Kaznodziei 8
1 Kto jest mądrym człowiekiem? Kto zna wyjaśnienie rzeczy? Mądrość człowieka rozjaśnia jego oblicze i odmienia srogość jego twarzy.
Who is as the wise man? And who knows the interpretation of a thing? A man's wisdom makes his face to shine, and the hardness of his face is changed.
2 [Radzę ci], abyś przestrzegał rozkazu króla, a to ze względu na przysięgę Boga.
I say, Keep the king's command, and that because of the oath of God.
3 Nie spiesz się z odejściem sprzed jego oblicza ani nie upieraj się przy złej sprawie. Czyni bowiem wszystko tak, jak mu się podoba.
Be not hasty to go out of his presence. Persist not in an evil matter, for he does whatever pleases him.
4 Gdzie słowo króla, tam i jego moc. Któż mu powie: Co czynisz?
For the king's word has power, and who may say to him, What are thou doing?
5 Kto przestrzega przykazania, nie zazna niczego złego. A serce mądrego zna czas i sąd.
He who keeps a commandment shall know no evil thing. And a wise man's heart discerns the time and decision.
6 Na każdą sprawę jest czas i sąd, dlatego wielkie nieszczęście trzyma się człowieka.
For to every purpose there is a time and decision, although the distress of man is great upon him.
7 Nie wie bowiem, co będzie. Kto mu oznajmi, kiedy [co] się przydarzy?
For he knows not that which shall be, for who can tell him how it shall be?
8 Nie ma człowieka, który miałby władzę nad duchem, żeby powstrzymać ducha, ani moc nad dniem śmierci. Nie ma też zwolnienia z tego boju, a niegodziwych nie wybawi ich niegodziwość.
There is no man who has power over the spirit to retain the spirit, nor has he power over the day of death. And there is no discharge in war. Neither shall wickedness deliver him who is given to it.
9 To wszystko widziałem, gdy zwróciłem swoje serce do każdego dzieła, którego się dokonuje pod słońcem. [Bywa] czas, kiedy jeden człowiek panuje nad drugim ku jego krzywdzie.
All this I have seen, and applied my heart to every work that is done under the sun. There is a time in which one man has power over another to his hurt.
10 Widziałem więc niegodziwych pogrzebanych, którzy przychodzili do miejsca świętego i odchodzili z niego, a zapomniano o nich w mieście, gdzie tak czynili. I to również jest marnością.
So I saw the wicked buried, who had come and gone from the place of the holy, and they were praised in the city where they had so done. This also is vanity.
11 Ponieważ wyroku za zły czyn nie wykonuje się od razu, serce synów ludzkich jest w nich zawzięte [i gotowe] na to, aby popełniali zło.
Because sentence against an evil work is not executed speedily, therefore the heart of the sons of men is fully set in them to do evil.
12 I chociaż grzesznik po stokroć czyni zło i jego dni się przedłużą, to jednak wiem, że szczęści się tym, którzy boją się Boga, którzy się boją jego oblicza.
Though a sinner does evil a hundred times, and prolongs his days, yet surely I know that it shall be well with those who fear God, who fear before him.
13 Ale niegodziwemu nie szczęści się i nie przedłuży on swoich dni, [przeminą bowiem] jak cień, ponieważ nie boi się Boga.
But it shall not be well with a wicked man, neither shall he prolong his days, which are as a shadow, because he did not fear before God.
14 Jest też marność, która się dzieje na ziemi: są [ludzie] sprawiedliwi, którym się zdarza to, na co [zasługują] uczynki niegodziwych; są też [ludzie] niegodziwi, którym się zdarza to, na co [zasługują] uczynki sprawiedliwych. Powiedziałem, że i to jest marnością.
There is a vanity which is done upon the earth, that there are righteous men to whom it happens according to the work of the wicked, again, there are wicked men to whom it happens according to the work of the righteous. I said that this also is vanity.
15 Chwaliłem więc radość, [gdyż] nie ma dla człowieka nic lepszego pod słońcem nad to, by jadł, pił i radował się. To bowiem zostanie mu z jego trudu po [wszystkie] dni jego życia, które pod słońcem dał mu Bóg.
Then I commended joy, because a man has no better thing under the sun, than to eat, and to drink, and to be cheerful. For that shall abide with him in his labor all the days of his life which God has given him under the sun.
16 Gdy zwróciłem swoje serce na to, aby poznać mądrość i rozważać sprawy, jakie się dzieją na ziemi, z powodu których oczy [człowieka] nie zaznają snu ani we dnie, ani w nocy;
When I applied my heart to know wisdom, and to see the business that is done upon the earth (for also there is he who sees sleep with his eyes neither day nor night),
17 Wówczas zobaczyłem całe dzieło Boga – [to], że człowiek nie potrafi zgłębić sprawy, która się dzieje pod słońcem. Choćby człowiek starał się do tego dojść, nie zgłębi tego; choćby nawet mądry [zamierzył to] poznać, nie zdoła tego zgłębić.
then I beheld all the work of God, that man cannot find out the work that is done under the sun. Because however much a man labors to seek it out, yet he shall not find it. Yea moreover, though a wise man thinks to know it, yet he shall not be able to find it.
