Rodzaju 41
1 Po upływie dwóch lat śniło się faraonowi, że stał nad rzeką.
Бысть же по двою лету дний, фараон виде сон: мняшеся стояти при реце:
2 A oto z rzeki wychodziło siedem pięknych i tłustych krów, które się pasły na łące.
и се, аки из реки исхождаху седмь крав добры видом и избранны телесы, и пасяхуся по брегу:
3 Oto też za nimi wychodziło z rzeki siedem innych krów, brzydkich i chudych, które stanęły obok [pierwszych] krów nad brzegiem rzeki.
другия же седмь крав изыдоша по сих из реки, злы видом и телесы худы, и пасяхуся с кравами по брегу речному:
4 I te brzydkie i chude krowy pożarły siedem pięknych i tłustych krów. Wtedy faraon się obudził.
и поядоша седмь кравы злыя и худыя телесы седмь крав добрых видом и избранных телесы: (и сия невидимы быша, яко внидоша в чресла их). Воста же фараон.
5 A gdy usnął, śnił po raz drugi. A oto siedem pełnych i cudnych kłosów wyrastało z jednego źdźbła.
И виде сон вторый: и се, седмь класи исхождаху из стеблия единаго избранны и добры:
6 Oto też siedem kłosów cienkich i wysuszonych od wiatru wschodniego wyrastało za nimi.
друзии же седмь класи тонцыи, истончени ветром, израстаху по них:
7 I te cienkie kłosy pożarły siedem pięknych i pełnych kłosów. Wtedy faraon się obudził, a [był] to sen.
и пожроша седмь класи тонцыи и истончени ветром седмь класов избранных и полных. Воста же фараон, и бяше сон.
8 A gdy nastał ranek, był zaniepokojony w duchu i kazał wezwać wszystkich wróżbitów i mędrców Egiptu. I opowiedział im faraon swoje sny, ale nie było nikogo, kto by potrafił je faraonowi wytłumaczyć.
Бысть же заутра, и возмутися душа его: и послав, созва вся сказатели Египетския и вся мудрыя его: и поведа им фараон сон свой: и не бяше сказуяй того фараону.
9 Wtedy przełożony podczaszych powiedział do faraona: Przypominam [sobie] dziś moje grzechy.
И рече старейшина винарск к фараону, глаголя: грех мой воспоминаю днесь:
10 Faraon rozgniewał się na swoje sługi i oddał mnie pod straż w domu dowódcy straży, mnie i przełożonego piekarzy.
фараон разгневася на рабы своя и вверже нас в темницу в дому архимагира, мене и старейшину житарска:
11 Tam jednej nocy śnił się nam sen, mnie i jemu; każdemu śnił się sen według jego wytłumaczenia.
и видехом сон оба единыя нощи аз и он, кийждо свой сон видехом:
12 A był tam z nami młodzieniec, Hebrajczyk, sługa dowódcy straży, któremu opowiedzieliśmy nasze sny, a on wytłumaczył je nam, każdemu według jego snu.
бяше же тамо с нами юноша, отрок Евреин архимагиров, и поведахом ему, и разсуди нам:
13 I stało się tak, jak nam wytłumaczył: Mnie [faraon] przywrócił na moje miejsce, a tamtego powiesił.
бысть же, якоже сказа нам, тако и случися, мне паки быти во своем старейшинстве, а оному повешену.
14 Faraon kazał więc wezwać Józefa i prędko go wyprowadzono z więzienia. Ostrzygł się, zmienił szaty i przyszedł do faraona.
Послав же фараон, призва Иосифа: и изведоша его из твердыни, и остригоша его, и измениша ризы ему, и прииде к фараону.
15 I faraon powiedział do Józefa: Śnił mi się sen, a nie ma nikogo, kto potrafi mi go wytłumaczyć. Ale słyszałem, jak mówiono o tobie, że gdy usłyszysz sen, umiesz go wytłumaczyć.
Рече же фараон Иосифу: сон видех, и сказуяй его несть: аз же слышах о тебе глаголющих, яко слышав сны разсуждаеши тыя.
16 Józef odpowiedział faraonowi: To nie ja, ale Bóg da faraonowi szczęśliwą odpowiedź.
Отвещав же Иосиф фараону, рече: без Бога не отвещается спасение фараону.
17 Faraon powiedział więc do Józefa: Oto w moim śnie stałem na brzegu rzeki.
Рече же фараон Иосифу, глаголя: во сне моем мняхся стояти на брезе речнем:
18 A z rzeki wychodziło siedem tłustych i pięknych krów i pasły się na łące.
и аки из реки исхождаху седмь кравы добры видом и избранны телесы, и пасяхуся по брегу:
19 Za nimi zaś wychodziło siedem innych krów, nędznych, szpetnych i chudych; w całej ziemi Egiptu nie widziałem tak brzydkich.
