Mateusza 5
1 A [Jezus], widząc tłumy, wszedł na górę, a gdy usiadł, podeszli do niego jego uczniowie.
Jesus, seeing so great a confluence, repaired to a mountain, and having sat down, his disciples came to him.
2 Wtedy otworzył usta i nauczał ich:
Then breaking silence, he taught them, saying:
3 Błogosławieni ubodzy w duchu, ponieważ do nich należy królestwo niebieskie.
Happy the poor who repine not; for the kingdom of heaven is theirs!
4 Błogosławieni, którzy się smucą, ponieważ oni będą pocieszeni.
Happy they who mourn; for they shall receive consolation!
5 Błogosławieni cisi, ponieważ oni odziedziczą ziemię.
Happy the meek; for they shall inherit the land!
6 Błogosławieni, którzy łakną i pragną sprawiedliwości, ponieważ oni będą nasyceni.
Happy they who hunger and thirst for righteousness; for they shall be satisfied!
7 Błogosławieni miłosierni, ponieważ oni dostąpią miłosierdzia.
Happy the merciful; for they shall obtain mercy!
8 Błogosławieni czystego serca, ponieważ oni zobaczą Boga.
Happy the pure in heart; for they shall see God!
9 Błogosławieni czyniący pokój, ponieważ oni będą nazwani synami Bożymi.
Happy the peace-makers; for they shall be called sons of God!
10 Błogosławieni, którzy cierpią prześladowanie z powodu sprawiedliwości, ponieważ do nich należy królestwo niebieskie.
Happy they who suffer persecution on account of righteousness; for the kingdom of heaven is theirs!
11 Błogosławieni jesteście, gdy z mego powodu będą wam złorzeczyć, prześladować was i mówić kłamliwie wszystko, co złe, przeciwko wam.
Happy shall you be, when men shall revile and persecute you; and, on my account, accuse you falsely of every evil thing!
12 Radujcie się i weselcie, ponieważ obfita jest wasza nagroda w niebie; tak bowiem prześladowali proroków, którzy [byli] przed wami.
Rejoice and exult, for great is your reward in heaven; for thus the Prophets were persecuted, who were before you.
13 Wy jesteście solą ziemi; lecz jeśli sól zwietrzeje, czym [ją] posolą? Na nic się już nie przyda, tylko na wyrzucenie i podeptanie przez ludzi.
You are the salt of the earth. If the salt become insipid, how shall its saltness be restored? It is thenceforth fit only to be cast out, and trod under foot.
14 Wy jesteście światłością świata. Nie może się ukryć miasto położone na górze.
You are the light of the world. A city situate on a mountain must be conspicuous.
15 Nie zapala się świecy i nie stawia jej pod naczyniem, ale na świeczniku, i świeci wszystkim, którzy [są] w domu.
A lamp is lighted to be put, not under a vessel, but on a stand, that it may shine to all the family.
16 Tak niech wasza światłość świeci przed ludźmi, aby widzieli wasze dobre uczynki i chwalili waszego Ojca, który jest w niebie.
Thus, let your light shine before men, that they, seeing your good actions, may glorify your Father, who is in heaven.
17 Nie sądźcie, że przyszedłem znieść Prawo albo Proroków. Nie przyszedłem znieść, ale wypełnić.
Think not that I am come to subvert the law or the prophets. I am come not to subvert, but to ratify.
18 Zaprawdę bowiem powiadam wam: Dopóki niebo i ziemia nie przeminą, ani jedna jota, ani jedna kreska nie przeminie z prawa, aż wszystko się wypełni.
For, indeed, I say to you, heaven and earth shall sooner perish, than one iota, or on tittle of the law shall perish, without attaining its end.
19 Kto by więc złamał jedno z tych najmniejszych przykazań i uczyłby tak ludzi, będzie nazwany najmniejszym w królestwie niebieskim. A kto by [je] wypełniał i uczył, ten będzie nazwany wielkim w królestwie niebieskim.
