Daniela 2
1 W drugim roku panowania Nabuchodonozora miał Nabuchodonozor sen i strwożył się jego duch, i nie mógł spać.
Ngomnyaka wesibili wokubusa kwakhe, uNebhukhadineza waphupha amaphupho; wahlupheka engqondweni, wehluleka lokulala.
2 Wtedy król rozkazał zwołać magów, astrologów, czarowników i Chaldejczyków, aby opowiedzieli królowi jego sen. Przyszli więc i stanęli przed królem.
Ngakho inkosi yasibiza omasalamusi, lezangoma, labavumisi lezingcazi zezinkanyezi ukuthi bamtshele lokho ayekuphuphile. Sebengenile bema phambi kwayo inkosi,
3 Król powiedział do nich: Miałem sen i strwożył się mój duch, i chcę wiedzieć, co ten sen oznacza.
yathi kubo, “Ngibe lephupho elingihluphayo yikho ngifuna ukwazi ukuthi litshoni.”
4 Wtedy Chaldejczycy odpowiedzieli królowi po syryjsku: Królu, żyj na wieki! Opowiedz sen swoim sługom, a objaśnimy [jego] znaczenie.
Kwasekusithi ingcazi zezinkanyezi zayiphendula inkosi zikhuluma ngesi-Aramu zathi, “Bayethe, nkosi! Phila kuze kube nininini! Zitshele izinceku zakho iphupho lelo, thina sizalichaza.”
5 Król odpowiedział Chaldejczykom: Ta sprawa już uleciała mi z pamięci. Jeśli nie oznajmicie mi snu i jego znaczenia, będziecie rozsiekani na kawałki, a wasze domy będą zamienione w gnojowisko.
Inkosi yaziphendula ingcazi zezinkanyezi yathi, “Nanku esengikumisile: Nxa lingangitsheli ukuthi iphupho lami beliyini beselilichaza, ngizakuthi liqunywaqunywe iziqa, izindlu zenu zidilizwe zibe yinqwaba.
6 Ale jeśli oznajmicie mi sen i jego znaczenie, otrzymacie ode mnie dary i nagrody oraz wielką cześć. Dlatego oznajmijcie mi sen i jego znaczenie.
Kodwa lingangitshela iphupho kanye lengcazelo yalo ngizalipha izipho lemivuzo lodumo olukhulu. Ngakho ngitshelani iphupho libe selingichazela lona.”
7 Odpowiedzieli powtórnie: Niech król opowie sen swoim sługom, a objaśnimy [jego] znaczenie.
Baphinda njalo baphendula bathi, “Inkosi kayizitshele izichaka zayo iphupho lelo, thina sizalichasisa.”
8 Król odpowiedział: Wiem na pewno, że celowo to odkładacie, gdyż wiecie, że ten sen uleciał mi z pamięci.
Inkosi yaphendula yathi, “Ngileqiniso ukuthi liqonde ukuchitha isikhathi ngoba libona ukuthi yilokhu esengikumisile ukuthi:
9 Jeśli więc nie oznajmicie mi snu, jest dla was tylko jeden dekret. Postanowiliście bowiem mówić wobec mnie słowa kłamliwe i przewrotne, aż czas upłynie. Dlatego oznajmijcie mi sen, a przekonam się, że będziecie mogli objaśnić mi jego znaczenie.
Nxa lingangitsheli iphupho lelo, sinye zwi isijeziso senu. Seliyengene ukuthi lingitshele inkohliso lamanyala, licabanga ukuthi kumbe izinto zizaguquka. Manje-ke ngitshelani iphupho lelo yikho ngizakwazi ukuthi lingangichasisela lona.”
10 Chaldejczycy odpowiedzieli królowi: Nie ma człowieka na ziemi, który by mógł oznajmić tę rzecz królowi. Dlatego żaden król, książę albo władca nie wymaga takiej rzeczy od żadnego maga, astrologa lub Chaldejczyka.
