Wyjścia 21

1 A oto prawa, które im przedstawisz.

And these [are] the ordinances which you shall set before them.

2 Jeśli kupisz niewolnika – Hebrajczyka, sześć lat będzie [ci] służyć, a w siódmym roku wyjdzie na wolność bez wykupu.

If you buy a Hebrew servant, six years shall he serve you, and in the seventh year he shall go forth free for nothing.

3 Jeśli sam przyszedł, sam odejdzie; a jeśli miał żonę, jego żona odejdzie z nim.

If he should have come in alone, he shall also go forth alone; and if his wife should have gone in together with him, his wife also shall go out.

4 Jeśli jego pan dał mu żonę, a ona urodziła mu synów lub córki, to jego żona i dzieci będą należały do jego pana, a on odejdzie sam.

Moreover, if his master give him a wife, and she have [born] him sons or daughters, the wife and the children shall be his master's; and he shall go forth alone.

5 A jeśli niewolnik powie: Kocham mojego pana, moją żonę i moich synów, nie wyjdę na wolność;

And if the servant should answer and say, I love my master and wife and children, I will not go away free;

6 Wtedy jego pan zaprowadzi go do sędziów i przyprowadzi go do drzwi albo do ich słupka; i jego pan szydłem przekłuje mu ucho, i będzie jego niewolnikiem na zawsze.

his master shall bring him to the judgement-seat of God, and then shall he bring him to the door, —to the door-post, and his master shall bore his ear through with an awl, and he shall serve him for ever.

7 Jeśli zaś kto sprzeda swoją córkę, aby była niewolnicą, nie odejdzie ona, jak odchodzą niewolnicy.

And if any one sell his daughter as a domestic, she shall not depart as the maidservants depart.

8 Jeśli się nie spodoba swemu panu, który zamierzał ją poślubić, niech pozwoli, aby została odkupiona. Nie ma prawa sprzedać jej obcemu ludowi, ponieważ zrobiłby jej krzywdę.

If she be not pleasing to her master, after she has betrothed herself to him, he shall let her go free; but he is not at liberty to sell her to a foreign nation, because he has trifled with her.

9 A jeśli przeznaczył ją dla swego syna, to postąpi z nią według prawa córek.

And if he should have betrothed her to his son, he shall do to her according to the right of daughters.

10 Jeśli weźmie sobie za żonę jeszcze inną, nie umniejszy jej pożywienia, jej ubrania ani prawa małżeńskiego.

And if he take another to himself, he shall not deprive her of necessaries and her apparel, and her companionship [with him].

11 A jeśli nie zapewni jej tych trzech rzeczy, wtedy wyjdzie ona darmo bez okupu.

And if he will not do these three things to her, she shall go out free without money.

12 Kto uderzy człowieka tak, że ten umrze, poniesie śmierć;

And if any man strike another and he die, let him be certainly put to death.

13 A jeśli nie czyhał na niego, ale Bóg podał go w jego rękę, wyznaczę miejsce, do którego będzie mógł uciec.

But as for him that did it not willingly, but God delivered him into his hands, I will give you a place whither the slayer may flee.

14 Ale jeśli ktoś czyha na swego bliźniego i podstępnie go zabija, to nawet od mojego ołtarza go weźmiesz, aby umarł.

And if any one lie in wait for his neighbour to kill him by craft, and he go for refuge, you shall take him from my altar to put him to death.

15 Kto uderzy swego ojca albo swoją matkę, poniesie śmierć.

Whoever smites his father or his mother, let him be certainly put to death.

16 Kto uprowadzi człowieka i sprzeda go lub zostanie on znaleziony w jego ręku, poniesie śmierć.

He that reviles his father or his mother shall surely die.

17 Kto złorzeczy swemu ojcu lub swojej matce, poniesie śmierć.

Whosoever shall steal one of the children of Israel, and prevail over him and sell him, and he be found with him, let him certainly die.

18 A jeśli mężczyźni się pokłócą i jeden uderzy drugiego kamieniem lub pięścią, tak że ten nie umrze, ale musi położyć się w łóżku;

And if two men revile each other and strike the one the other with a stone or his fist, and he die not, but be laid upon his bed;

19 To jeśli wstanie i będzie mógł chodzić po ulicy o lasce, ten, który uderzył, będzie niewinny; wypłaci mu tylko odszkodowanie i będzie łożyć na jego leczenie.

if the man arise and walk abroad on his staff, he that struck him shall be clear; only he shall pay for his loss of time, and for his healing.

