Mateusza 22
1 A Jezus, odpowiadając, znowu mówił do nich w przypowieściach tymi słowy:
And Jesus answering, again spoke to them in allegories, saying,
2 Królestwo niebieskie podobne jest do króla, który wyprawił wesele swemu synowi.
“The kingdom of the heavens was likened to a man, a king, who made wedding feasts for his son,
3 I posłał swe sługi, aby wezwali zaproszonych na wesele, ale oni nie chcieli przyjść.
and he sent forth his servants to call those having been called to the wedding feasts, and they were not willing to come.
4 Ponownie posłał inne sługi, mówiąc: Powiedzcie zaproszonym: Oto przygotowałem moją ucztę, zabito moje woły i tuczne zwierzęta i wszystko jest gotowe. Chodźcie na wesele.
Again he sent forth other servants, saying, Say to those who have been called: Behold, I prepared my early meal, my oxen and the fatlings have been killed, and all things [are] ready, come to the wedding feasts;
5 Lecz oni zlekceważyli to i odeszli, jeden na swoje pole, a inny do swego kupiectwa;
and they, having disregarded [it], went away, one to his own field, and the other to his merchandise;
6 A inni schwytali jego sługi, znieważyli [ich] i zabili.
and the rest, having laid hold on his servants, mistreated and slew [them].
7 Gdy król to usłyszał, rozgniewał się, a posławszy swoje wojska, wytracił tych morderców i spalił ich miasto.
And the king having heard, was angry, and having sent forth his soldiers, he destroyed those murderers, and their city he set on fire;
8 Potem powiedział swoim sługom: Wesele wprawdzie jest gotowe, lecz zaproszeni nie byli godni.
then he says to his servants, The wedding feast indeed is ready, and those called were not worthy,
9 Idźcie więc na rozstaje dróg i zaproście na wesele wszystkich, których spotkacie.
be going, then, on to the cross-ways, and as many as you may find, call to the wedding feasts.
10 Wtedy słudzy ci wyszli na drogi i zgromadzili wszystkich, których spotkali, złych i dobrych. I [sala] weselna napełniła się gośćmi.
And those servants, having gone forth to the ways, gathered all, as many as they found, both bad and good, and the wedding was filled with those reclining.
11 A gdy król wszedł, aby zobaczyć gości, ujrzał tam człowieka, który nie był ubrany w strój weselny.
And the king having come in to view those reclining, saw there a man not clothed with wedding clothes,
12 I zapytał go: Przyjacielu, jak tu wszedłeś, nie mając stroju weselnego? A on zaniemówił.
and he says to him, Friend, how did you come in here, not having wedding clothes? And he was speechless.
13 Wtedy król powiedział sługom: Zwiążcie mu nogi i ręce, weźcie go i wrzućcie do ciemności zewnętrznych. Tam będzie płacz i zgrzytanie zębów.
Then the king said to the servants, Having bound his feet and hands, take him up and cast forth into the outer darkness, there will be the weeping and the gnashing of the teeth;
14 Wielu jest bowiem wezwanych, lecz mało wybranych.
for many are called, and few chosen.”
15 Wtedy faryzeusze odeszli i naradzali się, jak by go usidlić w mowie.
Then the Pharisees having gone, took counsel how they might ensnare Him in words,
16 I posłali do niego swoich uczniów [wraz] z herodianami, którzy powiedzieli: Nauczycielu, wiemy, że jesteś prawdziwy i drogi Bożej w prawdzie nauczasz, i nie zważasz na nikogo. Nie oglądasz się bowiem na osobę ludzką.
and they send to Him their disciples with the Herodians, saying, “Teacher, we have known that You are true, and the way of God in truth You teach, and You are not caring for anyone, for You do not look to the face of men;
17 Powiedz nam więc, jak ci się wydaje: Czy wolno płacić podatek cesarzowi, czy nie?
tell us, therefore, what do You think? Is it lawful to give tribute to Caesar or not?”
18 Ale Jezus poznał ich niegodziwość i powiedział: Czemu wystawiacie mnie na próbę, obłudnicy?
And Jesus having known their wickedness, said, “Why do you tempt Me, hypocrites?
19 Pokażcie mi monetę podatkową. I podali mu grosz.
Show Me the tribute-coin.” And they brought to Him a denarius;
20 A on ich zapytał: Czyj to wizerunek i napis?
and He says to them, “Whose [is] this image and the inscription?”
21 Odpowiedzieli mu: Cesarza. Wtedy powiedział im: Oddajcie więc cesarzowi to, co należy do cesarza, a Bogu to, co należy do Boga.
