Mateusza 5
1 A [Jezus], widząc tłumy, wszedł na górę, a gdy usiadł, podeszli do niego jego uczniowie.
Now seeing the crowds He went up on the mountain, and upon His sitting down His disciples approached Him.
2 Wtedy otworzył usta i nauczał ich:
And opening His mouth He started teaching them, saying:
3 Błogosławieni ubodzy w duchu, ponieważ do nich należy królestwo niebieskie.
“Blessed are the poor in spirit, for theirs is the kingdom of the heavens.
4 Błogosławieni, którzy się smucą, ponieważ oni będą pocieszeni.
Blessed are those who mourn, for they will be comforted.
5 Błogosławieni cisi, ponieważ oni odziedziczą ziemię.
Blessed are the meek, for they will inherit the earth.
6 Błogosławieni, którzy łakną i pragną sprawiedliwości, ponieważ oni będą nasyceni.
Blessed are those hungering and thirsting for righteousness, for they will be filled.
7 Błogosławieni miłosierni, ponieważ oni dostąpią miłosierdzia.
Blessed are the merciful, for they will be shown mercy.
8 Błogosławieni czystego serca, ponieważ oni zobaczą Boga.
Blessed are the pure in heart, for they will see God.
9 Błogosławieni czyniący pokój, ponieważ oni będą nazwani synami Bożymi.
Blessed are the peacemakers, for they will be called sons of God.
10 Błogosławieni, którzy cierpią prześladowanie z powodu sprawiedliwości, ponieważ do nich należy królestwo niebieskie.
Blessed are those who have been persecuted on account of righteousness, for theirs is the kingdom of the heavens.
11 Błogosławieni jesteście, gdy z mego powodu będą wam złorzeczyć, prześladować was i mówić kłamliwie wszystko, co złe, przeciwko wam.
“Blessed are you when they revile and persecute you, and speak all kinds of evil against you, lying, because of Me.
12 Radujcie się i weselcie, ponieważ obfita jest wasza nagroda w niebie; tak bowiem prześladowali proroków, którzy [byli] przed wami.
Rejoice and exult, because your reward in the heavens is great, for so they persecuted the prophets who were before you.
13 Wy jesteście solą ziemi; lecz jeśli sól zwietrzeje, czym [ją] posolą? Na nic się już nie przyda, tylko na wyrzucenie i podeptanie przez ludzi.
You are the salt of the earth; but if the salt becomes insipid with what will it be salted? It is then good for nothing except to be thrown out and trampled down by the people.
14 Wy jesteście światłością świata. Nie może się ukryć miasto położone na górze.
You are the light of the world. A city located upon a hill cannot be hidden.
15 Nie zapala się świecy i nie stawia jej pod naczyniem, ale na świeczniku, i świeci wszystkim, którzy [są] w domu.
Nor do they light a lamp and place it under the hamper, but on the lampstand, and it shines on everything in the house.
16 Tak niech wasza światłość świeci przed ludźmi, aby widzieli wasze dobre uczynki i chwalili waszego Ojca, który jest w niebie.
So also let your light shine before the people, so that they may see your good works and may glorify your Father, who is in the heavens.
17 Nie sądźcie, że przyszedłem znieść Prawo albo Proroków. Nie przyszedłem znieść, ale wypełnić.
“Do not suppose that I came to destroy the Law or the Prophets; I did not come to destroy but to fulfill.
18 Zaprawdę bowiem powiadam wam: Dopóki niebo i ziemia nie przeminą, ani jedna jota, ani jedna kreska nie przeminie z prawa, aż wszystko się wypełni.
For assuredly I say to you, until heaven and earth pass away, not one iota nor one tittle shall pass away from the Law until everything happens.
19 Kto by więc złamał jedno z tych najmniejszych przykazań i uczyłby tak ludzi, będzie nazwany najmniejszym w królestwie niebieskim. A kto by [je] wypełniał i uczył, ten będzie nazwany wielkim w królestwie niebieskim.
