Powtórzonego 28

1 Jeśli będziesz pilnie słuchał głosu PANA, swego Boga, by przestrzegać i wypełniać wszystkie jego przykazania, które ci dziś nakazuję, to PAN, twój Bóg, wywyższy cię ponad wszystkie narody ziemi.

And it shall come to pass, if thou shalt hearken diligently to the voice of the LORD thy God, to observe and to do all his commandments which I command thee this day, that the LORD thy God will set thee on high above all nations of the earth:

2 I spłyną na ciebie te wszystkie błogosławieństwa, i dosięgną cię, jeśli będziesz słuchał głosu PANA, swego Boga:

And all these blessings shall come on thee, and overtake thee, if thou shalt hearken to the voice of the LORD thy God.

3 Błogosławiony będziesz w mieście i błogosławiony będziesz na polu.

Blessed shalt thou be in the city, and blessed shalt thou be in the field.

4 Błogosławiony będzie owoc twego łona, owoc twojej ziemi, owoc twego bydła, przyrost twego stada oraz trzody twoich owiec.

Blessed shall be the fruit of thy body, and the fruit of thy ground, and the fruit of thy cattle, the increase of thy cattle, and the flocks of thy sheep.

5 Błogosławiony będzie twój kosz i twoja dzieża.

Blessed shall be thy basket and thy store.

6 Błogosławiony będziesz, gdy będziesz wchodził, i błogosławiony, gdy będziesz wychodził.

Blessed shalt thou be when thou comest in, and blessed shalt thou be when thou goest out.

7 PAN sprawi, że twoi wrogowie, którzy powstaną przeciwko tobie, zostaną pobici przed tobą. Jedną drogą wyruszą przeciwko tobie, a siedmioma drogami będą przed tobą uciekać.

The LORD shall cause thy enemies that rise up against thee to be smitten before thy face: they shall come out against thee one way, and flee before thee seven ways.

8 PAN przykaże, aby było z tobą błogosławieństwo w twoich spichlerzach i we wszystkim, do czego wyciągniesz swoją rękę; i będzie ci błogosławił w ziemi, którą daje ci PAN, twój Bóg.

The LORD shall command the blessing upon thee in thy storehouses, and in all that thou settest thy hand to; and he shall bless thee in the land which the LORD thy God giveth thee.

9 PAN ustanowi cię dla siebie świętym ludem, tak jak ci poprzysiągł, jeśli będziesz przestrzegać przykazań PANA, swego Boga, i chodził jego drogami.

The LORD shall establish thee an holy people to himself, as he hath sworn to thee, if thou shalt keep the commandments of the LORD thy God, and walk in his ways.

10 I wszystkie narody ziemi zobaczą, że jesteś nazywany imieniem PANA, i będą się ciebie lękać.

And all the people of the earth shall see that thou art called by the name of the LORD; and they shall be afraid of thee.

11 PAN obdarzy cię obfitością dobra, owocu twego łona, owocu twego bydła, owocu twego pola, w ziemi, którą PAN poprzysiągł twoim ojcom, że ją tobie da.

And the LORD shall make thee to abound in goods, in the fruit of thy body, and in the fruit of thy cattle, and in the fruit of thy ground, in the land which the LORD swore to thy fathers to give thee.

12 PAN otworzy dla ciebie swój bogaty skarbiec, niebo, aby dawać deszcz twojej ziemi w odpowiednim czasie i błogosławić wszelką pracę twoich rąk. Będziesz pożyczał wielu narodom, a sam [od nikogo] nie będziesz pożyczał.

The LORD shall open to thee his good treasure, the heaven to give rain to thy land in its season, and to bless all the work of thy hand: and thou shalt lend to many nations, and thou shalt not borrow.

13 I PAN umieści cię na czele, a nie na końcu; i będziesz tylko na górze, a nie będziesz na dole, jeśli będziesz słuchał przykazań PANA, swego Boga, które ci dziś nakazuję, abyś [ich] przestrzegał i [je] wypełniał.

And the LORD shall make thee the head, and not the tail; and thou shalt be above only, and thou shalt not be beneath; if thou shalt hearken to the commandments of the LORD thy God, which I command thee this day, to observe and to do them:

14 I nie odstąpisz od żadnego słowa, które ja wam dziś nakazuję, ani na prawo, ani na lewo, by iść za innymi bogami i im służyć.

