Hioba 28
1 Doprawdy, istnieją złoża, [z których pochodzi] srebro, i miejsca, [gdzie] złoto się oczyszcza.
“It is true that there are places where men dig to find silver, and there are places where people refine/purify gold [that they have dug].
2 Żelazo się wydobywa z ziemi, a miedź wytapia z kamienia.
People dig iron [ore] out of the ground, and they (smelt copper ore/heat copper ore to get the copper from it).
3 Kładzie się kres ciemności i przeszukuje się wszystko dokładnie, kamienie [leżące] w ciemności i cieniu śmierci.
Men use lamps while they work far down under the ground to search for the ore inside the mines where it is very dark.
4 Rzeka wyleje ze swego miejsca, tak że nie sposób ją przejść, zostaje [jednak] zahamowana przemysłem człowieka i odchodzi.
They dig (shafts/narrow holes very deep down into the ground) in places that are far from where people live, where travelers do not go. They work far away from [other] people, swinging back and forth on ropes [as they descend into the mine shafts].
5 Z ziemi pochodzi chleb, lecz pod nią zamienia się jakby w ogień.
Food grows on the surface of the ground, but down under the ground, [where there is no food, ] the miners make fires to break apart the rocks.
6 Jej kamienie zawierają szafiry i piasek złoty;
The stones [that are dug from under the ground] contain (sapphires/very valuable blue stones), and the dirt contains bits of gold.
7 Ścieżki do nich nie zna ptak ani nie widziało jej oko sępa.
[Some birds have very good eyes, ] but even hawks do not know [where the mines are], and falcons/vultures have not seen those places.
8 Nie kroczą po niej dzikie zwierzęta ani lew nią nie przeszedł.
Lions or [other] proud wild animals have not walked on the roads near those mines.
9 Wyciąga swą rękę po krzemień, wywraca góry od korzenia;
Miners tear apart [MTY] very hard rock; [it is as though] they turn the mountains upside down [to get the ore].
10 Ze skał wykuwa strumienie, a jego oko wypatruje każdej kosztownej rzeczy.
They cut tunnels through the rocks, and they find (precious/very valuable) things.
11 Nie pozwala rozlewać się rzekom, a ukryte rzeczy wywodzi [na] światło.
They dam up small streams in order that water does not flow, and they bring up into the light valuable things that are hidden [in the ground and in the streams].
12 Ale gdzie można znaleźć mądrość? Gdzie znajduje się miejsce rozumu?
“But wisdom: Where can people find that? Where can we find out how to truly understand things?
13 Człowiek nie zna jej ceny ani nie można jej znaleźć w ziemi żyjących.
Humans do not know where to find it; no one can find it [here on this earth] where they are living.
14 Głębia mówi: Nie ma jej we mnie. Morze powiada: U mnie też jej [nie ma].
[It is as though] water that is deep [inside the earth] and [water that is in] the seas say [PRS], ‘Wisdom is not here!’
15 Nie nabywa się jej za szczere złoto ani nie odważa się zapłaty [za] nią w srebrze.
[People] cannot buy wisdom by paying for it with silver or gold.
16 Nie można jej wycenić w złocie z Ofiru ani w onyksie drogocennym, ani w szafirze.
Wisdom is worth much more than fine gold from Ophir [land] or other very valuable stones.
17 Złoto i kryształ nie dorównają jej, nie można jej wymienić na klejnoty z czystego złota.
It is worth much more than gold or beautiful glass, worth more than vases made from fine gold.
18 Nie [wypada] wspominać o koralach i perłach, bo nabycie mądrości przewyższa perły.
Wisdom is worth more than coral or crystal/pure quartz; the price of wisdom is higher/more than the price of pearls.
19 Nie dorówna jej topaz z Etiopii i nie [można] jej wycenić w szczerym złocie.
The prices of (topaz/very valuable yellow stones) from Ethiopia and of pure gold are lower/less than the price of wisdom.
20 Skąd więc mądrość pochodzi? I gdzie znajduje się miejsce rozumu?
“So, where does wisdom come from? Where can we find out how to truly understand things?
21 Przecież jest zakryta dla oczu wszystkich żyjących i utajona przed ptactwem niebieskim.
No living humans can see it [MTY]; and birds cannot see it while they are flying [MTY].
22 Zniszczenie i śmierć mówią: Własnymi uszami usłyszałyśmy o jej sławie.
[It is as though] the places where people go after they die say [PRS], ‘We have only heard rumors about [where to find wisdom].’
23 Bóg rozumie jej drogę, on zna jej miejsce.
God [is the only one who] knows how to find wisdom; he knows where it is,
24 On bowiem patrzy na krańce ziemi i widzi wszystko, co jest pod niebem.
because he can see things even in the most remote/distant places on the earth; he can see everything that is below the sky.
25 Określił wagę wiatrom i odważył miarą wody.
When he decided how strongly the winds should blow, and how much rain would be in the clouds,
26 Gdy ustanowił prawo dla deszczu i drogę dla błyskawicy gromu;
and when he decided where rain [should fall], and what path lightning should take [from the clouds down to the ground],
27 Wtedy ją widział i ogłosił; przygotował ją i przebadał.
at that time he saw wisdom and decided that it is extremely valuable. He examined it and (approved it/said that it was very good).
28 A do człowieka powiedział: Oto bojaźń Pana, ona jest mądrością, a odstąpienie od zła [jest] rozumem.
And [then] he said to humans, ‘Listen! To have an awesome respect for me is [what will enable you to become] wise; and to truly understand everything, you must first turn away from doing what is evil.’”