Ingcazi zezinkanyezi zayiphendula inkosi zathi, “Kakulamuntu emhlabeni ongakwenza lokho okufunwa yinkosi! Kayikho inkosi, loba ingenkulu kanganani kumbe ilamandla anganani, eyake yafuna into enjalo laloba kubani oyenza amasalamusi, kumbe isangoma loba ingcazi yezinkanyezi.
11 Rzecz, której król wymaga, [jest] trudna, a nie ma nikogo, kto by mógł ją oznajmić królowi, oprócz bogów, którzy nie mieszkają wśród ludzi.
Lokhu okufunwa yinkosi kunzima kakhulu. Kakho ongakwambulela inkosi ngaphandle kwabonkulunkulu, njalo kabahlali ebantwini.”
12 Z tej przyczyny król się rozzłościł i bardzo się rozgniewał, i rozkazał wytracić wszystkich mędrców Babilonu.
Lokhu kwayizondisa inkosi yabila ngolaka yahle yathi zonke izihlakaniphi zaseBhabhiloni kazibulawe.
13 A gdy wyszedł dekret, aby zgładzić mędrców, szukano także Daniela i jego towarzyszy, aby ich wymordować.
Ngakho sakhutshwa isimemezelo sokuthi izazi kazibulawe, yikho kwathunywa amadoda ukuyadinga uDanyeli labakhula bakhe ukuthi babulawe.
14 Wtedy Daniel odpowiedział mądrze i roztropnie Ariochowi, dowódcy gwardii królewskiej, który wyszedł zabić mędrców Babilonu;
Kwathi u-Ariyoki, indunankulu yamanxusa enkosi isiphumile ukuyabulala izihlakaniphi zaseBhabhiloni, uDanyeli wakhuluma laye ngokuhlakanipha langokunanzelela.
15 Powiedział do Ariocha, dowódcy króla: Czemu ten dekret tak szybko wyszedł od króla? Wtedy Arioch oznajmił Danielowi sprawę.
Wasibuza isikhulu lesi senkosi wathi, “Kungani inkosi ikhuphe isimemezelo esibuhlungu kangaka na?” U-Ariyoki waseyichaza indaba kuDanyeli.
16 Wszedł więc Daniel do króla i poprosił go, aby dał mu czas na oznajmienie królowi znaczenia [snu].
Esekuzwile lokho uDanyeli waya enkosini wacela ukuba ake aphiwe isikhathi, ukuze ayichazele iphupho layo.
17 Potem Daniel poszedł do swego domu i opowiedział sprawę swoim towarzyszom: Chananiaszowi, Miszaelowi i Azariaszowi;
UDanyeli wabuyela endlini yakhe wayatshela abakhula bakhe oHananiya, loMishayeli lo-Azariya ngendaba leyo.
18 Aby prosili Boga nieba o miłosierdzie względem tej tajemnicy, żeby nie zginęli Daniel i jego towarzysze z resztą mędrców Babilonu.
Wabakhuthaza ukuthi bacele umusa kuNkulunkulu wasezulwini ngale inkinga eyimfihlakalo, ukuze kuthi yena labakhula bakhe baphephe ekubulaweni kanye lazozonke izihlakaniphi zaseBhabhiloni.
19 Wtedy Danielowi została objawiona ta tajemnica w nocnym widzeniu, za co Daniel błogosławił Bogu nieba.
Kwathi ebusuku inkinga leyo yambulelwa uDanyeli ngombono. UDanyeli wasemdumisa uNkulunkulu wasezulwini
20 Daniel powiedział: Niech będzie błogosławione imię Boga na wieki wieków, bo mądrość i moc do niego należą;
wathi: “Kalidunyiswe ibizo likaNkulunkulu nini lanini; inhlakanipho lamandla kungokwakhe.
21 On zmienia czasy i okresy, usuwa królów i ustanawia królów. Daje mądrość mądrym, a wiedzę rozumnym;
Uyaguqula izikhathi lezibanga; uyawabeka amakhosi aphinde awaqethule. Unika inhlakanipho kwabahlakaniphileyo lolwazi kwabaqedisisayo.