и се, другия седмь крав исхождаху вслед их из реки, злы и недобры видом и худы телесы, яковых не виде таковых во всей земли Египетстей хуждших:
20 I chude i szpetne krowy pożarły siedem pierwszych tłustych krów.
и изядоша седмь кравы злыя и худыя седмь крав первых добрых и избранных:
21 A choć je zjadły, nie było widać, że zjadły, [ale] były szpetne jak i przedtem. I obudziłem się.
и внидоша во утробы их, и не явишася, яко внидоша во утробы их: и обличия их зла быша, яко и исперва. Востав же, (паки) уснух,
22 Potem widziałem we śnie, jak oto siedem kłosów, pełnych i dorodnych, wyrastało z jednego źdźbła.
и видех паки во сне моем, и аки седмь класи исхождаху из единаго стеблия полны и добры:
23 A za nimi wyrastało siedem kłosów suchych, cienkich i wyschniętych od wschodniego wiatru.
друзии же седмь класи тонцыи и ветром истончени изницаху вслед их:
24 I te cienkie kłosy pożarły tych siedem dorodnych kłosów. I opowiedziałem [to] wróżbitom, ale nie było nikogo, kto by potrafił mi to wytłumaczyć.
и пожроша седмь класи тонцыи и ветром истончени седмь класов добрых и полных. Рех убо сказателем, и не бысть поведаяй мне того.
25 Wtedy Józef powiedział do faraona: Sen faraona jest jeden – Bóg oznajmił faraonowi, co uczyni.
И рече Иосиф фараону: сон фараонов един есть: елика Бог творит, показа фараону:
26 Siedem pięknych krów to siedem lat, a siedem dorodnych kłosów to [też] siedem lat. Jest to jeden sen.
седмь кравы добрыя седмь лет суть: и седмь класи добрии седмь лет суть: сон фараонов един есть:
27 Siedem zaś chudych i szpetnych krów, które wychodziły za nimi, to siedem lat; a siedem pustych kłosów i wyschniętych od wschodniego wiatru to będzie siedem lat głodu.
и седмь кравы худыя, яже изыдоша по сих, седмь лет суть, и седмь класи тонцыи и истончени ветром седмь лет суть: будут седмь лет глада:
28 [A] oto, co powiedziałem faraonowi: Bóg ukazał faraonowi, co uczyni.
слово же еже рех фараону, елика Бог творит, показа фараону:
29 Nadchodzi siedem lat wielkiej obfitości w całej ziemi Egiptu.
се, седмь лет приходит, обилность многа во всей земли Египетстей:
30 A po nich nastąpi siedem lat głodu i cała obfitość ziemi Egiptu pójdzie w zapomnienie, i głód wytrawi ziemię;
приидут же седмь лет глада по сих, и забудут сытости будущия во всем Египте, и погубит глад землю,
31 Tak że obfitość ziemi nie będzie znana z powodu przyszłego głodu, bo będzie bardzo ciężki.
и не познается обилие на земли от глада будущаго по сих: силен бо будет зело:
32 A skoro sen śnił się faraonowi dwukrotnie, [oznacza] to, że ta rzecz jest postanowiona przez Boga i Bóg śpieszy ją wykonać.
повторися же сон фараону дважды, яко истинно будет слово еже от Бога, и ускорит Бог сотворити оно:
33 Teraz więc niech faraon znajdzie roztropnego i mądrego człowieka i postawi go nad ziemią Egiptu.
ныне убо усмотри человека мудра и смыслена и постави его над землею Египетскою:
34 Niech faraon tak postąpi i ustanowi urzędników nad ziemią, i zbierze piątą część [plonów] ziemi Egiptu przez [te] siedem lat obfitości.
и да сотворит фараон и поставит местоначалники по земли, и да собирают пятую часть от всех плодов земли Египетския седми лет обилных,
35 Niech zbierają wszelką żywność w tych nadchodzących dobrych latach i zgromadzą zboża do dyspozycji faraona, i niech przechowują żywność w miastach.
и да соберут всякую пищу седми лет грядущих добрых сих: и да соберется пшеница под руку фараоню, пища во градех да хранится:
36 Żywność ta będzie zapasem dla ziemi na te siedem lat głodu, które będą w ziemi Egiptu, aby ziemia nie niszczała od głodu.
и будет пища соблюдена земли на седмь лет гладных, яже имут быти в земли Египетстей, да не потребится земля в гладе.
37 I podobało się to faraonowi i wszystkim jego sługom.
Угодно же бысть слово пред фараоном и пред всеми рабы его.
38 Faraon zapytał więc swoje sługi: Czy znajdziemy człowieka mu podobnego, w którym jest Duch Boży?
И рече фараон всем рабом своим: еда обрящем человека сицеваго, иже имать Духа Божия в себе?
39 Potem faraon powiedział do Józefa: Skoro Bóg oznajmił ci to wszystko, nie ma żadnego tak rozumnego i mądrego jak ty.
Рече же фараон Иосифу: понеже показа Бог тебе вся сия, несть человека мудрейша и смысленнейша паче тебе:
40 Ty będziesz nad moim domem, a cały mój lud będzie postępować według rozkazu twoich ust. Tylko tronem będę większy od ciebie.
