Kaznodziei 7
1 Lepsze jest [dobre] imię niż wyborny olejek, a dzień śmierci niż dzień urodzenia.
A [good] name is better than precious ointment, and the day of death than the day of one's birth.
2 Lepiej iść do domu żałoby niż do domu wesela, gdyż w tamtym [widzimy] koniec każdego człowieka, a człowiek żyjący weźmie to sobie do serca.
It is better to go to the house of mourning than to go to the house of feasting: in that that is the end of all men, and the living taketh it to heart.
3 Lepszy jest smutek niż śmiech, bo przez smutek twarzy serce szlachetnieje.
Vexation is better than laughter; for by the sadness of the countenance the heart is made better.
4 Serce mądrych jest w domu żałoby, ale serce głupich w domu wesela.
The heart of the wise is in the house of mourning, but the heart of fools in the house of mirth.
5 Lepiej [jest] słuchać upomnień mądrego niż pieśni głupców.
It is better for a man to hear the rebuke of the wise, than to hear the song of fools.
6 Czym bowiem jest trzaskanie cierni pod kotłem, tym jest śmiech głupca. Także i to jest marnością.
For as the crackling of thorns under a pot, so is the laughter of the fool. This also is vanity.
7 Doprawdy, ucisk doprowadza mądrego do szaleństwa, a dar psuje serce.
Surely oppression maketh a wise man mad, and a gift destroyeth the heart.
8 Lepsze jest dokończenie sprawy niż jej początek. Lepszy jest człowiek cierpliwego ducha niż [człowiek] wyniosłego ducha.
Better is the end of a thing than its beginning; better is a patient spirit than a proud spirit.
9 Nie bądź w duchu skory do gniewu, gdyż gniew spoczywa w piersi głupich.
Be not hasty in thy spirit to be vexed; for vexation resteth in the bosom of fools.
10 Nie mów: Jak to jest, że dawne dni były lepsze niż te obecne? Bo niemądrze byś o to pytał.
Say not, How is it that the former days were better than these? for thou dost not inquire wisely concerning this.
11 Dobra jest mądrość przy dziedzictwie i jest pożyteczna dla tych, którzy widzą słońce.
Wisdom is as good as an inheritance, and profitable to them that see the sun.
12 Mądrość bowiem jest osłoną, osłoną [są] też pieniądze; lecz korzyść z poznania jest taka: mądrość daje życie tym, którzy ją mają.
For wisdom is a defence [as] money is a defence; but the excellency of knowledge is, [that] wisdom maketh them that possess it to live.
13 Przypatrz się dziełu Boga. Kto bowiem może wyprostować to, co on krzywym uczynił?
Consider the work of God; for who can make straight what he hath made crooked?
14 W dniu powodzenia raduj się, a w dniu nieszczęścia rozważaj: Bóg uczynił zarówno jedno, jak i drugie po to, aby człowiek nie dociekł tego, co po nim nastanie.
In the day of prosperity enjoy good, and in the day of adversity consider: God hath also set the one beside the other, to the end that man should find out nothing [of what shall be] after him.
15 Wszystko widziałem za swych marnych dni: niejeden sprawiedliwy ginie w swojej sprawiedliwości, a niejeden niegodziwiec żyje długo w swojej niegodziwości.
All [this] have I seen in the days of my vanity: there is a righteous [man] that perisheth by his righteousness, and there is a wicked [man] that prolongeth [his days] by his wickedness.
16 Nie bądź przesadnie sprawiedliwy ani przesadnie mądry. Czemu miałbyś się sam do zguby prowadzić?
Be not righteous overmuch; neither make thyself overwise: why shouldest thou destroy thyself?
17 Nie bądź zbyt niegodziwy i nie bądź głupi. Czemu miałbyś umrzeć przed swoim czasem?
Be not overmuch wicked, neither be thou foolish: why shouldest thou die before thy time?
18 Dobrze będzie, jeśli będziesz się tego trzymał, ale i tamtego z rąk nie wypuszczaj. Kto bowiem boi się Boga, uniknie tego wszystkiego.
It is good that thou shouldest take hold of this; yea, also from that withdraw not thy hand: for he that feareth God cometh forth from them all.
19 Mądrość daje mądremu [więcej] siły, niż [posiada ją] dziesięciu mocarzy, którzy są w mieście.
Wisdom strengtheneth the wise more than ten mighty [men] that are in a city.
20 Doprawdy, nie ma człowieka sprawiedliwego na ziemi, który czyniłby dobrze i nie grzeszył.
Surely there is not a righteous man upon earth, that doeth good and sinneth not.
21 Nie zwracaj też uwagi na wszystkie słowa, które wypowiadają [ludzie], byś nie usłyszał, jak ci złorzeczy twój sługa.
Also give not heed unto all words that are spoken, lest thou hear thy servant curse thee.
22 Wie bowiem twoje serce, że i ty wielokroć złorzeczyłeś innym.
For also thine own heart knoweth that oftentimes thou thyself likewise hast cursed others.
23 Tego wszystkiego doświadczyłem mądrością [i] powiedziałem: Będę mądry. Ale mądrość oddaliła się ode mnie.
All this have I tried by wisdom: I said, I will be wise; but it was far from me.
24 To, co jest dalekie, i to, co jest bardzo głębokie – któż to może zgłębić?
Whatever hath been, is far off, and exceeding deep: who will find it out?
25 Zwróciłem swoje serce ku poznaniu, badaniu i szukaniu mądrości oraz rozeznaniu rzeczy, by poznać niegodziwość głupstwa, głupoty i szaleństwa.
I turned, I and my heart, to know, and to search, and to seek out wisdom and reason, and to know wickedness to be folly, and foolishness to be madness;
26 I odkryłem, że bardziej gorzka niż śmierć jest kobieta, której serce jest jak sieć i sidło, a jej ręce jak pęta. Kto się Bogu podoba, uwolni się od niej, ale grzesznik będzie przez nią usidlony.
and I found more bitter than death the woman whose heart is nets and snares, [and] whose hands are bands: whoso pleaseth God shall escape from her; but the sinner shall be caught by her.
27 Oto co odkryłem – mówi Kaznodzieja – [badając] jedną po drugiej, aby dojść do istoty rzeczy;
See this which I have found, saith the Preacher, [searching] one by one to find out the reason;
28 Czego jeszcze szuka moja dusza, lecz nie znajduje: Jednego mężczyznę spośród tysiąca znalazłem, ale kobiety spośród wszystkich nie znalazłem.
which my soul yet seeketh, and I have not found: one man among a thousand have I found, but a woman among all those have I not found.
29 Oto to tylko odkryłem: Bóg stworzył człowieka prawego, ale oni szukali rozlicznych wymysłów.
Only see this which I have found: that God made man upright, but they have sought out many devices.
