Kaznodziei 10
1 Zdechłe muchy zasmradzają i psują olejek aptekarza. Tak samo odrobina głupstwa psuje [człowieka] poważanego z powodu jego mądrości i sławy.
As dead flies bring a stench to the perfumer’s oil, so a little folly outweighs wisdom and honor.
2 Serce mądrego jest po jego prawicy, ale serce głupca po jego lewicy.
A wise man’s heart inclines to the right, but the heart of a fool to the left.
3 Nawet gdy głupiec idzie drogą, brakuje mu rozumu, i mówi wszystkim, że jest głupcem.
Even as the fool walks along the road, his sense is lacking, and he shows everyone that he is a fool.
4 Jeśli duch władcy powstaje przeciwko tobie, nie opuszczaj swego miejsca, gdyż pokora zapobiega wielkim wykroczeniom.
If the ruler’s temper flares against you, do not abandon your post, for calmness lays great offenses to rest.
5 Jest zło, które widziałem pod słońcem, to błąd, który pochodzi od władcy:
There is an evil I have seen under the sun— an error that proceeds from the ruler:
6 Głupota jest wywyższona do wielkiej godności, a bogaci [w mądrość] siedzą nisko.
Folly is appointed to great heights, but the rich sit in lowly positions.
7 Widziałem sługi na koniach, a książąt idących pieszo jak słudzy.
I have seen slaves on horseback, while princes go on foot like slaves.
8 Kto kopie dół, [sam] w niego wpadnie, kto rozwala płot, tego ukąsi wąż.
He who digs a pit may fall into it, and he who breaches a wall may be bitten by a snake.
9 Kto przenosi kamienie, porani się nimi, kto rąbie drwa, naraża się na niebezpieczeństwo.
The one who quarries stones may be injured by them, and he who splits logs endangers himself.
10 Jeśli stępi się żelazo, a nie naostrzy się jego ostrza, wtedy trzeba wytężyć siły. Ale lepiej skutkuje mądrość.
If the axe is dull and the blade unsharpened, more strength must be exerted, but skill produces success.
11 Wąż ukąsi bez zaklęcia, a gaduła nie jest niczym lepszym.
If the snake bites before it is charmed, there is no profit for the charmer.
12 Słowa z ust mądrego są łaskawe, ale wargi głupca pożerają jego samego.
The words of a wise man’s mouth are gracious, but the lips of a fool consume him.
13 Początek słów jego ust to głupota, a koniec jego mowy to wielkie szaleństwo.
The beginning of his talk is folly, and the end of his speech is evil madness.
14 Głupiec wiele mówi, [choć] człowiek nie wie, co nastąpi. Któż mu oznajmi, co po nim nastanie?
Yet the fool multiplies words. No one knows what is coming, and who can tell him what will come after him?
15 Głupi męczą się trudem, a nie wiedzą nawet, jak dojść do miasta.
The toil of a fool wearies him, for he does not know the way to the city.
16 Biada tobie, ziemio, gdy twoim królem dziecko, a twoi książęta z rana biesiadują.
Woe to you, O land whose king is a youth, and whose princes feast in the morning.
17 Błogosławiona jesteś, ziemio, gdy twój król pochodzi ze szlachetnego rodu, a twoi książęta we właściwym czasie jadają, by się posilić, a nie dla pijaństwa.
Blessed are you, O land whose king is a son of nobles, and whose princes feast at the proper time— for strength and not for drunkenness.
18 Z powodu lenistwa chyli się dach, a wskutek opieszałości rąk przecieka dom.
Through laziness the roof caves in, and in the hands of the idle, the house leaks.
19 Dla uciechy wyprawia się ucztę i wino rozwesela życie, ale pieniądze umożliwiają wszystko.
A feast is prepared for laughter, and wine makes life merry, but money is the answer for everything.
20 Nawet w swoich myślach nie złorzecz królowi ani w swojej sypialni nie przeklinaj bogatego, bo ptak niebieski zaniesie ten głos, a to, co skrzydlate, rozgłosi sprawę.
Do not curse the king even in your thoughts, or curse the rich even in your bedroom, for a bird of the air may carry your words, and a winged creature may report your speech.