They say to Him, “Caesar’s”; then He says to them, “Render therefore the things of Caesar to Caesar, and the things of God to God”;
22 A gdy to usłyszeli, zdziwili się, zostawili go i odeszli.
and having heard they wondered, and having left Him they went away.
23 Tego dnia przyszli do niego saduceusze, którzy mówią, że nie ma zmartwychwstania, i pytali go:
In that day there came near to Him Sadducees who are saying there is not a resurrection, and they questioned Him, saying,
24 Nauczycielu, Mojżesz powiedział: Jeśli ktoś umrze, nie mając dzieci, to jego brat ma ożenić się z jego żoną i wzbudzić potomstwo swemu bratu.
“Teacher, Moses said if anyone may die having no children, his brother will marry his wife, and will raise up seed to his brother.
25 Było więc u nas siedmiu braci. Pierwszy ożenił się i umarł, a nie mając potomstwa, zostawił żonę swemu bratu.
And there were with us seven brothers, and the first having married died, and having no seed, he left his wife to his brother;
26 Podobnie drugi i trzeci, aż do siódmego.
in like manner also the second, and the third, to the seventh,
27 A w końcu po wszystkich umarła też ta kobieta.
and last of all the woman also died;
28 Żoną którego z tych siedmiu będzie więc przy zmartwychwstaniu? Gdyż wszyscy ją mieli [za żonę].
therefore in the resurrection, of which of the seven will she be wife—for all had her?”
29 A Jezus im odpowiedział: Błądzicie, nie znając Pisma ani mocy Boga.
And Jesus answering said to them, “You go astray, not knowing the Writings, nor the power of God;
30 Przy zmartwychwstaniu bowiem ani nie będą się żenić, ani za mąż wychodzić, ale będą jak aniołowie Boga w niebie.
for in the resurrection they do not marry, nor are they given in marriage, but are as messengers of God in Heaven.
31 A co do zmartwychwstania umarłych, czy nie czytaliście, co wam zostało powiedziane przez Boga:
And concerning the resurrection of the dead, did you not read that which was spoken to you by God, saying,
32 Ja jestem Bogiem Abrahama, Bogiem Izaaka i Bogiem Jakuba? Bóg nie jest Bogiem umarłych, ale żywych.
I am the God of Abraham, and the God of Isaac, and the God of Jacob? God is not a God of dead men, but of living.”
33 A tłumy, słysząc to, zdumiewały się jego nauką.
And having heard, the multitudes were astonished at His teaching;
34 Lecz gdy faryzeusze usłyszeli, że zamknął usta saduceuszom, zeszli się razem.
and the Pharisees, having heard that He silenced the Sadducees, were gathered together to Him;
35 I jeden z nich, znawca prawa, wystawiając go na próbę, spytał:
and one of them, a lawyer, questioned, tempting Him, and saying,
36 Nauczycielu, które przykazanie w prawie jest największe?
“Teacher, which [is] the great command in the Law?”
37 A Jezus mu odpowiedział: Będziesz miłował Pana, swego Boga, całym swym sercem, całą swą duszą i całym swym umysłem.
And Jesus said to him, “You will love the LORD your God with all your heart, and with all your soul, and with all your understanding—
38 To jest pierwsze i największe przykazanie.
this is a first and great command;
39 A drugie jest do niego podobne: Będziesz miłował swego bliźniego jak samego siebie.
and the second [is] like to it: You will love your neighbor as yourself;
40 Na tych dwóch przykazaniach opiera się całe Prawo i Prorocy.
on these—the two commands—all the Law and the Prophets hang.”
41 A gdy faryzeusze byli zebrani, Jezus ich zapytał:
And the Pharisees having been gathered together, Jesus questioned them,
42 Co sądzicie o Chrystusie? Czyim jest synem? Odpowiedzieli mu: Dawida.
saying, “What do you think concerning the Christ? Of whom is He Son?” They say to Him, “Of David.”
43 I powiedział im: Jakże więc Dawid w Duchu nazywa go Panem, mówiąc:
He says to them, “How then does David in the Spirit call Him Lord, saying,
44 Powiedział Pan memu Panu: Siądź po mojej prawicy, aż położę twoich nieprzyjaciół jako podnóżek pod twoje stopy?
The LORD said to my Lord, Sit at My right hand, Until I may make Your enemies Your footstool?
45 Jeśli więc Dawid nazywa go Panem, to jakże może być jego synem?
If then David calls Him Lord, how is He his son?”
46 I nikt nie mógł mu odpowiedzieć ani słowa. Od tego też dnia nikt nie śmiał go więcej pytać.
And no one was able to answer Him a word, nor did any dare question Him from that day [on].
