Powtórzonego 22
1 Jeśli zobaczysz zabłąkanego wołu albo owcę swego brata, nie omijaj ich, [lecz] koniecznie odprowadź je do swego brata.
If you see someone's cow or sheep wandering around, don't just ignore it. Make sure you take it back to its owner.
2 A jeśli twój brat nie jest blisko ciebie albo nie znasz go, to zaprowadź je do swego domu i będą u ciebie, aż twój brat będzie ich poszukiwał i [wtedy] mu je zwrócisz.
If its owner doesn't live near you, or if you don't know who it is, take the animal home with you and keep it until the owner comes looking, then you can return it.
3 Tak samo postąpisz z jego osłem, tak samo postąpisz z jego szatą i tak samo postąpisz z każdą zgubioną rzeczą swego brata, która mu zginęła, a ty [ją] znalazłeś. Nie omijaj jej.
Do the same for whatever else you find that someone has lost—a donkey, a cloak, anything. Don't just ignore it.
4 Jeśli zobaczysz, że osioł albo wół twego brata upadł na drodze, nie omijaj ich, lecz niezwłocznie pomóż mu je podnieść.
If you see someone's donkey or cow that has fallen down on the road, don't just ignore it. Help lift it up.
5 Kobieta nie będzie nosiła ubrania mężczyzny ani mężczyzna nie włoży na siebie ubrania kobiety, gdyż ci, którzy tak czynią, budzą odrazę u PANA, twego Boga.
A woman must not wear men's clothing, and a man must not wear women's clothing. Anyone who does this offends the Lord your God.
6 Jeśli przed sobą na drodze napotkasz ptasie gniazdo na jakimkolwiek drzewie lub na ziemi, z pisklętami lub jajkami, a matka wysiaduje pisklęta lub jajka, nie zabierzesz matki z młodymi;
If you happen to find a bird's nest with chicks or eggs, whether it's in a tree or on the ground beside the road, and the mother is sitting on the chicks or eggs, don't take the mother with the young.
7 Lecz wypuścisz matkę na wolność, a młode weźmiesz sobie, aby ci się dobrze powodziło i abyś przedłużył [swoje] dni.
You may take the young, but make sure you let the mother go, so that you will do well and have a good long life.
8 Gdy zbudujesz nowy dom, wtedy uczynisz na swoim dachu ogrodzenie, byś nie sprowadził krwi na swój dom, gdyby ktoś z niego spadł.
When you build a new house, be sure to install a railing around your roof, so that you won't be held guilty if someone dies falling from it.
9 Nie zasiewaj w swojej winnicy różnych rodzajów ziarna, abyś nie splugawił plonu posianego ziarna i zbioru winnicy.
Don't plant your vineyard with another kind of crop. Otherwise everything you produce—the crop you planted and the fruit of your vineyard—must be dedicated to the Lord.
10 Nie będziesz orał wołem razem z osłem.
Don't harness an ox and a donkey together when you plow.
11 Nie będziesz nosił szaty utkanej z wełny razem z lnem.
Don't wear clothes made of wool and linen woven together.
12 Sporządzisz sobie frędzle na czterech rogach swego płaszcza, którym będziesz się okrywał.
Put tassels on the hem of the cloak you use to cover yourself.
13 Jeśli mężczyzna pojmie żonę, będzie z nią obcował, a potem ją znienawidzi;
If a man marries a woman and sleeps with her, but ends up hating her,
14 I sprawi, że będą o niej mówić [źle], i zniesławi jej imię, mówiąc: Pojąłem tę żonę, lecz gdy obcowałem z nią, nie stwierdziłem u niej dziewictwa;
and accuses her of being immoral, giving her a bad name, saying, “I married this woman and slept with her, but I found out she wasn't a virgin.”
15 Wtedy ojciec i matka dziewczyny wezmą i zaniosą dowody dziewictwa tej dziewczyny do starszych miasta, do bramy;
The woman's parents are to bring the proof of her virginity to the elders at the town gate,
16 I ojciec tej dziewczyny powie do starszych: Dałem swoją córkę temu mężczyźnie za żonę, a on jej nienawidzi;
and the father will explain to them, “I gave my daughter in marriage to this man, but he has ended up hating her.
17 A oto sam daje powód, aby mówiono o niej [źle], mówiąc: Nie stwierdziłem u twej córki dziewictwa; lecz oto są dowody dziewictwa mojej córki. Wtedy rozłożą prześcieradło przed starszymi miasta.