Whosoever, therefore, shall violate, or teach others to violate, were it the least of these commandments, shall be in no esteem in the Reign of Heaven; but whosoever shall practice and teach them, shall be highly esteemed in the Reign of Heaven.
20 Mówię wam bowiem: Jeśli wasza sprawiedliwość nie będzie obfitsza niż uczonych w Piśmie i faryzeuszy, żadnym sposobem nie wejdziecie do królestwa niebieskiego.
For I tell you, that unless your righteousness excel the righteousness of the Scribes and Pharisees, you shall never enter the kingdom of heaven.
21 Słyszeliście, że powiedziano przodkom: Nie będziesz zabijał, a kto by zabił, podlega sądowi.
You have heard that it was said to the ancients, "You shall not commit murder; for whosoever commits murder shall be obnoxious to the judges."
22 Lecz ja wam mówię: Każdy, kto się gniewa na swego brata bez przyczyny, podlega sądowi, a kto powie swemu bratu: Raka, podlega Radzie, a kto powie: Głupcze, podlega [karze] ognia piekielnego. (Geenna g1067)
But I say to you, whosoever is angry with his brother unjustly, shall be obnoxious to the judges; whosoever shall call him fool, shall be obnoxious to the council; but whosoever shall call him miscreant, shall be obnoxious to hell fire. (Geenna g1067)
23 Jeśli więc przyniesiesz swój dar na ołtarz i tam przypomnisz sobie, że twój brat ma coś przeciwko tobie;
Therefore, if you bring your gift to the altar, and there recollect, that your brother has ground to complain of you;
24 Zostaw swój dar tam przed ołtarzem, idź i najpierw pojednaj się ze swoim bratem, a potem przyjdź i ofiaruj swój dar.
leave there your gift before the altar: first go and procure reconciliation with your brother; then come, and offer your gift.
25 Pogódź się ze swoim przeciwnikiem szybko, dopóki jesteś z nim w drodze, aby przeciwnik nie wydał cię sędziemu, a sędzia strażnikowi, i aby nie wtrącono cię do więzienia.
Compound speedily with your creditor, while you are on the road together; lest he deliver you to the judge; and the judge consign you to the officer, and you be thrown into prison.
26 Zaprawdę powiadam ci: Nie wyjdziesz stamtąd, dopóki nie oddasz ostatniego grosza.
Indeed, I say to you, you will not be released, until you have discharged the last farthing.
27 Słyszeliście, że powiedziano przodkom: Nie będziesz cudzołożył.
You have heard that it was said, "You shall not commit adultery."
28 Lecz ja wam mówię: Każdy, kto patrzy na kobietę, aby jej pożądać, już popełnił z nią cudzołóstwo w swoim sercu.
But I say to you, whoever looks on another man's wife, in order to cherish impure desire, has already committed adultery with her in his heart.
29 Jeśli więc twoje prawe oko jest ci powodem upadku, wyłup je i odrzuć od siebie. Pożyteczniej bowiem jest dla ciebie, aby zginął jeden z twoich członków, niż żeby całe twoje ciało było wrzucone do ognia piekielnego. (Geenna g1067)
Therefore, if your right eye ensnare you, pluck it out, and throw it away: it is better for you to lose one of your members, than that your whole body be cast into hell. (Geenna g1067)
30 A jeśli twoja prawa ręka jest ci powodem upadku, odetnij ją i odrzuć od siebie. Pożyteczniej bowiem jest dla ciebie, aby zginął jeden z twoich członków, niż żeby całe twoje ciało było wrzucone do ognia piekielnego. (Geenna g1067)
And if your right hand ensnare you, cut it off and throw it away: it is better for you to lose one of your members, than that your whole body be cast into hell. (Geenna g1067)
31 Powiedziano też: Kto oddala swoją żonę, niech jej da list rozwodowy.
It has been said, "Whosoever would dismiss his wife, let him give her a writ of divorce."