20 Jeśli zaś ktoś uderzy kijem swego niewolnika lub swoją niewolnicę tak, że umrą pod jego ręką, musi ponieść karę;

And if a man strike his man-servant or his maidservant, with a rod, and [the party] die under his hands, he shall be surely punished.

21 Jeśli jednak [niewolnik] zostaje [przy życiu] dzień lub dwa, nie będzie karany; bo niewolnik to jego pieniądze.

But if [the servant] continue to live a day or two, let not [the master] be punished; for he is his money.

22 Jeśli mężczyźni się pokłócą i uderzą kobietę brzemienną, tak że wyjdzie z niej płód, jednak bez żadnej szkody, to musi ponieść karę, jaką nałoży na niego mąż tej kobiety, a da według [uznania] sędziów.

And if two men strive and strike a woman with child, and her child be born imperfectly formed, he shall be forced to pay a penalty: as the woman's husband may lay upon him, he shall pay with a valuation.

23 Jeśli jednak dojdzie do szkody, wtedy dasz życie za życie;

But if it be perfectly formed, he shall give life for life,

24 Oko za oko, ząb za ząb, rękę za rękę, nogę za nogę;

eye for eye, tooth for tooth, hand for hand, foot for foot,

25 Oparzenie za oparzenie, ranę za ranę, siniec za siniec.

burning for burning, wound for wound, stripe for stripe.

26 Jeśli ktoś uderzy w oko swego niewolnika lub w oko swojej niewolnicy, tak że je wybije, za jego oko wypuści go na wolność.

And if one strike the eye of his man-servant, or the eye of his maidservant, and put it out, he shall let them go free for their eye's sake.

27 Jeśli też [ktoś] wybije ząb swemu niewolnikowi lub ząb swojej niewolnicy, za jego ząb wypuści go na wolność.

And if he should strike out the tooth of his man-servant, or the tooth of his maidservant, he shall send them away free for their tooth's sake.

28 Jeśli czyjś wół ubodzie na śmierć mężczyznę lub kobietę, ten wół musi zostać ukamienowany, a jego mięsa nie wolno jeść. Właściciel wołu zaś będzie niewinny.

And if a bull gore a man or woman and they die, the bull shall be stoned with stones, and his flesh shall not be eaten; but the owner of the bull shall be clear.

29 Jeśli jednak wół bódł przedtem i ostrzegano o tym jego właściciela, ten zaś nie pilnował go, i [wół] zabił mężczyznę lub kobietę, wół będzie ukamienowany i jego właściciel poniesie śmierć.

But if the bull should have been given to goring in former time, and men should have told his owner, and he have not removed him, but he should have slain a man or woman, the bull shall be stoned, and his owner shall die also.

30 Jeśli nałożono mu karę pieniężną, wtedy da za swoją duszę okup, jaki na niego nałożą.

And if a ransom should be imposed on him, he shall pay for the ransom of his soul as much as they shall lay upon him.

31 Choćby ubódł syna lub córkę, postąpią z nim według tego samego prawa.

And if [the bull] gore a son or daughter, let them do to him according to this ordinance.

32 Jeśli wół ubodzie niewolnika lub niewolnicę, da ich panu trzydzieści syklów srebra, a wół będzie ukamienowany.

And if the bull gore a man-servant or maidservant, he shall pay to their master thirty silver didrachmas, and the bull shall be stoned.

33 Jeśli ktoś zostawi studnię odkrytą lub jeśli ktoś wykopie studnię i nie nakryje jej, a wpadnie w nią wół lub osioł;

And if any one open a pit or dig a cavity in stone, and cover it not, and an ox or an ass fall in there,

34 Właściciel tej studni musi wyrównać stratę [i] wynagrodzi ich właścicielowi, a zdechłe [zwierzę] będzie należeć do niego.

the owner of the pit shall make compensation; he shall give money to their owner, and the dead shall be his own.

35 Także jeśli czyjś wół ubodzie na śmierć wołu jego sąsiada, wtedy sprzedadzą żywego wołu i podzielą się zapłatą za niego; podzielą się też tym zdechłym.

And if any man's bull gore the bull of his neighbour, and it die, they shall sell the living bull and divide the money, and they shall divide the dead bull.

36 Ale jeśli było wiadomo, że ten wół bódł przedtem, a jego właściciel nie pilnował go, musi oddać wołu za wołu, a zdechłe [zwierzę] będzie należeć do niego.

But if the bull be known to have been given to goring in time past, and they have testified to his owner, and he have not removed him, he shall repay bull for bull, but the dead shall be his own.