22 On objawia rzeczy głębokie i ukryte, wie, co [jest] w ciemności, a światłość z nim mieszka.
Uveza obala izinto ezizikileyo lezifihlakeleyo; uyakwazi okucatshe emnyameni, lokukhanya kuhlala kuye.
23 Ciebie, Boże moich ojców, wysławiam i chwalę [za to], że dałeś mi mądrość i moc, że oznajmiłeś mi teraz to, o co cię prosiliśmy. Oznajmiłeś nam bowiem sen króla.
Ngiyakubonga njalo ngiyakudumisa, Oh Nkulunkulu wabokhokho bami: Ungiphile inhlakanipho lamandla, usungazisile mina lokho esikucelileyo kuwe, ususazisile thina iphupho lenkosi.”
24 Dlatego Daniel wszedł do Ariocha, którego król ustanowił, aby wytracił mędrców Babilonu. Gdy przyszedł, tak powiedział do niego: Nie trać mędrców Babilonu. Wprowadź mnie do króla, a [ja] oznajmię królowi znaczenie [snu].
UDanyeli wasesiya ku-Ariyoki owayekhethwe yinkosi ukuba abulale izihlakaniphi zaseBhabhiloni, wathi kuye, “Ungazibulali izihlakaniphi zaseBhabhiloni. Ngisa enkosini, ngizayichasisela iphupho layo.”
25 Wtedy Arioch z pośpiechem wprowadził Daniela do króla i tak mu powiedział: Znalazłem męża spośród uprowadzonych z Judy, który oznajmi królowi znaczenie [snu].
U-Ariyoki wahle wasa uDanyeli enkosini wathi, “Sengiyifumene indoda kwabathunjiweyo bakwaJuda engayitshela inkosi ukuthi iphupho layo litshoni.”
26 Król odpowiedział Danielowi, któremu na imię [było] Belteszassar: Czy potrafisz oznajmić mi sen, który miałem, oraz jego znaczenie?
Inkosi yambuza uDanyeli (njalo othiwa nguBhelitheshazari), “Kambe ungangitshela na engakubonayo ephutsheni lami uphinde ulichasise?”
27 Daniel odpowiedział królowi: Tajemnicy, o którą król pyta, nie mogą oznajmić królowi mędrcy, astrologowie, magowie i wróżbici;
Waphendula uDanyeli wathi, “Kasikho isihlakaniphi, noma isangoma, noma oyenza amasalamusi, noma isanuse esingayihlahlulela inkosi imfihlakalo eyidingayo,
28 Jest jednak Bóg w niebie, który objawia tajemnice, i [on] oznajmił królowi Nabuchodonozorowi, co nastąpi w ostatecznych dniach. Twój sen i widzenia w twojej głowie, które miałeś na swoim łożu, są takie;
kodwa ukhona uNkulunkulu ezulwini owambula zonke imfihlakalo. Utshengise inkosi uNebhukhadineza okuzakwenzakala ngezinsuku ezizayo. Iphupho lakho lemibono eyafika engqondweni yakho ulele embhedeni wakho yile:
29 Tobie, królu, przychodziły na twoim łożu myśli [o tym], co ma nastąpić później. Ten zaś, który objawia tajemnice, oznajmił ci to, co nastąpi.
Wathi ulele khonapho nkosi, ingqondo yakho yaphatha izinto ezisezakuza, kwathi umhlahluli wezinkinga wakubonisa okuzakwenzakala.”
30 I mnie została objawiona tajemnica, nie za [jakąś] mądrość, jakbym miał [jej] więcej niż wszyscy żyjący, ale przez modlitwę, aby znaczenie [snu] było oznajmione królowi i abyś poznał myśli swego serca.
Okwami yikuthi ngiyambulelwe imfihlakalo le, kungesukuthi yingoba ngilenhlakanipho eyeqa eyabanye abaphilayo, kodwa ukuze kuthi wena, Oh nkosi, uyazi ingcazelo njalo ukuze uzwisise okwakuphithikana engqondweni yakho.
