Jana 11
1 A był chory pewien [człowiek], Łazarz z Betanii, z miasteczka Marii i jej siostry Marty.
Now a man named Lazarus, of Bethany, was lying ill; he belonged to the same village as Mary and her sister Martha.
2 A to była ta Maria, która namaściła Pana maścią i wycierała jego nogi swoimi włosami. Jej to brat, Łazarz, chorował.
This Mary, whose brother Lazarus was ill, was the Mary who anointed the Master with perfume, and wiped his feet with her hair.
3 Siostry więc posłały do niego [wiadomość]: Panie, oto ten, którego miłujesz, choruje.
The sisters, therefore, sent this message to Jesus — ‘Master, your friend is ill’;
4 A gdy Jezus to usłyszał, powiedział: Ta choroba nie jest na śmierć, ale na chwałę Bożą, aby przez nią był uwielbiony Syn Boży.
and, when Jesus heard it, he said: “This illness is not to end in death, but is to redound to the honour of God, in order that the Son of God may be honoured through it.”
5 Jezus zaś miłował Martę i jej siostrę, i Łazarza.
Jesus loved Martha and her sister, and Lazarus.
6 A gdy usłyszał, że choruje, został jeszcze dwa dni w miejscu, w którym przebywał.
Yet, when he heard of the illness of Lazarus, he still stayed two days in the place where he was.
7 Lecz potem powiedział do swoich uczniów: Chodźmy znowu do Judei.
Then, after that, he said to his disciples: “Let us go to Judea again.”
8 Uczniowie mu powiedzieli: Mistrzu, Żydzi dopiero co usiłowali cię ukamienować, a znowu tam idziesz?
“Rabbi,” they replied, “the Jews were but just now seeking to stone you; and are you going there again?”
9 Jezus odpowiedział: Czyż dzień nie ma dwunastu godzin? Jeśli ktoś chodzi we dnie, nie potknie się, bo widzi światłość tego świata.
“Are not there twelve hours in the day?” answered Jesus. “If a man walks about in the day-time, he does not stumble, because he can see the light of the sun;
10 A jeśli ktoś chodzi w nocy, potknie się, bo nie ma w nim światłości.
but, if he walks about at night, he stumbles, because he has not the light.”
11 To powiedział, a potem dodał: Łazarz, nasz przyjaciel, śpi, ale idę, aby obudzić go ze snu.
And, when he had said this, he added: “Our friend Lazarus has fallen asleep; but I am going that I may wake him.”
12 Wtedy jego uczniowie powiedzieli: Panie, jeśli śpi, będzie zdrowy.
“If he has fallen asleep, Master, he will get well,” said the disciples.
13 Ale Jezus mówił o jego śmierci, lecz oni myśleli, że mówił o zaśnięciu [zwykłym] snem.
But Jesus meant that he was dead; they, however, supposed that he was speaking of natural sleep.
14 Wówczas Jezus powiedział im otwarcie: Łazarz umarł.
Then he said to them plainly: “Lazarus is dead;
15 I ze względu na was raduję się, że mnie tam nie było, abyście uwierzyli. Ale chodźmy do niego.
and I am glad for your sakes that I was not there, so that you may learn to believe in me. But let us go to him.”
16 Wtedy Tomasz, zwany Didymos, powiedział do współuczniów: Chodźmy i my, aby z nim umrzeć.
At this, Thomas, who was called ‘The Twin,’ said to his fellow-disciples: “Let us go too, so that we may die with him.”
17 Kiedy Jezus przyszedł, zastał go już cztery dni leżącego w grobie.
When Jesus reached the place, he found that Lazarus had been four days in the tomb already.
18 A Betania była niedaleko Jerozolimy, [w odległości] około piętnastu stadiów.
Bethany being only about two miles from Jerusalem,
19 A wielu Żydów przyszło do Marty i Marii, aby je pocieszyć po [stracie] brata.
a number of the Jews had come there to condole with Martha and Mary on their brother’s death.
20 Gdy Marta usłyszała, że Jezus nadchodzi, wybiegła mu naprzeciw. Ale Maria siedziała w domu.
When Martha heard that Jesus was coming, she went to meet him; but Mary sat quietly at home.
21 I powiedziała Marta do Jezusa: Panie, gdybyś tu był, mój brat by nie umarł.
“Master,” Martha said to Jesus, “if you had been here, my brother would not have died.