Therefore, whoever annuls one of the least of these commandments and teaches that to the people will be called least in the kingdom of the heavens; but whoever does and teaches them, he will be called great in the kingdom of the heavens.
20 Mówię wam bowiem: Jeśli wasza sprawiedliwość nie będzie obfitsza niż uczonych w Piśmie i faryzeuszy, żadnym sposobem nie wejdziecie do królestwa niebieskiego.
For I say to you that unless your righteousness exceeds that of the scribes and Pharisees you will absolutely not enter the kingdom of the heavens!
21 Słyszeliście, że powiedziano przodkom: Nie będziesz zabijał, a kto by zabił, podlega sądowi.
“You have heard that it was said to the ancients, ‘You shall not murder, so whoever murders will be liable to the judgment.’
22 Lecz ja wam mówię: Każdy, kto się gniewa na swego brata bez przyczyny, podlega sądowi, a kto powie swemu bratu: Raka, podlega Radzie, a kto powie: Głupcze, podlega [karze] ognia piekielnego. (Geenna g1067)
But I say to you that whoever gets angry with his brother without cause will be liable to the judgment. And whoever says to his brother, ‘Numbskull!’ will be liable to the council. But whoever says, ‘You absolute idiot!’ will be liable to hell fire. (Geenna g1067)
23 Jeśli więc przyniesiesz swój dar na ołtarz i tam przypomnisz sobie, że twój brat ma coś przeciwko tobie;
Therefore, if you bring your gift to the altar and there remember that your brother has something against you,
24 Zostaw swój dar tam przed ołtarzem, idź i najpierw pojednaj się ze swoim bratem, a potem przyjdź i ofiaruj swój dar.
leave your gift there before the altar and go; first be reconciled with your brother and then, returning, offer your gift.
25 Pogódź się ze swoim przeciwnikiem szybko, dopóki jesteś z nim w drodze, aby przeciwnik nie wydał cię sędziemu, a sędzia strażnikowi, i aby nie wtrącono cię do więzienia.
Be agreeable to your adversary quickly, while you are on the way with him, lest the adversary hand you over to the judge, and the judge hand you over to the officer, and you be thrown into prison.
26 Zaprawdę powiadam ci: Nie wyjdziesz stamtąd, dopóki nie oddasz ostatniego grosza.
Assuredly I say to you, you will by no means get out of there until you have paid the last penny.
27 Słyszeliście, że powiedziano przodkom: Nie będziesz cudzołożył.
“You have heard that it was said, ‘You shall not commit adultery.’
28 Lecz ja wam mówię: Każdy, kto patrzy na kobietę, aby jej pożądać, już popełnił z nią cudzołóstwo w swoim sercu.
But I say to you that whoever looks at a woman to lust for her has already committed adultery with her in his heart.
29 Jeśli więc twoje prawe oko jest ci powodem upadku, wyłup je i odrzuć od siebie. Pożyteczniej bowiem jest dla ciebie, aby zginął jeden z twoich członków, niż żeby całe twoje ciało było wrzucone do ognia piekielnego. (Geenna g1067)
So if your right eye is causing you to fall, tear it out and throw it away; because it is better for you that one of your members perish than that your whole body be thrown into hell. (Geenna g1067)
30 A jeśli twoja prawa ręka jest ci powodem upadku, odetnij ją i odrzuć od siebie. Pożyteczniej bowiem jest dla ciebie, aby zginął jeden z twoich członków, niż żeby całe twoje ciało było wrzucone do ognia piekielnego. (Geenna g1067)
And if your right hand is causing you to fall, cut it off and throw it away; because it is better for you that one of your members perish than that your whole body be thrown into hell. (Geenna g1067)
31 Powiedziano też: Kto oddala swoją żonę, niech jej da list rozwodowy.
It was said, ‘Whoever divorces his wife, let him give her a certificate of divorce.’