31 Ty, królu, miałeś takie widzenie: Oto posąg wielki; ten wielki posąg o nadzwyczajnym blasku stał przed tobą, a jego wygląd był straszny.
Wathi uyakhangela, Oh nkosi, wabona kumi phambi kwakho isithombe esikhulukazi, inkalakatha yesithombe esikhazimulayo, sisesabeka ukukhangeleka kwaso.
32 Głowa tego posągu [wykonana] była z czystego złota, jego piersi i ramiona – ze srebra, jego brzuch i biodra – z brązu;
Ikhanda lesithombe lalenziwe ngegolide elicengekileyo, isifuba saso lezingalo kubunjwe ngesiliva, isisu lemilenze kubunjwe ngethusi,
33 Jego golenie – z żelaza, jego stopy – częściowo z żelaza, częściowo z gliny.
imibala ibunjwe ngensimbi, inyawo zaso zilengxenye yensimbi lenye ingxenye yebumba elitshisiweyo.
34 Patrzyłeś na to, aż został odcięty kamień bez [pomocy] rąk, i uderzył posąg w jego stopy z żelaza i gliny, i skruszył je.
Wathi ulokhu usabukele, kwaqetshulwa ilitshe, kungesingazandla zamuntu. Lasigxoba isithombe ezinyaweni zaso zensimbi lebumba lazihlifiza.
35 Wtedy zostały skruszone razem: żelazo, glina, brąz, srebro i złoto i stały się jak plewy na klepisku w lecie; i wiatr niósł je tak, że nie znaleziono ich w żadnym miejscu. Kamień zaś, który uderzył w posąg, stał się wielką górą i napełnił całą ziemię.
Kwasekusithi insimbi, lebumba, lethusi, lesiliva kanye legolide kwachobozeka kwaba yizicucu kanyekanye kwaba njengomule esizeni ehlobo. Umoya waziphephula izicucu wazikhucula du. Kodwa ilitshe elagxoba isithombe laba yintaba enkulu yagcwala umhlaba wonke.
36 Taki [jest] sen. Jego znaczenie też wypowiemy przed królem;
Leli bekuyilo iphupho, manje-ke sesizalichazela inkosi.
37 Ty, królu, jesteś królem królów, bo tobie Bóg nieba dał królestwo, moc, potęgę i sławę.
Wena, Oh nkosi uyinkosi yamakhosi. UNkulunkulu wasezulwini ukunikile umbuso, lamandla lobukhulu lodumo;
38 I dał w twoją rękę wszystko to, gdzie mieszkają synowie ludzi, zwierzęta polne i ptactwo niebieskie, i ustanowił cię panem nad tym wszystkim. Ty jesteś tą głową ze złota.
uluntu lonke ulunikele ezandleni zakho kanye lezinyamazana zeganga lezinyoni zemoyeni. Loba zihlala ngaphi, ukwenze wena waba ngumbusi wakho konke. Ulikhanda leliyana legolide.
39 Ale po tobie powstanie inne królestwo, mniejsze od twojego, a potem trzecie królestwo z brązu, które będzie panować nad całą ziemią.
Ngemva kwakho, kuzakuba khona omunye umbuso, ophansi kulowakho. Kuzalandela owesithathu owethusi ozabusa umhlaba wonke.
40 Czwarte królestwo będzie mocne jak żelazo, bo jak żelazo kruszy i miażdży wszystko, jak żelazo łamie wszystko, tak i [ono] połamie i pokruszy [wszystko].
Ekucineni kuzakuba lombuso wesine oqinileyo njengensimbi ngoba insimbi iyephula ivodloze yonke into, yikho njengoba insimbi isephula izinto zibe yizicucu, kanjalo umbuso lowo uzayichoboza yonke eminye.
41 A że widziałeś stopy i palce częściowo z gliny garncarskiej, a częściowo z żelaza – [oznacza to, że] królestwo będzie podzielone. Będzie w nim nieco siły żelaza, tak jak widziałeś żelazo zmieszane z mulistą gliną;
Njengoba ubonile ukuthi inyawo lamazwane bekulengxenye yebumba elitshisiweyo lengxenye yensimbi, yikho lo uzakuba ngumbuso odabuke phakathi; loba nje uzakuba lamanye amandla ensimbi phakathi kwawo, njengalokhu uyibonile insimbi ixubene lebumba.