And thou shalt not go aside from any of the words which I command thee this day, to the right hand, or to the left, to go after other gods to serve them.

15 Lecz jeśli nie będziesz słuchał głosu PANA, swego Boga, by przestrzegać wszystkich jego przykazań i ustaw, które ci dziś nakazuję, i wypełniać je, to spadną na ciebie wszystkie te przekleństwa i cię dosięgną:

But it shall come to pass, if thou wilt not hearken to the voice of the LORD thy God, to observe to do all his commandments and his statutes which I command thee this day; that all these curses shall come upon thee, and overtake thee:

16 Przeklęty będziesz w mieście, przeklęty będziesz na polu.

Cursed shalt thou be in the city, and cursed shalt thou be in the field.

17 Przeklęty będzie twój kosz i twoja dzieża.

Cursed shall be thy basket and thy store.

18 Przeklęty będzie owoc twego łona, owoc twojej ziemi, przyrost twego bydła oraz trzody twoich owiec.

Cursed shall be the fruit of thy body, and the fruit of thy land, the increase of thy cattle, and the flocks of thy sheep.

19 Przeklęty będziesz, kiedy będziesz wchodził, i przeklęty, kiedy będziesz wychodził.

Cursed shalt thou be when thou comest in, and cursed shalt thou be when thou goest out.

20 PAN ześle na ciebie przekleństwo, trwogę i karę we wszystkim, do czego wyciągniesz swoją rękę i co czynić będziesz, aż zostaniesz zniszczony i szybko zginiesz z powodu niegodziwości swoich czynów, przez które mnie opuściłeś.

The LORD shall send upon thee cursing, vexation, and rebuke, in all that thou settest thy hand to do, until thou shalt be destroyed, and until thou shalt perish quickly; because of the wickedness of thy doings, by which thou hast forsaken me.

21 PAN sprawi, że przylgnie do ciebie zaraza, aż cię wyniszczy z ziemi, do której idziesz, by ją posiąść.

The LORD shall make the pestilence cleave to thee, until he shall have consumed thee from off the land, where thou goest to possess it.

22 PAN uderzy cię suchotami, febrą, zapaleniem, silną gorączką, mieczem, suszą i pleśnią, które będą cię prześladować, aż zginiesz.

The LORD shall smite thee with a consumption, and with a fever, and with an inflammation, and with an extreme burning, and with the sword, and with blighting, and with mildew; and they shall pursue thee until thou dost perish.

23 Niebo nad twoją głową stanie się miedzią, a ziemia pod tobą – żelazem.

And thy heaven that is over thy head shall be brass, and the earth that is under thee shall be iron.

24 PAN ześle na twą ziemię jak deszcz proch i pył, [które] na ciebie spadną z nieba, aż cię zniszczy.

The LORD shall make the rain of thy land powder and dust: from heaven shall it come down upon thee, until thou art destroyed.

25 PAN sprawi, że zostaniesz pobity przed swymi wrogami. Jedną drogą wyruszysz przeciwko nim, lecz siedmioma drogami będziesz uciekał przed nimi, i będziesz wysiedlony do wszystkich królestw ziemi.

The LORD shall cause thee to be smitten before thy enemies: thou shalt go out one way against them, and flee seven ways before them: and shalt be removed into all the kingdoms of the earth.

26 A twój trup będzie pokarmem dla wszelkiego ptactwa nieba i zwierząt ziemi i nikt [ich] nie odpędzi.

And thy dead body shall be food to all fowls of the air, and to the beasts of the earth, and no man shall frighten them away.

27 PAN dotknie cię wrzodem egipskim, hemoroidami, świerzbem i liszajem, z których nie zdołasz się wyleczyć.

The LORD will smite thee with the boil of Egypt, and with tumours, and with the scab, and with the itch, of which thou canst not be healed.

28 PAN dotknie cię obłędem, ślepotą i przerażeniem serca.

The LORD shall smite thee with madness, and blindness, and astonishment of heart:

29 W południe będziesz chodził po omacku, jak ślepy w ciemności, i nie powiedzie ci się na twoich drogach. Będziesz uciskany i łupiony po wszystkie dni, a nikt cię nie wybawi.

And thou shalt grope at noon, as the blind gropeth in darkness, and thou shalt not prosper in thy ways: and thou shalt be only oppressed and spoiled evermore, and no man shall save thee.