32 Lecz ja wam mówię: Kto oddala swoją żonę – poza przypadkiem nierządu – prowadzi ją do cudzołóstwa, a kto żeni się z oddaloną, cudzołoży.
But I say to you that whoever divorces his wife, except for a case of fornication, causes her to commit adultery, and whoever marries a divorced woman commits adultery.
33 Słyszeliście też, że powiedziano przodkom: Nie będziesz fałszywie przysięgał, ale dotrzymasz Panu swych przysiąg.
“Again you have heard that it was said to the ancients: ‘You shall not swear falsely, but you shall perform your oaths to the Lord.’
34 Lecz ja wam mówię: Wcale nie przysięgajcie – ani na niebo, gdyż jest tronem Boga;
But I say to you not to swear at all: neither by heaven, because it is God's throne;
35 Ani na ziemię, gdyż jest podnóżkiem jego stóp, ani na Jerozolimę, gdyż jest miastem wielkiego króla.
nor by the earth, because it is a stool for His feet; nor by Jerusalem, because it is the city of the great King.
36 Ani na swoją głowę nie będziesz przysięgał, gdyż nie możesz jednego włosa uczynić białym albo czarnym.
Nor shall you swear by your head, because you cannot make one hair white or black.
37 Ale wasza mowa niech będzie: Tak – tak, nie – nie. A co jest ponadto, pochodzi od złego.
But let your word be ‘yes yes’, ‘no no’; for whatever is more than these is from the malignant one.
38 Słyszeliście, że powiedziano: Oko za oko i ząb za ząb.
“You have heard that it was said: ‘An eye for an eye, and a tooth for a tooth.’
39 Lecz ja wam mówię: Nie sprzeciwiajcie się złemu, ale jeśli ktoś uderzy cię w prawy policzek, nadstaw mu i drugi.
But I say to you not to resist the evildoer; but whoever slaps you on your right cheek, turn the other to him also.
40 Temu, kto chce się z tobą procesować i wziąć twoją szatę, zostaw i płaszcz.
“And if someone wants to sue you and take your tunic, let him have the cloak as well.
41 A jeśli ktoś cię przymusza, żebyś [szedł] z nim jedną milę, idź z nim [i] dwie.
And whoever compels you to go one mile, go with him two.
42 Temu, kto cię prosi, daj, a od tego, kto chce od ciebie pożyczyć, nie odwracaj się.
Give to him who asks you, and do not turn away from him who wants to borrow from you.
43 Słyszeliście, że powiedziano: Będziesz miłował swego bliźniego, a swego nieprzyjaciela będziesz nienawidził.
“You have heard that it was said: ‘You shall love your neighbor and hate your enemy.’
44 Lecz ja wam mówię: Miłujcie waszych nieprzyjaciół, błogosławcie tym, którzy was przeklinają, dobrze czyńcie tym, którzy was nienawidzą i módlcie się za tych, którzy wam wyrządzają zło i prześladują was;
But I say to you: love your enemies, bless those who curse you, do good to those who hate you, and pray for those who mistreat you and persecute you,
45 Abyście byli synami waszego Ojca, który [jest] w niebie. On bowiem sprawia, że jego słońce wschodzi nad złymi i nad dobrymi i deszcz zsyła na sprawiedliwych i niesprawiedliwych.
that you may prove to be sons of your Father in the heavens; for He makes His sun rise on the evil and on the good, and He sends rain on the just and the unjust.
46 Jeśli bowiem miłujecie tych, którzy was miłują, jakąż macie nagrodę? Czyż i celnicy tego nie czynią?
For if you love those who love you, what reward have you? Do not even the tax collectors do the same?
47 A jeśli tylko waszych braci pozdrawiacie, cóż szczególnego czynicie? Czyż i celnicy tak nie czynią?
And if you greet only your friends, what are you doing extra? Do not even the tax collectors do so?
48 Bądźcie więc doskonali, tak jak doskonały jest wasz Ojciec, który jest w niebie.
Therefore, you be perfect just as your Father in the heavens is perfect.
