Kaznodziei 7
1 Lepsze jest [dobre] imię niż wyborny olejek, a dzień śmierci niż dzień urodzenia.
A good name is better than fine perfume; and the day of death better than the day of one's birth.
2 Lepiej iść do domu żałoby niż do domu wesela, gdyż w tamtym [widzimy] koniec każdego człowieka, a człowiek żyjący weźmie to sobie do serca.
It is better to go to the house of mourning than to go to the house of feasting: for that is the end of all men, and the living should take this to heart.
3 Lepszy jest smutek niż śmiech, bo przez smutek twarzy serce szlachetnieje.
Sorrow is better than laughter; for by the sadness of the face the heart is made good.
4 Serce mądrych jest w domu żałoby, ale serce głupich w domu wesela.
The heart of the wise is in the house of mourning; but the heart of fools is in the house of mirth.
5 Lepiej [jest] słuchać upomnień mądrego niż pieśni głupców.
It is better to hear the rebuke of the wise, than for a man to hear the song of fools.
6 Czym bowiem jest trzaskanie cierni pod kotłem, tym jest śmiech głupca. Także i to jest marnością.
For as the crackling of thorns under a pot, so is the laughter of the fool. This also is vanity.
7 Doprawdy, ucisk doprowadza mądrego do szaleństwa, a dar psuje serce.
Surely extortion makes the wise man foolish; and a bribe destroys the understanding.
8 Lepsze jest dokończenie sprawy niż jej początek. Lepszy jest człowiek cierpliwego ducha niż [człowiek] wyniosłego ducha.
Better is the end of a thing than its beginning. The patient in spirit is better than the proud in spirit.
9 Nie bądź w duchu skory do gniewu, gdyż gniew spoczywa w piersi głupich.
Do not be hasty in your spirit to be angry, for anger rests in the bosom of fools.
10 Nie mów: Jak to jest, że dawne dni były lepsze niż te obecne? Bo niemądrze byś o to pytał.
Do not say, "Why were the former days better than these?" For you do not ask wisely about this.
11 Dobra jest mądrość przy dziedzictwie i jest pożyteczna dla tych, którzy widzą słońce.
Wisdom is as good as an inheritance. Yes, it is more excellent for those who see the sun.
12 Mądrość bowiem jest osłoną, osłoną [są] też pieniądze; lecz korzyść z poznania jest taka: mądrość daje życie tym, którzy ją mają.
For wisdom is a defense, even as money is a defense; but the excellency of knowledge is that wisdom preserves the life of him who has it.
13 Przypatrz się dziełu Boga. Kto bowiem może wyprostować to, co on krzywym uczynił?
Consider the work of God, for who can make that straight, which he has made crooked?
14 W dniu powodzenia raduj się, a w dniu nieszczęścia rozważaj: Bóg uczynił zarówno jedno, jak i drugie po to, aby człowiek nie dociekł tego, co po nim nastanie.
In the day of prosperity be joyful, and in the day of adversity consider; yes, God has made the one side by side with the other, to the end that man should not find out anything after him.
15 Wszystko widziałem za swych marnych dni: niejeden sprawiedliwy ginie w swojej sprawiedliwości, a niejeden niegodziwiec żyje długo w swojej niegodziwości.
All this have I seen in my days of vanity: there is a righteous man who perishes in his righteousness, and there is a wicked man who lives long in his evildoing.
16 Nie bądź przesadnie sprawiedliwy ani przesadnie mądry. Czemu miałbyś się sam do zguby prowadzić?
Do not be overly righteous, neither make yourself overly wise. Why should you destroy yourself?
17 Nie bądź zbyt niegodziwy i nie bądź głupi. Czemu miałbyś umrzeć przed swoim czasem?
Do not be too wicked, neither be foolish. Why should you die before your time?
18 Dobrze będzie, jeśli będziesz się tego trzymał, ale i tamtego z rąk nie wypuszczaj. Kto bowiem boi się Boga, uniknie tego wszystkiego.
It is good that you should take hold of this. Yes, also from that do not withdraw your hand; for he who fears God will come forth from them all.
19 Mądrość daje mądremu [więcej] siły, niż [posiada ją] dziesięciu mocarzy, którzy są w mieście.
Wisdom is a strength to the wise man more than ten rulers who are in a city.
20 Doprawdy, nie ma człowieka sprawiedliwego na ziemi, który czyniłby dobrze i nie grzeszył.
Surely there is not a righteous man on earth, who does good and doesn't sin.
21 Nie zwracaj też uwagi na wszystkie słowa, które wypowiadają [ludzie], byś nie usłyszał, jak ci złorzeczy twój sługa.
Also do not take heed to all words that are spoken, lest you hear your servant curse you;
22 Wie bowiem twoje serce, że i ty wielokroć złorzeczyłeś innym.
for often your own heart knows that you yourself have likewise cursed others.
23 Tego wszystkiego doświadczyłem mądrością [i] powiedziałem: Będę mądry. Ale mądrość oddaliła się ode mnie.
All this have I proved in wisdom. I said, "I will be wise;" but it was far from me.
24 To, co jest dalekie, i to, co jest bardzo głębokie – któż to może zgłębić?
That which is, is far off and exceedingly deep. Who can find it out?
25 Zwróciłem swoje serce ku poznaniu, badaniu i szukaniu mądrości oraz rozeznaniu rzeczy, by poznać niegodziwość głupstwa, głupoty i szaleństwa.
I turned around, and my heart sought to know and to search out, and to seek wisdom and the scheme of things, and to know that wickedness is stupidity, and that foolishness is madness.
26 I odkryłem, że bardziej gorzka niż śmierć jest kobieta, której serce jest jak sieć i sidło, a jej ręce jak pęta. Kto się Bogu podoba, uwolni się od niej, ale grzesznik będzie przez nią usidlony.
I find more bitter than death the woman whose heart is snares and traps, whose hands are chains. Whoever pleases God shall escape from her; but the sinner will be ensnared by her.
27 Oto co odkryłem – mówi Kaznodzieja – [badając] jedną po drugiej, aby dojść do istoty rzeczy;
Look, this have I found, says the Preacher, one to another, to find out the scheme;
28 Czego jeszcze szuka moja dusza, lecz nie znajduje: Jednego mężczyznę spośród tysiąca znalazłem, ale kobiety spośród wszystkich nie znalazłem.
which my soul still seeks; but I have not found: one man among a thousand have I found; but a woman among all those have I not found.
29 Oto to tylko odkryłem: Bóg stworzył człowieka prawego, ale oni szukali rozlicznych wymysłów.
Look, this only have I found, that God made humankind upright, but they search for many schemes.