30 Poślubisz [sobie] żonę, lecz inny mężczyzna będzie z nią obcować. Zbudujesz dom, lecz w nim nie zamieszkasz. Zasadzisz winnicę, lecz z niej nie skorzystasz.

Thou shalt betroth a wife, and another man shall lie with her: thou shalt build an house, and thou shalt not dwell in it: thou shalt plant a vineyard, and shalt not gather the grapes of it.

31 Twój wół zostanie zabity na twoich oczach, ale nie będziesz go jadł. Twój osioł zostanie ci zabrany sprzed twego oblicza, ale nie zwrócą ci go. Twoje owce zostaną oddane twoim wrogom, ale nikt cię nie uratuje.

Thy ox shall be slain before thy eyes, and thou shalt not eat of it: thy donkey shall be violently taken away from before thy face, and shall not be restored to thee: thy sheep shall be given to thy enemies, and thou shalt have none to rescue them.

32 Twoi synowie i twoje córki zostaną wydani innemu narodowi, a twoje oczy, wypatrując [ich], zasłabną z tęsknoty za nimi przez cały dzień, a twoja ręka będzie bezsilna.

Thy sons and thy daughters shall be given to another people, and thy eyes shall look, and fail with longing for them all the day long: and there shall be no might in thy hand.

33 Owoc twojej ziemi i całą twoją pracę pożre naród, którego ty nie znasz, i będziesz tylko uciskany i dręczony po wszystkie dni.

The fruit of thy land, and all thy labours, shall be eaten by a nation which thou knowest not; and thou shalt be only oppressed and crushed always:

34 I oszalejesz na widok tego, co zobaczą twoje oczy.

So that thou shalt be mad for the sight of thy eyes which thou shalt see.

35 PAN dotknie cię złośliwym wrzodem na kolanach i na goleniach, którego nie będzie można wyleczyć, od stopy aż po czubek głowy.

The LORD shall smite thee in the knees, and in the legs, with severe boils that cannot be healed, from the sole of thy foot to the top of thy head.

36 PAN zaprowadzi ciebie i twojego króla, którego ustanowisz nad sobą, do narodu, którego nie znałeś ani ty, ani twoi ojcowie. Tam będziesz służył innym bogom, drewnu i kamieniowi.

The LORD shall bring thee, and thy king which thou shalt set over thee, to a nation which neither thou nor thy fathers have known; and there shalt thou serve other gods, wood and stone.

37 I będziesz dziwowiskiem, tematem przysłowia i pośmiewiskiem wśród wszystkich narodów, do których PAN cię zaprowadzi.

And thou shalt become an astonishment, a proverb, and a byword, among all nations where the LORD shall lead thee.

38 Dużo ziarna wyniesiesz na pole, lecz mało zbierzesz, gdyż pożre je szarańcza.

Thou shalt carry much seed into the field, and shalt gather but little; for the locust shall consume it.

39 Winnicę zasadzisz i uprawisz, ale nie będziesz pił wina ani zbierał [winogron], gdyż pożre je robactwo.

Thou shalt plant vineyards, and dress them, but shalt neither drink of the wine, nor gather the grapes; for the worms shall eat them.

40 Będziesz miał drzewa oliwne we wszystkich swoich granicach, lecz nie namaścisz się oliwą, bo twoje oliwki opadną.

Thou shalt have olive trees throughout all thy land, but thou shalt not anoint thyself with the oil; for thy olive shall cast its fruit.

41 Spłodzisz synów i córki, ale nie będą twoje, bo pójdą w niewolę.

Thou shalt beget sons and daughters, but thou shalt not enjoy them; for they shall go into captivity.

42 Wszystkie twoje drzewa i owoc twojej ziemi pożre szarańcza.

All thy trees and fruit of thy land shall the locust consume.

43 Cudzoziemiec, który jest pośród ciebie, wzniesie się wielce nad tobą, a ty schylisz się bardzo nisko.

The stranger that is within thee shall rise above thee very high; and thou shalt come down very low.

44 On będzie tobie pożyczał, a ty jemu nie będziesz pożyczał. On będzie na czele, a ty będziesz na końcu.

He shall lend to thee, and thou shalt not lend to him: he shall be the head, and thou shalt be the tail.

