA jest początkiem wiedzy, ale głupcy gardzą mądrością i karnością.
The fear of the Lord is the start of knowledge: but the foolish have no use for wisdom and teaching.
8 Synu mój, słuchaj pouczenia swego ojca i nie odrzucaj nauki swojej matki;
My son, give ear to the training of your father, and do not give up the teaching of your mother:
9 Bo one będą wdzięczną ozdobą na twojej głowie i [kosztownym] łańcuchem na szyi.
For they will be a crown of grace for your head, and chain-ornaments about your neck.
10 Synu mój, jeśli grzesznicy cię namawiają, nie pozwalaj.
My son, if sinners would take you out of the right way, do not go with them.
11 Jeśli mówią: Chodź z nami, czyhajmy na krew, zaczajmy się na niewinnego bez powodu;
If they say, Come with us; let us make designs against the good, waiting secretly for the upright, without cause;
Let us overcome them living, like the underworld, and in their strength, as those who go down to death; (Sheol h7585)
13 Znajdziemy wszelkie kosztowności, napełnimy swoje domy łupem;
Goods of great price will be ours, our houses will be full of wealth;
14 Dziel z nami swój los; miejmy wszyscy jedną sakiewkę.
Take your chance with us, and we will all have one money-bag:
15 Synu mój, nie wyruszaj z nimi w drogę; powstrzymaj swoją nogę od ich ścieżki.
My son, do not go with them; keep your feet from their ways:
16 Ich nogi bowiem biegną do zła i spieszą się do przelania krwi.
For their feet are running after evil, and they are quick to take a man's life.
17 Na próżno zastawia się sieci na oczach wszelkiego ptactwa.
Truly, to no purpose is the net stretched out before the eyes of the bird:
18 Oni też czyhają na własną krew, czają się na własne życie.
And they are secretly waiting for their blood and making ready destruction for themselves.
19 Takie są ścieżki każdego, który jest chciwy zysku; swojemu właścicielowi [taki zysk] odbiera życie.
Such is the fate of everyone who goes in search of profit; it takes away the life of its owners.
20 Mądrość woła na dworze, podnosi swój głos na ulicach.
Wisdom is crying out in the street; her voice is loud in the open places;
21 Woła w największym zgiełku, u wrót bram, w mieście wygłasza swoje słowa:
Her words are sounding in the meeting-places, and in the doorways of the town:
22 Jak długo, prości, będziecie kochać głupotę, szydercy – lubować się w swoim szyderstwie, a głupi – nienawidzić wiedzy?
How long, you simple ones, will foolish things be dear to you? and pride a delight to the haters of authority? how long will the foolish go on hating knowledge?
23 Nawróćcie się na moje upomnienie; oto wyleję na was mojego ducha, oznajmię wam moje słowa.
Be turned again by my sharp words: see, I will send the flow of my spirit on you, and make my words clear to you.
24 Ponieważ wołałam, a odmawialiście; wyciągałam rękę, a nikt nie zważał;
Because your ears were shut to my voice; no one gave attention to my out-stretched hand;
25 Owszem, odrzuciliście całą moją radę i nie chcieliście [przyjąć] mojego upomnienia;
You were not controlled by my guiding, and would have nothing to do with my sharp words:
26 Dlatego będę się śmiać z waszego nieszczęścia, będę szydzić z was, gdy przyjdzie to, czego się boicie.
So in the day of your trouble I will be laughing; I will make sport of your fear;
27 Gdy nadejdzie jak spustoszenie to, czego się boicie, i [gdy] wasze nieszczęście nadciągnie jak wicher, gdy nadejdzie na was ucisk i cierpienie;
When your fear comes on you like a storm, and your trouble like a rushing wind; when pain and sorrow come on you.
28 Wtedy będą mnie wzywać, a nie wysłucham; będą mnie szukać pilnie, lecz mnie nie znajdą.
Then I will give no answer to their cries; searching for me early, they will not see me:
29 Bo znienawidzili wiedzę i nie wybrali bojaźni PANA;
For they were haters of knowledge, and did not give their hearts to the fear of the Lord:
30 Ani nie chcieli mojej rady, [ale] gardzili każdym moim upomnieniem.
They had no desire for my teaching, and my words of protest were as nothing to them.
31 Dlatego spożyją owoc swoich dróg i będą nasyceni swymi radami.
So the fruit of their way will be their food, and with the designs of their hearts they will be made full.
32 Bo odstępstwo prostych zabije ich i szczęście głupich zgubi ich.
For the turning back of the simple from teaching will be the cause of their death, and the peace of the foolish will be their destruction.
33 [Ale] kto mnie słucha, będzie mieszkać bezpiecznie i będzie wolny od strachu przed złem.
But whoever gives ear to me will take his rest safely, living in peace without fear of evil.