22 Ale i teraz wiem, że Bóg da tobie, o cokolwiek go poprosisz.
Even now, I know that God will grant you whatever you ask him.”
23 Jezus jej odpowiedział: Twój brat zmartwychwstanie.
“Your brother shall rise to life,” said Jesus.
24 Marta mu powiedziała: Wiem, że zmartwychwstanie przy zmartwychwstaniu w dniu ostatecznym.
“I know that he will,” replied Martha, “in the resurrection at the Last Day.”
25 I powiedział do niej Jezus: Ja jestem zmartwychwstaniem i życiem. Kto we mnie wierzy, choćby i umarł, będzie żył.
“I am the Resurrection and the Life,” said Jesus. “He that believes in me shall live, though he die;
and he who lives and believes in me shall never die. Do you believe this?” (aiōn g165)
27 Odpowiedziała mu: Tak, Panie. Ja uwierzyłam, że ty jesteś Chrystusem, Synem Bożym, który miał przyjść na świat.
“Yes Master,” she answered; “I have learned to believe that you are the Christ, the Son of God, ‘who was to come’ into the world.”
28 A to powiedziawszy, poszła i potajemnie zawołała swoją siostrę Marię, i powiedziała: Jest tu Nauczyciel i woła cię.
After saying this, Martha went and called her sister Mary, and whispered: “The Teacher is here, and is asking for you.”
29 Gdy tylko ona to usłyszała, zaraz wstała i poszła do niego.
As soon as Mary heard that, she got up quickly, and went to meet him.
30 A Jezus jeszcze nie wszedł do miasteczka, lecz był na tym miejscu, gdzie Marta wyszła mu naprzeciw.
Jesus had not then come into the village, but was still at the place where Martha had met him.
31 Wtedy Żydzi, którzy byli z nią w domu i pocieszali ją, widząc, że Maria szybko wstała i wyszła, poszli za nią, mówiąc: Idzie do grobu, aby tam płakać.
So the Jews, who were in the house with Mary, condoling with her, when they saw her get up quickly and go out, followed her, thinking that she was going to the tomb to weep there.
32 A gdy Maria przyszła tam, gdzie był Jezus, ujrzała go, przypadła mu do nóg i powiedziała: Panie, gdybyś tu był, mój brat by nie umarł.
When Mary came where Jesus was and saw him, she threw herself at his feet. “Master,” she exclaimed, “if you had been here, my brother would not have died!”
33 Kiedy Jezus zobaczył ją płaczącą i płaczących Żydów, którzy z nią przyszli, rozrzewnił się w duchu i zasmucił się.
When Jesus saw her weeping, and the Jews who had come with her weeping also, he groaned deeply, and was greatly distressed.
34 I zapytał: Gdzie go położyliście? Odpowiedzieli mu: Panie, chodź i zobacz.
“Where have you buried him?” he asked. “Come and see, Master,” they answered.
35 I Jezus zapłakał.
Jesus burst into tears.
36 Wtedy Żydzi powiedzieli: Patrzcie, jak go miłował.
“How he must have loved him!” the Jews exclaimed;
37 A niektórzy z nich mówili: Czyż ten, który otworzył oczy ślepego, nie mógł sprawić, aby on nie umarł?
but some of them said: “Could not this man, who gave sight to the blind man, have also prevented Lazarus from dying?”
38 Jezus zaś [ponownie] się rozrzewnił i przyszedł do grobu. Była to jaskinia, a u jej [wejścia] był położony kamień.
Again groaning inwardly, Jesus came to the tomb. It was a cave, and a stone lay against the mouth of it.
39 I powiedział Jezus: Usuńcie ten kamień. Powiedziała do niego Marta, siostra zmarłego: Panie, już cuchnie, bo od czterech dni [leży] w grobie.
“Move the stone away,” said Jesus. “Master,” said Martha, the sister of the dead man, “by this time the smell must be offensive, for this is the fourth day since his death.”
40 Jezus jej rzekł: Czyż nie powiedziałem ci, że jeśli uwierzysz, ujrzysz chwałę Bożą?
“Did not I tell you,” replied Jesus, “that, if you would believe in me, you should see the glory of God?”
41 Wtedy usunęli kamień [z miejsca], gdzie był położony zmarły. Jezus zaś podniósł oczy w górę i powiedział: Ojcze, dziękuję ci, że mnie wysłuchałeś.