45 I spadną na ciebie wszystkie te przekleństwa, i będą cię ścigały, i dosięgną cię, aż cię zniszczą, ponieważ nie słuchałeś głosu PANA, swego Boga, by przestrzegać jego przykazań i ustaw, które ci nakazał.

Moreover all these curses shall come upon thee, and shall pursue thee, and overtake thee, till thou art destroyed; because thou didst hearken not to the voice of the LORD thy God, to keep his commandments and his statutes which he commanded thee:

46 A [te plagi] będą na tobie i na twym potomstwie jako znak i cud na wieki.

And they shall be upon thee for a sign and for a wonder, and upon thy seed for ever.

47 Dlatego, że nie służyłeś PANU, swemu Bogu, w radości i z weselem serca, gdy miałeś obfitość wszystkiego.

Because thou didst not serve the LORD thy God with joyfulness, and with gladness of heart, for the abundance of all things;

48 I będziesz służył swoim wrogom, których PAN ześle na ciebie, w głodzie, w pragnieniu, w nagości i w niedostatku wszystkiego. I włoży żelazne jarzmo na twoją szyję, aż cię wyniszczy.

Therefore shalt thou serve thy enemies which the LORD shall send against thee, in hunger, and in thirst, and in nakedness, and in lack of all things: and he shall put a yoke of iron upon thy neck, until he hath destroyed thee.

49 PAN sprowadzi na ciebie naród z daleka, z krańców ziemi, [który] przyleci jak orzeł; naród, którego języka nie zrozumiesz.

The LORD shall bring a nation against thee from far, from the end of the earth, as swift as the eagle flieth; a nation whose language thou shalt not understand;

50 Naród o srogim obliczu, który nie będzie miał względu na starego ani się nad dzieckiem nie zlituje;

A nation of fierce countenance, which shall not regard the person of the old, nor show favour to the young:

51 I pożre owoc twego bydła i owoc twojej ziemi, aż cię zniszczy. I nie zostawi ci ani zboża, ani moszczu, ani oliwy, [ani] przyrostu twych wołów, ani trzód twych owiec, aż cię wyniszczy.

And he shall eat the fruit of thy cattle, and the fruit of thy land, until thou art destroyed: which also shall not leave thee either grain, wine, or oil, or the increase of thy cattle, or flocks of thy sheep, until he hath destroyed thee.

52 I oblegnie cię we wszystkich twoich bramach, aż w całej twojej ziemi upadną twoje wysokie i obronne mury, w których pokładałeś ufność. Oblegnie cię we wszystkich twoich bramach, na całej twojej ziemi, którą daje ci PAN, twój Bóg.

And he shall besiege thee in all thy gates, until thy high and fortified walls come down, in which thou didst trust, throughout all thy land: and he shall besiege thee in all thy gates throughout all thy land, which the LORD thy God hath given thee.

53 Będziesz jadł płód swego łona, ciało swoich synów i córek, których dał ci PAN, twój Bóg, w czasie oblężenia i ucisku, jakimi twój wróg cię przytłoczy.

And thou shalt eat the fruit of thy own body, the flesh of thy sons and of thy daughters, which the LORD thy God hath given thee, in the siege, and in the distress, by which thy enemies shall distress thee:

54 Mężczyzna delikatny pośród was i w rozkoszy wychowany będzie spoglądał złym okiem na swego brata, na swą własną żonę i na resztę swych dzieci, które pozostały.

So that the man that is tender among you, and very delicate, his eye shall be evil toward his brother, and toward the wife of his bosom, and toward the remnant of his children whom he shall leave:

55 I nie da żadnemu z nich z ciała swych dzieci, które będzie jadł, dlatego że nic innego mu nie zostało w oblężeniu i ucisku, jakimi twój wróg cię uciśnie we wszystkich twoich bramach.

So that he will not give to any of them of the flesh of his children whom he shall eat: because he hath nothing left him in the siege, and in the distress, by which thy enemies shall distress thee in all thy gates.

56 [Kobieta] delikatna pośród was i w rozkoszy wychowana, która nie chciała postawić swojej nogi na ziemi z powodu delikatności i rozkoszy, będzie spoglądała złym okiem na męża swego łona, na swego syna i na swoją córkę;

The tender and delicate woman among you, who would not venture to set the sole of her foot upon the ground for delicateness and tenderness, her eye shall be evil toward the husband of her bosom, and toward her son, and toward her daughter,

57 I na swe łożysko, które wychodzi z niej przy porodzie, i na swoje dzieci, które urodzi. Potajemnie będzie je bowiem jeść z braku wszystkiego w czasie oblężenia i ucisku, jakimi twój wróg przytłoczy cię w twoich bramach.