42 A palce stóp częściowo z żelaza a częściowo z gliny [znaczą], że królestwo będzie częściowo silne, a częściowo kruche.
Njengoba amazwane abelengxenye yensimbi, lengxenye yebumba, kanjalo umbuso lo uzakuba lamandla nganxanye, nganxanye ubucuzeke.
43 A że widziałeś żelazo zmieszane z mulistą gliną, oznacza [to], że się zmieszają ze sobą ludzie, ale nie będzie się trzymał jeden drugiego, tak jak żelaza nie można zmieszać z gliną.
Njalo njengoba ubonile insimbi ixubene lebumba elitshisiweyo, kanjalo abantu bazakuba yinhlanganisela bahlale bengamanyananga, njengoba insimbi ingahlangani lebumba.
44 Ale w dniach tych królów Bóg nieba wzbudzi królestwo, które nigdy nie będzie zniszczone. To królestwo nie przejdzie na inny lud, ale połamie i zniszczy wszystkie te królestwa, samo zaś będzie trwać na wieki.
“Ngalesosikhathi samakhosi lawo uNkulunkulu wasezulwini uzabeka umbuso ongasoze wabhidlizwa lanini njalo ongasoze utshiyelwe abanye abantu. Uzayibhidliza yonke leyomibuso iphele, kodwa wona uzakuma laphakade.”
45 To, że widziałeś, jak kamień został odcięty z góry bez [pomocy] rąk i skruszył żelazo, brąz, glinę, srebro i złoto, [oznacza], że wielki Bóg oznajmił królowi, co nastąpi potem. Sen jest prawdziwy i jego znaczenie pewne.
Le yiyo ingcazelo yombono welitshe elaqhekezwa entabeni, kungasingezandla zomuntu, ilitshe elaphahlaza insimbi, lethusi, lebumba, lesiliva kanye legolide kwaba yizicucu. “UNkulunkulu omkhulu uyitshengisile inkosi okuzakwenzeka ngesikhathi esizayo. Iphupho liliqiniso lengcazelo iqondile.”
46 Wtedy król Nabuchodonozor padł na twarz, oddał pokłon Danielowi i rozkazał, aby złożono mu ofiarę i kadzidło.
Inkosi uNebhukhadineza wazilahla wathi mbo phambi kukaDanyeli wamkhonza wakhupha ilizwi lokuthi kenzelwe umnikelo atshiselwe impepha njalo.
47 Następnie król zwrócił się do Daniela i powiedział: Zaprawdę wasz Bóg jest Bogiem bogów i Panem królów, który objawia tajemnice, ponieważ zdołałeś objawić tę tajemnicę.
Inkosi yathi kuDanyeli, “Ngempela uNkulunkulu wakho nguNkulunkulu wabonkulunkulu leNkosi yamakhosi lomambuleli wezimfihlakalo, ngoba ukwazile ukwambula imfihlakalo le.”
48 Potem król wywyższył Daniela [i] dał mu wiele wielkich darów, i uczynił go panem nad całą prowincją Babilonu i głównym przełożonym nad wszystkimi mędrcami Babilonu.
Inkosi yasibeka uDanyeli esikhundleni esiphezulu yelekelela ngezipho ezinengi kuye. Yamenza waba ngumbusi kulolonke ilizwe laseBhabhiloni njalo waba ngumphathi wazo zonke izazi zakhona.
49 Ale Daniel wyprosił od króla, aby ustanowił nad sprawami prowincji Babilonu Szadraka, Meszaka i Abed-Nego; Daniel zaś pozostał w bramie króla.
Isicelwe nguDanyeli, yaphinde yabeka uShadreki, loMeshaki lo-Abhediniko baba ngabaphathi beziqinti zelizwe laseBhabhiloni, kodwa yena uDanyeli wasala esigodlweni.