So they moved the stone away; and Jesus, with uplifted eyes, said: “Father, I thank thee that thou hast heard my prayer;
42 A ja wiedziałem, że mnie zawsze wysłuchujesz, ale powiedziałem to ze względu na stojących wokoło ludzi, aby uwierzyli, że ty mnie posłałeś.
I know that thou always hearest me; but I say this for the sake of the people standing near, so that they may believe that thou has sent me as thy Messenger.”
43 Gdy to powiedział, zawołał donośnym głosem: Łazarzu, wyjdź na zewnątrz!
Then, after saying this, Jesus called in a loud voice: “Lazarus! come out!”
44 I wyszedł ten, który umarł, mając ręce i nogi powiązane opaskami, a twarz obwiązaną chustką. Powiedział do nich Jezus: Rozwiążcie go i pozwólcie mu odejść.
The dead man came out, wrapped hand and foot in a winding-sheet; his face, too, had been wrapped in a cloth. “Set him free,” said Jesus, “and let him go.”
45 Wielu więc z Żydów, którzy przyszli do Marii i widzieli to, czego Jezus dokonał, uwierzyło w niego.
In consequence of this, many of the Jews, who had come to visit Mary and had seen what Jesus did, learned to believe in him.
46 Lecz niektórzy z nich odeszli do faryzeuszy i powiedzieli im, co Jezus uczynił.
Some of them, however, went to the Pharisees, and told them what he had done.
47 Wtedy naczelni kapłani i faryzeusze zebrali się na naradę i mówili: Co zrobimy? Bo ten człowiek czyni wiele cudów.
Upon this the Chief Priests and the Pharisees called a meeting of the High Council, and said: “What are we to do, now that this man is giving so many signs?
48 Jeśli go tak zostawimy, wszyscy uwierzą w niego i przyjdą Rzymianie, i zabiorą [nam] to nasze miejsce i naród.
If we let him alone as we are doing, every one will believe in him; and the Romans will come and will take from us both our City and our Nationality.”
49 A jeden z nich, Kajfasz, który był tego roku najwyższym kapłanem, powiedział do nich: Wy nic nie wiecie;
One of them, however, Caiaphas, who was High Priest that year, said to them:
50 I nie bierzecie pod uwagę, że pożyteczniej jest dla nas, żeby jeden człowiek umarł za lud, a żeby cały ten naród nie zginął.
“You are utterly mistaken. You do not consider that it is better for you that one man should die for the people, rather than the whole nation should be destroyed.”
51 A nie mówił tego sam od siebie, ale będąc tego roku najwyższym kapłanem, prorokował, że Jezus miał umrzeć za ten naród;
Now he did not say this of his own accord; but, as High Priest that year, he prophesied that Jesus was to die for the nation —
52 A nie tylko za ten naród, ale też [po to], aby zgromadzić w jedno rozproszone dzieci Boże.
And not for the nation only, but also that he might unite in one body the Children of God now scattered far and wide.
53 Od tego więc dnia naradzali się wspólnie [nad tym], aby go zabić.
So from that day they plotted to put Jesus to death.
54 A Jezus już nie chodził jawnie wśród Żydów, ale odszedł stamtąd do krainy, która leży w pobliżu pustyni, do miasta zwanego Efraim, i tam mieszkał ze swoimi uczniami.
In consequence of this, Jesus did not go about publicly among the Jews any more, but left that neighbourhood, and went into the country bordering on the Wilderness, to a town called Ephraim, where he stayed with his disciples.
55 A zbliżała się Pascha żydowska. I wielu z tej okolicy szło do Jerozolimy przed Paschą, aby się oczyścić.
But the Jewish Festival of the Passover was near; and many people had gone up from the country to Jerusalem, for their ‘purification,’ before the Festival began.
56 Szukali Jezusa i stojąc w świątyni, mówili jedni do drugich: Czy myślicie, że nie przyjdzie na święto?
So they looked for Jesus there, and said to one another, as they stood in the Temple Courts: “What do you think? Do you think he will come to the Festival?”
57 A naczelni kapłani i faryzeusze wydali nakaz, [aby], jeśli ktoś się dowie, gdzie jest, oznajmił [to], żeby go [mogli] schwytać.
The Chief Priests and the Pharisees had already issued orders that, if any one learned where Jesus was, he should give information, so that they might arrest him.
