Kaznodziei 7
1 Lepsze jest [dobre] imię niż wyborny olejek, a dzień śmierci niż dzień urodzenia.
A good name is better than precious oil, and the day of death, than the day of birth.
2 Lepiej iść do domu żałoby niż do domu wesela, gdyż w tamtym [widzimy] koniec każdego człowieka, a człowiek żyjący weźmie to sobie do serca.
It is better to go to the house of mourning than to go to the house of feasting. For that is the end of all men, and the living will lay it to his heart.
3 Lepszy jest smutek niż śmiech, bo przez smutek twarzy serce szlachetnieje.
Sorrow is better than laughter, for by the sadness of the countenance the heart is made glad.
4 Serce mądrych jest w domu żałoby, ale serce głupich w domu wesela.
The heart of the wise is in the house of mourning, but the heart of fools is in the house of mirth.
5 Lepiej [jest] słuchać upomnień mądrego niż pieśni głupców.
It is better to hear the rebuke of a wise man, than for a man to hear the song of fools.
6 Czym bowiem jest trzaskanie cierni pod kotłem, tym jest śmiech głupca. Także i to jest marnością.
For as the crackling of thorns under a pot, so is the laughter of the fool. This also is vanity.
7 Doprawdy, ucisk doprowadza mądrego do szaleństwa, a dar psuje serce.
Surely oppression makes the wise man foolish, and a bribe destroys the understanding.
8 Lepsze jest dokończenie sprawy niż jej początek. Lepszy jest człowiek cierpliwego ducha niż [człowiek] wyniosłego ducha.
Better is the end of a thing than the beginning of it. The patient in spirit is better than the proud in spirit.
9 Nie bądź w duchu skory do gniewu, gdyż gniew spoczywa w piersi głupich.
Be not hasty in thy spirit to be angry, for anger rests in the bosom of fools.
10 Nie mów: Jak to jest, że dawne dni były lepsze niż te obecne? Bo niemądrze byś o to pytał.
Say thou not, What is the cause that the former days were better than these? For thou do not inquire wisely concerning this.
11 Dobra jest mądrość przy dziedzictwie i jest pożyteczna dla tych, którzy widzą słońce.
Wisdom is as good as an inheritance, yea, it is more excellent for those who see the sun.
12 Mądrość bowiem jest osłoną, osłoną [są] też pieniądze; lecz korzyść z poznania jest taka: mądrość daje życie tym, którzy ją mają.
For wisdom is a defense, even as money is a defense. But the excellency of knowledge is, that wisdom preserves the life of him who has it.
13 Przypatrz się dziełu Boga. Kto bowiem może wyprostować to, co on krzywym uczynił?
Consider the work of God. For who can make that straight, which he has made crooked?
14 W dniu powodzenia raduj się, a w dniu nieszczęścia rozważaj: Bóg uczynił zarówno jedno, jak i drugie po to, aby człowiek nie dociekł tego, co po nim nastanie.
In the day of prosperity be joyful, and in the day of adversity consider. Yea, God has made the one side by side with the other, to the end that man should not find out anything after him.
15 Wszystko widziałem za swych marnych dni: niejeden sprawiedliwy ginie w swojej sprawiedliwości, a niejeden niegodziwiec żyje długo w swojej niegodziwości.
All this I have seen in my days of vanity. There is a righteous man who perishes in his righteousness, and there is a wicked man who prolongs his life in his evil-doing.
16 Nie bądź przesadnie sprawiedliwy ani przesadnie mądry. Czemu miałbyś się sam do zguby prowadzić?
Be not over-righteous, nor show thyself too wise. Why should thou destroy thyself?
17 Nie bądź zbyt niegodziwy i nie bądź głupi. Czemu miałbyś umrzeć przed swoim czasem?
Do not much wrong, nor be thou a fool. Why should thou die before thy time?
18 Dobrze będzie, jeśli będziesz się tego trzymał, ale i tamtego z rąk nie wypuszczaj. Kto bowiem boi się Boga, uniknie tego wszystkiego.
It is good that thou should take hold of this, yea, also from that withdraw not thy hand. For he who fears God shall come forth from them all.
19 Mądrość daje mądremu [więcej] siły, niż [posiada ją] dziesięciu mocarzy, którzy są w mieście.
Wisdom is a strength to the wise man more than ten rulers that are in a city.
20 Doprawdy, nie ma człowieka sprawiedliwego na ziemi, który czyniłby dobrze i nie grzeszył.
Surely there is not a righteous man upon earth that does good, and sins not.
21 Nie zwracaj też uwagi na wszystkie słowa, które wypowiadają [ludzie], byś nie usłyszał, jak ci złorzeczy twój sługa.
Also do not take heed to all words that are spoken, lest thou hear thy servant curse thee.
22 Wie bowiem twoje serce, że i ty wielokroć złorzeczyłeś innym.
For many times also thine own heart knows that thou thyself likewise have cursed others.
23 Tego wszystkiego doświadczyłem mądrością [i] powiedziałem: Będę mądry. Ale mądrość oddaliła się ode mnie.
All this I have proved in wisdom. I said, I will be wise, but it was far from me.
24 To, co jest dalekie, i to, co jest bardzo głębokie – któż to może zgłębić?
That which is, is far off and exceedingly deep. Who can find it out?
25 Zwróciłem swoje serce ku poznaniu, badaniu i szukaniu mądrości oraz rozeznaniu rzeczy, by poznać niegodziwość głupstwa, głupoty i szaleństwa.
I turned about, and my heart was set to know and to search out, and to seek wisdom and the reason of things, and to know that wickedness is folly, and that foolishness is madness.
26 I odkryłem, że bardziej gorzka niż śmierć jest kobieta, której serce jest jak sieć i sidło, a jej ręce jak pęta. Kto się Bogu podoba, uwolni się od niej, ale grzesznik będzie przez nią usidlony.
And I find more bitter than death the woman whose heart is snares and nets, and whose hands are chains. He who pleases God shall escape from her, but the sinner shall be taken by her.
27 Oto co odkryłem – mówi Kaznodzieja – [badając] jedną po drugiej, aby dojść do istoty rzeczy;
Behold, I have found this, says the Preacher, laying one thing to another, to find out the account,
28 Czego jeszcze szuka moja dusza, lecz nie znajduje: Jednego mężczyznę spośród tysiąca znalazłem, ale kobiety spośród wszystkich nie znalazłem.
which my soul still seeks, but I have not found: among a thousand I have found one man, but among all those I have not found a woman.
29 Oto to tylko odkryłem: Bóg stworzył człowieka prawego, ale oni szukali rozlicznych wymysłów.
Behold, this only I have found: That God made man upright, but they have sought out many contrivances.