32 Lecz ja wam mówię: Kto oddala swoją żonę – poza przypadkiem nierządu – prowadzi ją do cudzołóstwa, a kto żeni się z oddaloną, cudzołoży.
But I say to you, whosoever shall dismiss his wife, except for whoredom, is the occasion of her becoming an adulteress; and whosoever marries her that is dismissed, commits adultery.
33 Słyszeliście też, że powiedziano przodkom: Nie będziesz fałszywie przysięgał, ale dotrzymasz Panu swych przysiąg.
Again, you have heard that it was said to the ancients, "You shall not forswear yourself, but shall perform your oaths to the Lord."
34 Lecz ja wam mówię: Wcale nie przysięgajcie – ani na niebo, gdyż jest tronem Boga;
But I say to you, swear not at all; neither by heaven, for it is God's throne;
35 Ani na ziemię, gdyż jest podnóżkiem jego stóp, ani na Jerozolimę, gdyż jest miastem wielkiego króla.
nor by the earth, for it is his footstool; neither shall you swear by Jerusalem, for it is the city of the great King;
36 Ani na swoją głowę nie będziesz przysięgał, gdyż nie możesz jednego włosa uczynić białym albo czarnym.
not by your head, because you can not make one hair white or black.
37 Ale wasza mowa niech będzie: Tak – tak, nie – nie. A co jest ponadto, pochodzi od złego.
But let your yes, be Yes; your no, No; for whatever exceeds these, proceeds from evil.
38 Słyszeliście, że powiedziano: Oko za oko i ząb za ząb.
You have heard that it was said, "Eye for eye, and tooth for tooth."
39 Lecz ja wam mówię: Nie sprzeciwiajcie się złemu, ale jeśli ktoś uderzy cię w prawy policzek, nadstaw mu i drugi.
But I say to you, contend not with the injurious. But if any one strike you on the right cheek, turn to him also the left.
40 Temu, kto chce się z tobą procesować i wziąć twoją szatę, zostaw i płaszcz.
Whoever will sue you for your coat, let him have your mantle likewise.
41 A jeśli ktoś cię przymusza, żebyś [szedł] z nim jedną milę, idź z nim [i] dwie.
And if a man constrain you to go one mile with him, go two.
42 Temu, kto cię prosi, daj, a od tego, kto chce od ciebie pożyczyć, nie odwracaj się.
Give to him that asks you; and him that would borrow from you, put not away.
43 Słyszeliście, że powiedziano: Będziesz miłował swego bliźniego, a swego nieprzyjaciela będziesz nienawidził.
You have heard that it was said, "You shall love your neighbor and hate your enemy."
44 Lecz ja wam mówię: Miłujcie waszych nieprzyjaciół, błogosławcie tym, którzy was przeklinają, dobrze czyńcie tym, którzy was nienawidzą i módlcie się za tych, którzy wam wyrządzają zło i prześladują was;
But I say to you, love your enemies; bless them who curse you; do good to them who hate you; and pray for them who arraign and persecute you;
45 Abyście byli synami waszego Ojca, który [jest] w niebie. On bowiem sprawia, że jego słońce wschodzi nad złymi i nad dobrymi i deszcz zsyła na sprawiedliwych i niesprawiedliwych.
that you may be children of your Father in heaven, who makes his sun arise on bad and good, and sends rain on just and unjust.
46 Jeśli bowiem miłujecie tych, którzy was miłują, jakąż macie nagrodę? Czyż i celnicy tego nie czynią?
For if you love them only who love you, what reward can you expect? Do not even the publicans so?
47 A jeśli tylko waszych braci pozdrawiacie, cóż szczególnego czynicie? Czyż i celnicy tak nie czynią?
And if you salute your brothers only, wherein do you excel? Do not even the Pagans as much?
48 Bądźcie więc doskonali, tak jak doskonały jest wasz Ojciec, który jest w niebie.
Be you therefore perfect, as your father who is in heaven is perfect.