Now he has accused her of being immoral, saying, ‘I found out that your daughter wasn't a virgin.’ But here's the proof of her virginity.” The parents shall spread out the sheet in front of the town elders.
18 Wtedy starsi miasta wezmą tego mężczyznę i ukarzą go.
Then the elders of that city shall take the man and punish him.
19 I nałożą na niego grzywnę wynoszącą sto syklów srebra, które oddadzą ojcu tej dziewczyny, ponieważ zniesławił dziewicę Izraela. Pozostanie jego żoną i nie będzie mógł jej oddalić po wszystkie swoje dni.
They shall also fine him a hundred shekels of silver and give the money to the young woman's father, because this man has given an Israelite virgin a bad name. She is to remain his wife; he is not allowed to divorce her as long as he lives.
20 Lecz jeśli oskarżenie będzie słuszne, a nie znajdą się [dowody] dziewictwa tej dziewczyny;
But if the accusation is true, and there's no proof of the woman's virginity,
21 Wtedy wyprowadzą tę dziewczynę do drzwi domu jej ojca i mężczyźni tego miasta ukamienują ją na śmierć, gdyż popełniła haniebny czyn w Izraelu, uprawiając nierząd w domu swego ojca. Tak usuniesz zło spośród siebie.
she is to be taken to the door of her father's house, and there the men of her town are to stone her to death. She has done something disgraceful in Israel by acting immorally in her father's house. You must eliminate the evil from among you.
22 Jeśli znajdzie się mężczyznę leżącego z zamężną kobietą, wtedy oboje umrą, mężczyzna, który leżał z kobietą, i ta kobieta. Tak usuniesz zło z Izraela.
If a man is found sleeping with someone else's wife, both the man and the woman must die. You must eliminate the evil from Israel.
23 Jeśli dziewczynę, która jest dziewicą zaślubioną mężowi, napotka jakiś mężczyzna w mieście i będzie z nią obcował;
If a man meets a girl, a virgin engaged to another man, and sleeps with her there in the town,
24 Wtedy wyprowadzisz oboje do bramy miasta i ukamienujecie ich na śmierć; dziewczynę za to, że [będąc] w mieście, nie krzyczała, a mężczyznę za to, że zhańbił żonę swego bliźniego. Tak usuniesz zło spośród siebie.
then you must take both of them to the town gate and stone them to death. The young woman is guilty because she did not cry out for help in the town, and the man is guilty because he has brought shame on someone else's fiancée. You must eliminate the evil from among you.
25 Lecz jeśli mężczyzna napotka zaślubioną dziewczynę w polu, porwie ją i zgwałci, wtedy poniesie śmierć tylko mężczyzna, który z nią obcował.
However, if the man happens to meet a woman who is engaged out in the countryside, and he attacks her and rapes her, only the man has to die.
26 Ale dziewczynie nic nie uczynisz; dziewczyna nie zasługuje na śmierć, gdyż jest podobnie jak w przypadku, gdy ktoś powstaje przeciwko swemu bliźniemu i morduje go.
Don't do anything to the woman, because she has not committed a sin punishable by death. (This is the same kind of situation as when a man attacks someone else and murders them.)
27 Napotkał ją bowiem w polu, [a gdy] zaślubiona dziewczyna krzyczała, nie było nikogo, kto by ją uratował.
When the man raped the woman who was engaged out in the countryside, she shouted out, but there wasn't anyone there to rescue her.
28 Jeśli mężczyzna napotka dziewczynę, która jest dziewicą i niezaślubiona, pochwyci ją i będzie z nią obcował, i zostaną przyłapani;
If a man happens to meet a virgin who is not engaged, and he grabs her and rapes her, and someone sees them,
29 Wtedy mężczyzna, który z nią obcował, da ojcu dziewczyny pięćdziesiąt syklów srebra i będzie ona jego żoną; a ponieważ ją zhańbił, nie będzie mógł jej oddalić po wszystkie swoje dni.
the man must pay the woman's father fifty shekels of silver, and he must marry her because he has brought shame on her. He is not allowed to divorce her as long as he lives.
30 Nie pojmie mężczyzna żony swego ojca i nie odkryje brzegu szaty swego ojca.
A man must not marry his father's wife, so that he won't bring shame on his father.