ты будеши в дому моем, и уст твоих да послушают вси людие мои, разве престолом аз более тебе буду.
41 Faraon powiedział jeszcze do Józefa: Oto ustanowiłem cię nad całą ziemią Egiptu.
Рече же фараон Иосифу се, поставляю тя днесь над всею землею Египетскою.
42 Zdjął więc faraon pierścień z ręki i włożył go na rękę Józefa, oblekł go też w szatę bisiorową, a na szyję włożył mu złoty łańcuch.
И снем фараон перстень с руки своея, возложи его на руку Иосифову, и облече его в ризу червлену, и возложи гривну злату на выю его,
43 I kazał go wozić na swoim drugim rydwanie, i wołano przed nim: Na kolana! I ustanowił go [rządcą] całej ziemi Egiptu.
и всади его на колесницу свою вторую, и проповеда пред ним проповедник: и постави его над всею землею Египетскою.
44 Potem faraon powiedział do Józefa: Ja jestem faraonem, a bez twego pozwolenia nikt na całej ziemi Egiptu nie podniesie ani ręki, ani nogi.
Рече же фараон Иосифу: аз фараон: без тебе не воздвигнет руки своея никтоже во всей земли Египетстей.
45 I faraon nadał Józefowi imię Safnat Paneach, i dał mu za żonę Asenat, córkę Poti-Fery, kapłana z On. I Józef wyjechał na [całą] ziemię Egiptu.
И нарече фараон имя Иосифу Псонфомфаних: и даде ему Асенефу, дщерь Петефриа жреца Илиопольскаго, ему в жену.
46 Józef miał trzydzieści lat, gdy stanął przed faraonem, królem Egiptu. Potem Józef odszedł od faraona i objechał całą ziemię Egiptu.
Иосиф же бяше лет тридесяти, егда предста фараону царю Египетскому. Изыде же Иосиф от лица фараоня и пройде всю землю Египетскую.
47 A przez tych siedem urodzajnych lat ziemia rodziła obficie.
И сотвори земля в седми летех обилну жатву.
48 I [Józef] zgromadził całą żywność tych siedmiu lat, która była w ziemi Egiptu, i składał żywność w miastach. Składał w miastach urodzajne plony z otaczających je pól.
И собра всякую пищу седми лет, в нихже бяше обилность в земли Египетстей: и положи пищу во градех: пищы поль града, сущих окрест его, положи в нем.
49 Józef więc nagromadził zboża tak wiele jak piasku morskiego, aż przestano je liczyć, bo [było] go bez liku.
И собра Иосиф пшеницу яко песок морский многу зело, дондеже не можаху исчести: без числа бо бяше.
50 A zanim nastały lata głodu, Józefowi urodzili się dwaj synowie, których mu urodziła Asenat, córka Poti-Fery, kapłana z On.
Иосифу же беста два сына, прежде пришествия седми лет гладных, ихже роди ему Асенефа, дщерь Петефриа жреца Илиопольска:
51 Józef nadał pierworodnemu imię Manasses, gdyż [mówił]: Bóg dał mi zapomnieć o całej mojej udręce i o całym domu mego ojca.
нарече же Иосиф имя первенцу Манассиа, (глаголя: ) яко забыти мне сотвори Бог вся болезни моя, и вся, яже отца моего.
52 A drugiemu nadał imię Efraim, [gdyż] mówił: Bóg rozmnożył mnie w ziemi mego utrapienia.
Имя же второму нарече Ефраим, (глаголя: ) яко возрасти мя Бог в земли смирения моего.
53 I skończyło się siedem lat obfitości, która była w ziemi Egiptu.
Минуша же седмь лет обилных, яже быша в земли Египетстей,
54 I nadeszło siedem lat głodu, tak jak Józef przepowiedział. I głód był we wszystkich krainach, ale w całej ziemi Egiptu był chleb.
и начаша седмь лет гладных приходити, якоже рече Иосиф. И бысть глад по всей земли: во всей же земли Египетстей быша хлебы.
55 Gdy [jednak] na całej ziemi Egiptu był głód, lud wołał do faraona o chleb. I faraon powiedział wszystkim Egipcjanom: Idźcie do Józefa, a co wam powie, zróbcie.
И взалка вся земля Египетская: возопи же народ к фараону о хлебех. Рече же фараон всем Египтяном: идите ко Иосифу, и еже речет вам, сотворите.
56 I na całej ziemi był głód. Józef otworzył więc wszystkie spichlerze, w których [było zboże], i sprzedawał Egipcjanom, bo głód wzmógł się w ziemi Egiptu.
И глад бяше на лицы всея земли. Отверзе же Иосиф вся житницы, и продаяше всем Египтяном:
57 I ze wszystkich krajów przyjeżdżano do Egiptu, by kupować [żywność] od Józefa, bo wzmógł się głód na całej ziemi.
и вся страны прихождаху во Египет, куповати ко Иосифу: обдержаше бо глад всю землю.