And toward her young one her own offspring, and toward her children which she shall bear: for she shall eat them for lack of all things secretly in the siege and distress, by which thy enemy shall distress thee in thy gates.

58 Jeśli nie będziesz pilnował wypełnienia wszystkich słów tego prawa, które są napisane w tej księdze, żebyś się bał tego chwalebnego i strasznego imienia: PAN, twój Bóg;

If thou wilt not observe to do all the words of this law that are written in this book, that thou mayest fear this glorious and fearful name, THE LORD THY GOD;

59 PAN ześle na ciebie i na twoje potomstwo niezwykłe plagi, plagi wielkie i niekończące się, także ciężkie i długotrwałe choroby.

Then the LORD will make thy plagues wonderful, and the plagues of thy seed, even great plagues, and of long continuance, and grievous sicknesses, and of long continuance.

60 I sprowadzi na ciebie wszystkie choroby egipskie, których się lękałeś, i przylgną [one] do ciebie.

Moreover he will bring upon thee all the diseases of Egypt, of which thou wast afraid; and they shall cleave to thee.

61 Także wszelką chorobę i wszelką plagę, która nie jest napisana w księdze tego prawa, PAN sprowadzi na ciebie, aż cię wytępi.

Also every sickness, and every plague, which is not written in the book of this law, them will the LORD bring upon thee, until thou art destroyed.

62 I pozostanie was niewielu, którzy przedtem byliście tak liczni jak gwiazdy niebieskie, bo nie posłuchałeś głosu PANA, swego Boga.

And ye shall be left few in number, though ye were as the stars of heaven for multitude; because thou wouldest not obey the voice of the LORD thy God.

63 I będzie tak, że jak PAN radował się wami, czyniąc wam dobrze i rozmnażając was, tak PAN będzie się wami radował, niszcząc was i gładząc was; i będziecie wykorzenieni z ziemi, do której idziecie, aby ją posiąść.

And it shall come to pass, that as the LORD rejoiced over you to do you good, and to multiply you; so the LORD will rejoice over you to destroy you, and to bring you to nought; and ye shall be plucked from off the land where thou goest to possess it.

64 I PAN rozproszy cię wśród wszystkich narodów, od jednego krańca ziemi aż do drugiego; tam będziesz służył innym bogom, których nie znałeś ani ty, ani twoi ojcowie – [nawet] drewnu i kamieniowi.

And the LORD shall scatter thee among all people, from the one end of the earth even to the other; and there thou shalt serve other gods, which neither thou nor thy fathers have known, even wood and stone.

65 A wśród tych narodów nie zaznasz wytchnienia ani stopa twojej nogi nie odpocznie. A PAN da ci tam lękliwe serce, wyczerpane oczy i smutek duszy.

And among these nations shalt thou find no ease, neither shall the sole of thy foot have rest: but the LORD shall give thee there a trembling heart, and failing of eyes, and sorrow of mind:

66 I twoje życie będzie przed tobą [jakby] w zawieszeniu, będziesz się lękał w nocy i we dnie i nie będziesz pewien swego życia.

And thy life shall hang in doubt before thee; and thou shalt fear day and night, and shalt have no assurance of thy life:

67 Rano powiesz: Oby już był wieczór, a wieczorem powiesz: Oby już był ranek; z powodu strachu w twoim sercu, który będziesz odczuwać, i z powodu tego, co zobaczą twoje oczy.

In the morning thou shalt say, O that it were evening! and at evening thou shalt say, O that it were morning! for the fear of thy heart which thou shalt fear, and for the sight of thy eyes which thou shalt see.

68 I PAN zawróci cię do Egiptu na okrętach drogą, o której ci powiedziałem, że już jej nie zobaczysz. Tam będziecie się sprzedawać swoim wrogom jako niewolnicy i niewolnice, ale [nikt] was nie kupi.

And the LORD shall bring thee into Egypt again with ships, by the way of which I have said to thee, Thou shalt see it no more again: and there ye shall be sold to your enemies for male and female slaves, and no man shall buy you.